Droga do przejrzystego i sprawiedliwego wynagradzania oraz poprawy warunków pracy w sektorze transportowym.

Sprawiedliwe wynagrodzenie i godne warunki pracy w transgranicznym transporcie drogowym oraz ich egzekwowanie to jeden z głównych priorytetów w europejskich debatach na temat równych praw pracowników w ruchu w Europie. Badania w ramach unijnego projektu TransFair skoncentrowały się na ekonomicznych aspektach transportu drogowego w Europie, warunkach pracy kierowców niebędących rezydentami oraz prawidłowym wynagradzaniu w środowisku transgranicznym. Współpraca interesariuszy polegała na zorganizowaniu serii warsztatów i wspólnych akcji związków zawodowych w sektorze transportu i inspekcji pracy z różnych krajów europejskich. Opracowano wielojęzyczne ulotki w celu lepszego informowania kierowców w europejskim transporcie drogowym. Niniejszy biuletyn przedstawia kluczowe ustalenia i wyniki projektu 

Długie łańcuchy dostaw w europejskim transporcie drogowym 

W ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci transgraniczny transport drogowy został w ogromnej części przeniesiony z Europy Zachodniej do Wschodniej (Link do raportu jakościowego w j. angielskim:

https://transfair-project.eu/wp-content/uploads/2020/12/1st-TransFair-Report-deSmedt_deWispelaere.pdf).

Jeśli chodzi o struktury własnościowe, badania w ramach projektu TransFair pokazują, że najczęściej firmy z 15 „starych” państw członkowskich UE oraz firmy o wyższych obrotach zakładają zagraniczne podmioty zależne (tzw. „flag out”) w 13 „nowych” państwach członkowskich UE. Link do podsumowania Raportu w j. angielskim można znaleźć tutaj: 

Mimo że wielu kierowców rzeczywiście pracuje dla firm mających siedzibę w Europie Wschodniej, ich zlecenia zazwyczaj w rzeczywistości pochodzą od zachodnioeuropejskich firm z branży logistyki, działających na zlecenie klienta korporacyjnego. W konsekwencji powstaje długi łańcuch transportowy, który przyciąga firmy i pracowników z UE i krajów trzecich o różnej pozycji (sile) w takim łańcuchu. Spedytorzy i klienci wywierają na przewoźników dużą presję kosztową i wydajnościową, a bezpośrednie konsekwencje naruszeń przepisów socjalnych – zmęczenie kierowcy, zbyt krótki odpoczynek i zbyt długi czas jazdy oraz nieprawidłowe wynagrodzenie – ponosi ostatnie ogniwo w łańcuchu, czyli kierowcy. Link do raportu. 

Lekiem na niedobór kierowców jest rekrutacja z krajów trzecich.

Niedobór kierowców w drogowym transporcie towarów jest poważnym problemem dla całej branży. Warunki pracy w transporcie na długich trasach w całej Europie są zdecydowanie złe, a wynagrodzenie często nie rekompensuje ciężkiej pracy. Mimo niedoboru kierowców nie doszło do znaczącej poprawy warunków pracy. Lukę na rynku pracy wypełnia podaż siły roboczej z krajów o niskich dochodach spoza Unii Europejskiej: kierowców ukraińskich, rosyjskich lub kirgiskich rekrutują polskie, czeskie lub słowackie firmy transportowe. Kierowcy z Serbii, Bośni czy Albanii pracują dla firm słoweńskich lub bułgarskich, świadcząc usługi transportowe na terenie całej Europy. Kierowcy z krajów trzecich są często jeszcze bardziej narażeni na wykorzystywanie niż kierowcy lokalni, ponieważ nie są dobrze poinformowani o swoich prawach i mogą mieć mało stabilny status prawa pobytu. Wysokie zapotrzebowanie na kierowców z krajów trzecich wzmocniło rolę agencji pracy tymczasowej w rekrutacji do pracy w transporcie. Link do RAPORTU „Zatrudnianie pracowników z krajów trzecich i rola agencji pracy tymczasowej w sektorze transportowym w Polsce” autorstwa dr Dominika Owczarka w j. polskim znajduje się tutaj: 

Prawidłowe wynagrodzenia – kluczowy problem w transporcie drogowym

W lipcu 2020 roku, po rocznych debatach na temat „pakietu mobilności”, w życie weszły najnowsze zmiany w europejskim prawodawstwie dotyczącym warunków pracy i warunków socjalnych oraz uczciwej konkurencji w europejskim drogowym transporcie towarów. Zasady dotyczące wynagrodzeń kierowców międzynarodowych pozostają skomplikowane. Zależą one od europejskiego ustawodawstwa, krajowych przepisów dotyczących wynagradzania kierowców i ulegają ciągłym zmianom, również ze względu na europejską jurysdykcję ETS. Z badania TransFair dowiedzieliśmy się, że struktura wynagrodzeń w krajach wysyłających kierowców jest dość podobna. Składa się głównie z dość niskiej płacy minimalnej, która jest uzupełniana dietami, płatnościami za przejechane kilometry i premiami. Kierowcy na trasach międzynarodowych często nie otrzymują prawidłowych wynagrodzeń. Niezgodność z przepisami zaczyna się od zbyt niskich wynagrodzeń, nieprzestrzegania zasad delegowania, które obowiązują kierowców świadczących usługi transportowe za granicą po naliczanie diet na podstawie przejechanych kilometrów zamiast według stawki godzinowej i nieprawidłowe potrącenia z wynagrodzeń. W ramach projektu TransFair przygotowano ulotki dla kierowców podróżujących na trasach międzynarodowych w różnych językach, z informacją o podstawowych prawach pracowniczych i najlepszych sposobach ich egzekwowania. Ulotki z informacjami dotyczący przepisów obowiązujących w Niemczech dostępne są  na stronie projektu: https://www.solidarnosc.org.pl/szkolenia/wspolpraca-zagraniczna/programy-europejskie/realizowane/item/19284-6-transfair w 4 językach. Bezpośredni dostęp do ulotki w j. polskim znajduje się tutaj:

https://www.solidarnosc.org.pl/images/files/zalaczniki/FM_Solidarnosc_2020_pl_druck.pdf

W tym miejscu należy zauważyć, że stawka minimalnego wynagrodzenia godzinowego za pracę na terenie Niemiec (tzw. MiLoG) zmienia się regularnie, dlatego trzeba na bieżąco sprawdzać te informacje. Od 1 stycznia 2022 stawka ta wynosi 9,82 EUR za godzinę pracy.

Kompleksowe inspekcje pracy w transporcie drogowym

Dwustronne i międzynarodowe warsztaty TransFair dotyczące inspekcji drogowych pokazały, że wykrycie nieuczciwych praktyk płatniczych w transporcie jest trudne gdyż zaangażowane są różne organy (inspekcja pracy, policja finansowa, policja drogowa) z różnych krajów. Pracownicy tych różnych organów powinni znać systemy wynagradzania w innych krajach, aby być w stanie ocenić naruszenie. Ponadto właściwe organy powinny kierować się dobrymi praktykami wymiany informacji ze swoimi odpowiednikami w innych krajach. Często brakuje obu elementów. Ponadto organy kontrolne muszą prawidłowo ocenić, czy kierowca podlega dyrektywie o delegowaniu pracowników i czy korzysta z kluczowych aspektów prawa pracy kraju przyjmującego. Inspektorzy często nie znają skomplikowanych przepisów transportu drogowego lub nie są kompetentni w zakresie określonych rodzajów kontroli i potrzebowaliby wsparcia transgranicznego lub międzyinstytucjonalnego. Na 2022 r. Europejski Urząd ds. Pracy zaproponował ramy działań w transporcie drogowym, z naciskiem na informowanie, współpracę i egzekwowanie przepisów. 

Związki zawodowe kierują się bezpośrednio do międzynarodowych kierowców

Nie tylko inspekcje pracy stoją przed wyzwaniem egzekwowania norm pracy kierowców. Również związki zawodowe muszą wziąć pod uwagę trudną i często skomplikowaną sytuację kierowców. W ramach projektu TransFair przygotowano wielojęzyczny materiał szkoleniowy dla związków zawodowych działających w sektorze transportu drogowego, skupiając się na czterech kluczowych pytaniach: (1) Jak wzmocnić transnarodową współpracę związkową? (2) Jak przygotować informacje dla kierowców ciężarówek, aby mogli dochodzić swoich praw pracowniczych? (3) Jak budować zaufanie pracowników, aby mogli uzyskać potrzebne im wsparcie od związków? (4) Jak umożliwić transgraniczną reprezentację prawną dla kierowców niebędących rezydentami? 

Prosimy wpisać w kalendarz termin konferencji TransFair: 31 marca – 1 kwietnia 2022 r. w Gdańsku

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na konferencję kończącą projekt TransFair. Zgromadzi ona wszystkich partnerów i uczestników projektu, w tym przedstawicieli instytucji partnerów społecznych, inspektorów pracy i naukowców. Jej celem będzie omówienie wyników projektu i wypracowanie wniosków dotyczących przyszłej polityki ochrony standardów pracy w transgranicznym europejskim transporcie drogowym. Konferencja końcowa umożliwi dzielenie się, rozpowszechnianie i konstruktywną ocenę wyników projektu TransFair w formie dialogu z kluczowymi zainteresowanymi podmiotami z poziomu krajowego, unijnego i międzynarodowego. Będziemy informować na bieżąco!

Więcej informacji o projekcie dostępne jest pod tym adresem:

https://transfair-project.eu/

Konsorcjum

W skład konsorcjum TransFair wchodzą instytuty badawcze FORBA (AT, koordynator) i KU Leuven / HIVA (BE), organizacja non-profit MKC (CZ), związki zawodowe ÖGB-vida (AT), BTB-ABVV (BE), NSZZ „Solidarność” (PL), NSDS i ZSSS (SI), OSD (CZ), catus (SRB), ETF, instytucje ochrony praw pracowniczych AK Wien (AT) i Faire Mobilität (GER) oraz państwowe inspekcje pracy (BE, TAK).

Droga do przejrzystego i sprawiedliwego wynagradzania oraz poprawy warunków pracy w sektorze transportowym| GA Nr. VS 2019/0401| Projekt TransFair finansowany jest przez Komisję Europejską w ramach programu EaSI. Wyrażone tu opinie są poglądami jedynie ich autorów. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie zawartych tu informacji:

https://transfair-project.eu/ 

Trans Polish