Wspólne stanowisko Związków NSZZ „Solidarność”, OPZZ i FORUM w sprawie proponowanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmian w strukturze wynagradzania kierowców, polegających na pełnym oskładkowaniu i opodatkowaniu pensji do kwoty 4263 zł, przy zwolnieniu od tych obciążeń pozostałej części wynagrodzenia ponad tę kwotę.

Propozycja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2017 r., (wyrażona w piśmie DDP.II.4311.4.3.2017.KS) polega na wskazaniu, że do ustalenia wynagrodzenia kierowców można byłoby posłużyć się konstrukcją dotycząca pracowników delegowanych zawartą w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia MPiPS z dnia 18 grudnia 1998 r.
w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczącą pracowników delegowanych. Zgodnie z przywołanym przepisem podstawy wymiaru składek nie stanowią części wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy  z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej "ustawą" (aktualnie 4263 zł brutto), zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców,
z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.

Ocena propozycji wymaga wstępnego ustalenia odpowiedzi na kilka kwestii.      Pierwsze zagadnienie dotyczy relacji pomiędzy podróżą służbową a czasem pracy kierowców. Zarówno w piśmie Krajowej Sekcji Transportu Drogowego NSZZ Solidarność  (z dnia 20 marca 2017 r.) jak i stanowisku TLP Transport i Logistyka Polska (z dnia 14. 04 2017 r.) postuluje się „oderwanie” konstrukcji podróży służbowej od zadań wykonywanych przez kierowców. Przesądzenie tej kwestii oraz ustalenie jakie świadczenie/świadczenia będą
ex lege  przysługiwały w związku ze specyfiką pracy kierowców w miejsce dotychczasowych diet i ryczałtów, ustalenie ich wysokości oraz zasad naliczania pozwoli na przejście do dalszych ustaleń dotyczących podstawy od której winna być odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne.  Związki Zawodowe Pracowników postulują wprowadzenie jednolitego świadczenia w postaci „świadczenia kompensacyjnego”, które łączyłoby w sobie funkcję dotychczasowej diety i ryczałtu.
Trzy Centrale Związków Zawodowych traktują zaproponowane przez MRPiPS rozwiązanie jako ważny krok w celu poprawienia sytuacji socjalnej kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym. Propozycja ta wymaga jednak zdecydowanie głębszego uszczegółowienia i mogłaby być rozwiązaniem przejściowym a nie docelowym.
OPZZ, FORUM i NSZZ „Solidarność” stoją na stanowisku, że docelowa struktura wynagradzania kierowców (zarówno transportu krajowego jak i międzynarodowego) winna zakładać istnienie sektorowej płacy minimalnej. Tylko taka konstrukcja pozwoli na jednoznaczne odnoszenie płacy sektorowej do wymogów płacy minimalnej państwa wykonywania usługi. Niezależnie od ostatecznie przyjętych rozwiązań w zakresie inicjatywy ustawodawczej UE „Pakiet Mobilności” na konieczność odniesienia płacy polskich kierowców do płacy minimalnej państwa wykonywania usługi wskazują zapisy prawa prywatnego międzynarodowego (art. 8 i 9 Rozporządzenia Rzym I). 
Kolejne pytanie, które się rodzi dotyczy sytuacji ubezpieczeniowej kierowców transportu krajowego. Związki Zawodowe Pracowników stoją na stanowisku, że przedmiotem ustaleń winny być nowe zasady wynagradzania zarówno kierowców transportu krajowego jak i międzynarodowego.  
Związki Zawodowe Pracowników chcą także bardzo wyraźnie podkreślić, że zasady dotyczące wynagradzania kierowców nie mogą być kształtowane w oderwaniu od innych problemów branży transportowej, które upatrujemy w obszarze: naruszania przepisów o czasie pracy kierowców (przykładowo kwestia niedostatecznej liczby kontroli w zakresie fałszowania tachografów), praktyki wynagradzania kierowców od frachtu lub z kilometra oraz braku dostatecznie skutecznego nadzoru administracyjnego nad firmami transportowymi. Szerzej o propozycjach jakie naszym zdaniem należałoby wziąć pod uwagę (wprowadzić) przy zmianach w przepisach dotyczących transportu drogowego tj. ustawa o CPK, ustawy o TD, do Rozporządzenia 1071 i w załączniku nr IV oraz Rozp. 1072 jak również nasze inne wnioski i sugestie w załączeniu.
Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r., K 11/15K („art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców w związku z art. 775 § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”) oczywistym jest, że dotychczasowa regulacja podróży służbowych kierowców oraz zasad rekompensowania tych podróży wymagają szybkiej, ale jednocześnie przemyślanej zmiany. Specyficzna praca i status pracowników – kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym powinien znaleźć odzwierciedlenie w ustaleniu składników wynagrodzenia mających uzupełniać wynagrodzenie za wykonaną pracę. Sytuacja kierowców, zwłaszcza zatrudnionych w transporcie drogowym generuje wyższe niż zwykle wydatki na utrzymanie, choć wykazuje tylko podobieństwo do przebywania w podróży służbowej. Podzielamy stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 19 listopada 2008 r. ((II PZP 11/08), zgodnie z którą kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 k.p.(dotyczy to podróży kierowców przed 3 kwietnia 2010 r.).

Pragniemy podkreślić, że rozwiązanie zaproponowane przez MRPiPS mogłoby częściowo ograniczyć praktykę konkurowania przez polskie przedsiębiorstwa na rynku europejskim za pomocą niskich kosztów pracy, co odbywa się oczywiście kosztem zdrowia oraz zabezpieczenia socjalnego polskich kierowców. Pragniemy jednocześnie przypomnieć, że w 2013r. w czasie negocjacji dotyczących nowej dyrektywy w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE Europejska Konfederacja Związków Zawodowych ETUC domagała się, by rządy państw EU położyły kres dumpingowi socjalnemu , zaś z corocznego raportu Europejskiej Federacji Przemysłu Budowlanego FIEC za rok 2012 wynikało, że zapobieganie dumpingowi socjalnemu ma kluczowe znaczenie dla utrzymania konkurencyjności tej gałęzi przemysłu . Polska przyjmując proponowane rozwiązania mogłaby położyć kres zarzutom, że stosuje dumping socjalny oraz praktyki nieuczciwej konkurencji w zakresie transportu. Parlament Europejski wskazał, że dumping socjalny to „szeroko rozumiane, zamierzone praktyki i obchodzenie obowiązującego prawa europejskiego i krajowego, które przyczyniają się do rozwoju nieuczciwej konkurencji, prowadząc do sprzecznego z prawem minimalizowania kosztów pracy i naruszania praw pracowniczych oraz wyzysku pracowników” .
Jak najszybsze wprowadzenie nowych zasad dotyczących wynagradzania kierowców pozwoliłoby firmom transportowym sprawniej dostosować się do przepisów dotyczących płacy minimalnej w poszczególnych państwach członkowskich, do którego co do zasady nie wlicza się nieopodatkowanych diet i ryczałtów za noclegi. Obecny stan prawny powoduje daleko idąca niepewność, co do obowiązującego stanu prawnego w zakresie wliczania poszczególnych składników wynagrodzenia w znaczeniu ekonomicznym do płacy minimalnej państwa wykonywania usługi. Dlatego apelujemy o zintensyfikowanie prac Zespołu Trójstronnego ds. Transportu Drogowego.

OPZZ                                   NSZZ „Solidarność”                         FORUM

Załącznik do WSZZ


                                                                           
                                                                                        Warszawa, dnia 11 lipca 2017r.