Kluczowe postulaty KS E i R NSZZ „Solidarność” poruszane na spotkaniu z Minister Marleną Maląg w dniu 17 lutego 2022 roku.

•      Obniżanie siły nabywczej środowiska emerytów i rencistów w Polsce.

Po pierwsze, wzrost siły nabywczej świadczeń w roku 2022 po raz pierwszy od 2000 roku przywrócił siłę nabywczą świadczeń z roku 2021, a nawet ze względu na wzrost kwoty wolnej od podatku, (nieco pomniejszoną o wzrost składki na ochronę zdrowia z 7,75 % do 9,00 %) oraz wypłatę trzynastej emerytury i czternastej emerytury poprawił sytuację świadczeniobiorców pobierających świadczenia do ok. 3400 zł. Prawdopodobnie ta zdecydowana poprawa warunków życia obejmie również liczniejszą grupę, ale to zależy od tempa wygaszania wzrostu inflacji w roku 2022.

 1.1. Optymalnym rozwiązaniem jest coroczne waloryzowanie świadczeń wzrostem płac tak, aby wysokość zwaloryzowanego świadczenia była, co roku porównywana do obowiązującej w danym roku kwoty bazowej. Współczynnik wysokości świadczenia wobec corocznie aktualizowanej kwoty bazowej byłby stały, co gwarantowałoby waloryzację i poziom życia emeryta.

EX. 1. Jeśli emerytura przyznana w roku 2000 była w wysokości 50 % kwoty bazowej z 2000 roku to w roku 2018 po waloryzacjach wynosiła tylko 28 % kwoty bazowej z 2018 roku, czyli znacznie pogorszyła się sytuacja świadczeniobiorcy.

Ten współczynnik, czyli 50 % kwoty bazowej dla wskazanego świadczenia powinien się powtórzyć w roku 2023 tak, aby wysokość świadczenia była w wysokości 50 % kwoty bazowej z 2023 roku. Zasada ta byłaby rozwiązaniem optymalnym. Naszym zdaniem można tu zastosować kryterium dochodowe, czyli stosować taką rzetelną waloryzację np. do wysokości świadczeń nieprzewyższających średniej płacy w 2022 roku.

EX.2. Dziś waloryzacja pomija wzrost kwoty bazowej, co powoduje ciągłe rozwieranie się nożyc między rosnącymi płacami, jeszcze szybciej rosnącą płacą minimalną, a wysokością waloryzowanych świadczeń. Nowe metody wprowadzone przez ten rząd jak waloryzacja mieszana kwotowo-procentowa oraz trzynasta i czternasta emerytura zwolniła ten proces, a nawet dla świadczeniobiorców najniższych świadczeń zwiększyła siłę nabywczą ich świadczeń i przyniosło znaczną poprawę materialną wobec stanu z roku 2017.

1.2. Rozwiązaniem przejściowym byłoby:

 1.2.1. Zmiana przez GUS zliczania inflacji w gospodarstwach domowych emerytów przez zmianę w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (z późniejszymi zmianami) w art. 89 1. zastąpienie „dóbr konsumpcyjnych” i dodanie do koszyka dóbr dotąd pomijanych „cen urzędowych”, czyli cen gazu, energii elektrycznej, ogrzewania, wody i ciepłej wody, komunikacji gminnej i telefonii. Na pewno zmiany wymagają w nowym koszyku dóbr kwoty wydawane na ochronę zdrowia w tych gospodarstwach ze względu m.in. na rosnące ceny leków i usług medycznych.

Taki współczynnik zmiany inflacji w gospodarstwach emeryckich lepiej odzwierciedlałby koszty ponoszone przez seniorów.

Naszym zdaniem po zmianie metody wyliczania współczynnika inflacji w gospodarstwach emeryckich można byłoby rozważyć wprowadzenie dla trzynastej emerytury granicy dochodowej, wg zasady zastosowanej w czternastej emeryturze, ale z wyższym progiem niż obecnie.

1.2.2. Dziś wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony, o co najmniej 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Naszym zdaniem należy zwiększyć ustawowy wskaźnik wzrostu płac z 20 % wzrosty płac netto na wyższy, by siła nabywcza świadczeń w roku waloryzacji nie spadała wobec średniej płacy.

EX. Ten sposób zastosował Pan Premier Morawiecki w roku 2022, uwzględniając, jak sądzimy, wzrost cen nośników energii w gospodarstwach emeryckich zwiększając wysokość wskaźnika waloryzacji emerytur i rent z 20,00 % do 63,33 % realnego wzrostu wynagrodzeń.

•      Postulat poprawy sytuacji materialnej i życiowej osób owdowiałych przez wprowadzenie dodatku do rent i emerytur.

•      Uważamy, że ze wzrostu gospodarczego w zbyt małym stopniu korzystają seniorzy, którzy przez lata swej aktywności zawodowej budowali kapitał polskiego państwa. Niepokoi nas zwłaszcza sytuacja seniorów owdowiałych, którzy po śmierci współmałżonka odczuwają drastycznie pogorszenie poziomu życia. Obecnie po śmierci małżonka wdowa lub wdowiec mają wybór: albo ZUS nadal wypłaca emeryturę, albo tzw. rentę rodzinną, tj. 85 % świadczenia zmarłego współmałżonka, jeśli jego świadczenie było wyższe. Jednak zamiast dwóch świadczeń pozostaje tylko jedno, natomiast koszty stałe, w tym utrzymanie mieszkania pozostają te same. Należy, zatem rozważyć, wzorem m. in. Niemiec, Włoch, Holandii, Czech, Litwy, wprowadzenie tzw. wdowich rent, tj. świadczenia dodatkowego, które uzupełni dochody wdowy lub wdowca pomniejszone znacząco przez zgon współmałżonka. W przywołanych państwach europejskich praktykowane jest stopniowe dochodzenie do założonej wysokości świadczenia

•      KS E i R NSZZ Solidarność postuluje przywrócenie 50% ulg dla seniorów na przejazdy PKP i zwiększenie ich częstotliwości w ciągu roku;

•      KS E i R oczekuje, że wysokość zasiłku pogrzebowego zostanie powiązana z płacą średnią lub minimalną, tak jak było przed arbitralnym narzuceniem kwoty czterech tysięcy złotych przez rząd koalicji PO-PSL. Spowoduje to waloryzowanie tego zasiłku.

•      Właśnie minęło 11 lat od podpisania przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego ustawy okołobudżetowej, która zmieniła ustawowy zasiłek pogrzebowy z opartego na 200 % średniej płacy na kwotowy, dotąd niewaloryzowany, w wysokości 4000 zł.

•      Naszym zdaniem dziś siła nabywcza tego zasiłku jest rzędu połowy kwoty nominalnej, a ostatnio nawet mniejsza ze względu na większą liczbę pochówków i wzrost cen tych usług znacznie powyżej inflacji.

•      Należałoby ten stan zmienić, przez związanie wysokości zasiłku pogrzebowego z corocznie waloryzowaną np. płacą minimalną, płacą średnią, by uniknąć stałego spadku siły nabywczej. Wydaje się zasadne zastosowanie również tutaj kryterium dochodowego tak, aby zasiłek w pełnej wysokości przysługiwał świadczeniobiorcom np. do wysokości świadczenia równego 200 % średniej płacy.

•    KS E i R widzi pilną konieczność zmiany niefortunnego zapisu Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, który ogranicza seniorom dostęp do bezpłatnych medykamentów w ramach programu 75+.

Obecnie osoby starsze krążą po przychodniach od specjalisty do lekarza rodzinnego, aby otrzymać receptę na darmowe leki. Zgodnie z art. 43a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, osobom po ukończeniu 75-ego roku życia przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki. Podstawą do ich otrzymania jest recepta wystawiona przez lekarza POZ, uprawnioną pielęgniarkę lub przez lekarza specjalistę i lekarza wypisującego pacjenta ze szpitala. Problem polega jednak na tym, że lekarze specjaliści nie mogą praktycznie takich recept wystawiać. Aby bowiem specjalista mógł wypisać receptę, pacjent musi w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) wyrazić na to zgodę. Ma to zapobiegać podwójnemu wystawianiu recept. Niestety, z IKP korzysta zaledwie 5 % pacjentów powyżej 60 roku życia, co w praktyce uniemożliwia specjalistom wystawianie recept „S”. Uważamy, że problem ten powinien być rozwiązany w trybie pilnym, co przyczyni się do istotnego zwiększenia efektywności programu.

•      Postulat poprawy dla opieki paliatywnej i terminalnej Polsce;

Wycena świadczeń z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej, przeprowadzona w roku 2015 i obowiązująca obecnie, znacząco odbiega od realnych potrzeb. Dodatkowo pandemia COVID-19 spowodowała zwiększenie kosztów materiałowych i osobowych. W związku z tym wiele hospicjów ma problemy z płynnością finansową i przy braku wsparcia może zostać zamknięta. Konieczne jest pilne zwiększenie wartości świadczenia bazowego uwzględniające rosnące koszty oraz inflację. Uważamy, że, celem nadrzędnym jest podnoszenie poziomu i standardu opieki nad osobami nieuleczalnie chorymi w Polsce. Postulujemy także, zniesienie limitowania świadczeń w zakresie opieki paliatywnej i hospicyjnej, ponieważ w Polsce nadal wielu pacjentów umiera w trakcie oczekiwania na objęcie opieką paliatywną, co nie powinno mieć miejsca.

•      Postulat zmiany ulgi podatkowej z tytułu odliczeń od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne.

Aktualne odpisy rehabilitacyjne od podatku dochodowego dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością lub ich opiekunów dzielą się na ryczałtowe np. odpis na psa przewodnika, odpis na używanie samochodu osobowego oraz nielimitowane np. na leki, na sprzęt rehabilitacyjny. Łączna kwota odpisu nie może przekroczyć kwoty odprowadzonego podatku. Zmiana systemu podatkowego spowodowała znaczne zmniejszenie lub nawet zlikwidowanie kwoty odprowadzonego podatku. W związku z tym nie można uzależniać kwoty odpisu od kwoty odprowadzonego podatku, należy powiązać ją z kwotą dochodu i przyjąć np., że łączna kwota odpisu nie może przekroczyć 15 % kwoty dochodu.