Witamy na stronach NSZZ "S" - Region Świętokrzyski

Porady prawne

Na jaki okres czasu można zawrzeć umowę na zastępstwo i czy pracodawca może taką umowę wypowiedzieć w każdej chwili?

Umowę na zastępstwo należy zaliczyć do umów zawieranych na czas określony. Od pracodawcy zależy czy na czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika zechce zawrzeć umowę za zastępstwo z innym pracownikiem lub osobą trzecią (nie zatrudnioną u tego pracodawcy). Zatem chodzi tu o zastępstwo na czas udzielonego urlopu wypoczynkowego, wychowawczego lub macierzyńskiego, albo zwolnienia chorobowego pracownika. Zastępcę można zatrudnić na podstawie takiej umowy najwyżej na czas nieobecności zastępowanego pracownika, co powinno być wyraźnie wskazane w umowie. Czas trwania takiej umowy wynika z okresu nieobecności pracownika zastępowanego i nie można go jednoznacznie określić nie znając sytuacji zakładu pracy. Umowa o pracę w zastępstwie rozwiązuje się z chwilą nadejścia przewidzianego w umowie terminu lub gdy zostanie ziszczony warunek - mianowicie powrót do pracy zastępowanego pracownika. Wypowiadanie umów o pracę zawartych na czas określony ma miejsce jeżeli strony przewidziały w umowie taką możliwość. Strony mogą zatem przewidzieć dwutygodniowe wypowiedzenie umowy zawartej na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Jeżeli brak takiego zastrzeżenia, albo umowa opiewa na okres krótszy - wówczas nie można jej wypowiedzieć, należy czekać do powrotu zastępowanego pracownika, czekać na przekształcenie się nieobecności w nieusprawiedliwioną lub rozwiązać umowę na mocy porozumienia stron.

Na czym polega zakaz zawierania z pracownikami umów cywilnoprawnych? Jestem zatrudniona na umowie zlecenie, czy obecne przepisy automatycznie zmieniają tryb nawiązania stosunku pracy i powinnam dostać umowę o pracę?

Od 29 listopada obowiązuje przepis Kodeksu pracy, który zabrania pracodawcom zatrudniania pracownika na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeżeli istotne elementy umowy wskazują na istnienie stosunku pracy. Wiąże się to z doprecyzowaniem definicji stosunku pracy. Jeżeli zatem pracownik zobowiąże się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem, wówczas treść taka wskazuje na zawarcie umowy o pracę. Jeżeli przeważają więc elementy właściwe dla umowy o pracę, to mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, bez względu na to, jaką nazwę nadano tej umowie. Gdy natomiast przeważają składniki charakterystyczne dla umowy cywilnoprawnej, to wskazanie np. miejsca lub czasu wykonania dzieła bądź usługi nie obligują jeszcze do zawarcia umowy o pracę. Decydujące zatem pozostają elementy umowy i wola stron. Typowe warunki wskazujące na istnienie stosunku pracy to wykonywanie pracy: określonego rodzaju, dobrowolnie, pod kierownictwem pracodawcy, osobiście, odpłatnie, w sposób ciągły, na rzecz i ryzyko pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wskazanym. Jeśli zachodzą potrzeby, pozwala na to rodzaj zadania oraz istnieje taka wola stron - nadal można zawierać umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Zawieranie umów cywilnoprawnych, gdy wszystkie elementy wskazują na stosunek pracy jest obejściem prawa i można dochodzić przed sądem ustalenia istnienia stosunku pracy.

oprac. Dział Prawny
Zarządu Regionu Świętokrzyskiego
NSZZ "Solidarność"