29-31 sierpnia br., w Hotelu Sheraton w Sopocie odbyła się międzynarodowa konferencja „Partnerstwo w polityce społecznej teoria i doświadczenia praktyczne”.
O roli związków zawodowych i partnerstwa społecznego w kształtowaniu polityki społecznej państwa dyskutowali uczestnicy międzynarodowej konferencji organizowanej w rocznicę podpisania porozumień sierpniowych. Uczestnikami konferencji byli reprezentanci organizacji partnerów społecznych i przedstawiciele administracji państw europejskich, członków UE oraz krajów kandydackich i stowarzyszonych. Wśród uczestników byli m.in. Jerzy Buzek, szef Parlamentu Europejskiego, Emilio Gabaglio, były przewodniczący Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, Ryszard Bugaj, dr ekonomii, pracownik Polskiej Akademii Nauk, Józef Mozolewski – Przewodniczący Regionu Podlaskiego NSZZ „Solidarność”.

Porozumienia sierpniowe czy porozumienia zawarte przy okrągłym stole to spektakularne przykłady dialogu społecznego. Dialog społeczny jest fenomenem ostatnich dziesięcioleci w wielu państwach Europy i świata. W większości krajów europejskich stale rozbudowywane są mechanizmy doskonalące prowadzenie negocjacji i konsultacji rządów z przedstawicielami głównych grup społecznych: związków zawodowych i pracodawców. Mechanizmy dialogu umożliwiają budowanie szerokiego konsensusu społecznego wokół wartości i kwestii fundamentalnych dla państw i obywateli. Partnerzy społeczni wspólnie z rządem starają się o wypracowanie rozwiązań, które czynią z ich krajów obszar konkurencyjny ekonomicznie, a także przyjazny społecznie. W polskiej rzeczywistości poza przykładami porozumień sierpniowych i porozumienia okrągłego stołu, trudno znaleźć spektakularne przykłady partnerstwa rzeczywistego. Pomimo olbrzymiego zaangażowania partnerów społecznych w Polsce ich wpływ na rozwiązania w dziedzinie szeroko rozumianej polityki społecznej jest znikomy. Jak można temu zaradzić? Czy taki san rzeczy jest charakterystyczny w procesie umacniania demokracji? Czy i jakie są czynniki przyspieszające bądź spowalniające osiąganie porozumień w tej dziedzinie? Uczestnicy konferencji organizowanej w 30. rocznicę NSZZ „Solidarność” starali się odpowiedzieć na te pytania.

– Dialogu społecznego należy się domagać z wysoko podniesioną głową nie dlatego, że się broni jakiś stronniczych racji, nie dlatego, że można go uzasadnić w kategoriach etycznych ale dlatego żeby powiedzieć, że to jest konieczne dla dobrego funkcjonowania i dobrego rozwoju gospodarki prywatno-rynkowej. Czy tak jest tu w Polsce teraz? Moim zdaniem jesteśmy dalecy od tego Trzeba aby partnerzy społeczni byli autentyczni, silni, żeby mieli prestiż społeczny. Musi być spełniony warunek prestiżu i uznania, że organizacje związkowe tak samo jak organizacje pracodawców autentycznie reprezentują pewne kategorie interesu My mamy sytuacje z tego punktu widzenia w Polsce naprawdę bezprecedensowo złą. Rzeczą bardzo ważną jest to, żeby związek zawodowy był silniejszy a on będzie silniejszy kiedy będzie liczebniejszy, wtedy będzie miał wpływ. W moim przekonaniu czas kryzysu w którym jesteśmy się nie kończy, chociaż są różne oceny na świecie. Ten czas z tego punktu widzenia powinien nie być stracony, powinien być okazją do pokazania możliwie odpowiedzialnego związku i odzyskania pola i odwrócenia trendu, nie wchodzenia bezpośrednio do polityki. Moim zdaniem ten rodzaj zaangażowań politycznych, ocen politycznych nie może być od związku oddzielony – mówił na konferencji Ryszard Bugaj, dr ekonomii, pracownik Polskiej Akademii Nauk Organizatorami konferencji była Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” i Europejskie Centrum Pytań Pracowniczych (EZA). EZA – Europejskie Centrum Pytań Pracowniczych jest organizacją, którą tworzy ponad 60 organizacji pracowniczych z 20 różnych krajów. Członkami EZA są centra szkoleniowe związków zawodowych, społeczno-politycznych i społeczno-kulturalnych organizacji pracowników a także ośrodki badawcze, zajmujące się problemami pracowniczymi. EZA ma ponadto partnerów w całej Europie i utrzymuje relacje z organizacjami pracowniczymi z Ameryki Centralnej i Południowej oraz z Afryki. EZA zajmuje się promocją dialogu społecznego, rozwoju socjalnego, gospodarczego i kulturowego społeczeństwa

Wystąpienie Jóżefa Mozolewskiego

Szanowni Państwo!

            30 lat temu utworzony w wyniku wielkiego społecznego sprzeciwu Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” bez przemocy, bez broni zmiótł z Europy i świata zbrodniczy system komunistyczny. Solidarność narodziła się z głodu i pragnienia. Głodu prawdy  i pragnienia wolności. Nie powstałaby, gdyby nie dwa proste, ale jak potężne, natchnione Duchem Świętym zdania, wypowiedziane przez największego syna polskiej ziemi, Ojca Świętego Jana Pawła II. Pierwsze z nich: „Nie lękajcie się” pomogło nam przełamać strach przed brutalnym terrorem, którym naród był dławiony przez kilkadziesiąt lat i upomnieć się o podstawowe prawa człowieka. Drugie: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi –oblicze ziemi tej ziemi” pokazało nam jak walczyć – siłą wiary, nadziei  i miłości. Te słowa, które przypomniał Jan Paweł II stały się zaczynem ruchu, który na powrót uczynił z Polaków jeden wolny i potężny naród.
            „Solidarność” narodziła się wśród robotników. Wśród tych, których godność opiewała  na sztandarach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej,    i do których ta sama partia kazała strzelać na ulicach. W lipcu 1980 r. na Lubelszczyźnie, a w  sierpniu na Wybrzeżu  wybuchły strajki, które rozlały się na cały kraj. Powszechność tych protestów zaskoczyła władze i spowodowała, że - po raz pierwszy po wojnie – nie mogła zastosować wielokrotnie wypróbowanego, krwawego scenariusza.
            Ówczesna władza została zmuszona do rozmów z protestującymi oraz podpisania 31 sierpnia 1980 roku słynnych Porozumień Sierpniowych odnoszących się do 21 postulatów. To porozumienie pozwoliło by mógł w obozie komunistycznym  działać niezależny od niej Związek Zawodowy. NSZZ „Solidarność” powstając rozpoczęła upadek imperium systemu komunistycznego w Polsce i Europie. Społeczeństwo polskie na czele z NSZZ „Solidarność” pokazało światu jak mocno jest zdeterminowane w walce o wolną i niepodległą Ojczyznę, Europę i świat. Gdyby nie Sierpień 1980 roku i walka Solidarności w okresie zniewolenia po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce zapewne by nadal Europę dzielił słynny MUR BERLIŃSKI, a my byśmy ciągle marzyli o wolnej i zjednoczonej Europie. Porozumienia sierpniowe w swoisty sposób pokazują, iż wówczas rozpoczął się dialog władzy ze społeczeństwem. Szkoda tylko, że trwał tak krótko.

Szanowni Państwo!

            Jak wiemy partnerstwo czyli dialog społeczny jest fenomenem ostatnich dziesięcioleci w wielu państwach Europy i świata. W większości krajów Europejskich stale rozbudowywane są mechanizmy doskonalące prowadzenie negocjacji i konsultacji rządów z przedstawicielami głównych grup społecznych. Dzięki nim możliwe jest współdecydowanie partnerów społecznych w sprawach kluczowych dla swoich państw i dla nich samych. Wzrost znaczenia dialogu społecznego, nie tylko jako formy i metody budowania relacji pomiędzy partnerami społecznymi, ale szerzej, jako nowej metody rządzenia w krajach Europy jest faktem. Konsekwencją prowadzonego dialogu jest postępująca decentralizacja zadań państwa i rozwój samorządu terytorialnego jako autonomicznej władzy z określonymi zadaniami i instrumentami. Rozwój dialogu społecznego jest najlepszą odpowiedzią na  postępującą globalizację w stosunkach gospodarczych i nowe zjawiska na rynku pracy, które towarzyszą temu procesowi. Dialog jest stałym mechanizmem łagodzenia przeciwstawnych interesów w stosunkach społeczno-gospodarczych, jednocześnie służącym aprobacie decyzji podejmowanych przez państwo. Przedmiotem tak pojętego dialogu społecznego jest wspólne kształtowanie stosunków zawodowych, warunków pracy, płac a także innych obszarów z zakresu polityki gospodarczej społecznej będących przedmiotem zainteresowania wszystkich stron. Dialog społeczny jest szczególną formą prowadzenia debaty o interesach różnych grup i podmiotów, w którym uczestnicy dialogu korzystają z równych praw, cieszą się równym statusem, a różnice zdań niwelowane są w drodze negocjacji. Partnerstwo jest tu nie fikcją lecz uwarunkowaniem fundamentalnym. Na szczeblu europejskim, partnerzy społeczni, przy aktywnym wsparciu ze strony Komisji Europejskiej, stworzyli fundamenty europejskiego dialogu społecznego, przy czym zarówno jego trójstronny, jak i dwustronny wymiar rozwinął się w sposób dynamiczny i innowacyjny. Zgodnie z artykułami 138 i 139 Traktatu Komisja Europejska ma obowiązek przeprowadzić konsultacje z partnerami społecznymi, zanim przedłoży jakąkolwiek propozycję w zakresie zatrudnienia i polityki społecznej. Oznacza to, że partnerzy społeczni mają ogromny wpływ na ostateczną jakość i w konsekwencji na wartość dodaną działań wspólnotowych. Mają również możliwość włączenia się w dwustronne negocjacje dotyczące tej kwestii. Mechanizmy dialogu umożliwiają budowanie szerokiego konsensusu społecznego wokół wartości i kwestii fundamentalnych dla państw i obywateli. Partnerzy społeczni wspólnie z rządem starają się o wypracowanie rozwiązań, które czynią z ich krajów obszar konkurencyjny ekonomicznie, a także przyjazny społecznie.
Na kanwie działań wspólnotowych partnerstwo w polityce społecznej przedstawia się zadawalająco. Jednakże z polskiej perspektywy poza przykładami dialogu społecznego w postaci Porozumień Sierpniowych z 1980 roku i porozumienia okrągłego stołu z czerwca 1989 roku, trudno znaleźć spektakularne przykłady partnerstwa rzeczywistego partnerów społecznych i ich wpływ na rozwiązania w dziedzinie szeroko rozumianej polityki społecznej. Jak można temu zaradzić? Czy taki stan rzeczy jest charakterystyczny w procesie umacniania demokracji?. Czy i jakie są czynniki przyśpieszające bądź spowalniające osiąganie porozumień w tej dziedzinie?. Sposobem na znalezienie odpowiedzi na tak postawione pytania  jest czerpanie z doświadczeń innych. Kraje UE z pewnością dysponują wiedzą i doświadczeniem w tym zakresie. Poznanie doświadczeń innych, a w szczególności środków zaradczych pozwalających uniknięcia „uczenia się na własnych błędach” z pewnością stwarza szansę na przegląd doświadczeń i uczenia się od siebie nawzajem. To z kolei stworzy szansę zwiększenia świadomości o roli i znaczenia partnerstwa w kształtowaniu polityki społecznej.

Jestem głęboko przekonany, że ta konferencja pozwoli odpowiedzieć na  wyżej wymienione pytania, będzie też areną ciekawych wystąpień, porywających dyskusji i twórczych wniosków.