Trwa drugi etap konsultacji w sprawie europejskich rad zakładowych

2 lutego 2023 r. Parlament Europejski w rezolucji ustawodawczej (2019/2183 (INL)) przyjętej znaczną większością głosów w dniu wezwał Komisję do zmiany dyrektywy w sprawie europejskich rad zakładowych (dyrektywa 2009/38/WE) w celu wzmocnienia ERZ i ich zdolności do korzystania z prawa do informacji i konsultacji.

1 marca 2023 r. Komisja Europejska oznajmiła, że z zadowoleniem przyjęła inicjatywę Parlamentu Europejskiego ogłaszając jednocześnie wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie ERZ. Zgodnie z art. 154 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) musi najpierw skonsultować się z europejskimi partnerami społecznymi w ramach dwuetapowej procedury.

 W związku z tym w dniu 11 kwietnia 2023 r. Komisja rozpoczęła pierwszy etap konsultacji z partnerami społecznymi w sprawie ewentualnej zmiany dyrektywy w sprawie ERZ (C(2023) 2330). W swojej odpowiedzi na pierwszy dokument konsultacyjny EKZZ wyraźnie stwierdziła, że z dużym zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji. Zdaniem EKZZ dyrektywa w sprawie ERZ nie jest adekwatna do celów jakie są w niej postawione. Niejasne definicje pojęć prawnych, nieodstraszające kary i nieskuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości oznaczają, że niektóre z praw ERZ do informacji i konsultacji, zamierzone przez prawodawcę, istnieją tylko na papierze. W związku z tym EKZZ opowiedziała się na wczesnym etapie za wzmocnieniem Dyrektywy o ERZ za pomocą wiążącej inicjatywy legislacyjnej w taki sposób, aby zapisane w niej prawa były skutecznie stosowane i egzekwowane.

W swojej odpowiedzi na pierwszy etap konsultacji organizacje pracodawców, takie jak BusinessEurope i CEEMET, użyły argumentu o rzekomym negatywnym wpływie skutecznego prawa do informacji i konsultacji na już dotknięte kryzysem przedsiębiorstwa w Europie, nie przedstawiając jednak żadnych dowodów.

Strona związkowa podkreśliła, że wzmocnienie demokracji w miejscu pracy jest przede wszystkim wkładem we wzmocnienie demokratycznych podstaw UE.  Przypomniano w tym kontekście, że UE jest Unią opartą na poszanowaniu i umacnianiu wspólnych wartości, w szczególności godności ludzkiej, wolności, demokracji, równości i praworządności. Wartości te są wyrażane między innymi poprzez zaangażowanie pracowników w podejmowanie decyzji w ich firmie. W związku z tym te podstawowe prawa nie mogą być ograniczane przez koszty, jakie muszą być przy tym ponoszone.

– Takie zmiany jak wzmocnienie prawa do informacji i konsultacji, doprecyzowanie definicji, efektywny system sankcji odstraszających pracodawców od ignorowania ERZ, to wszystko jest niezbędne,  bo bez tego wpływ tych ciał na decyzje zarządów będzie dalej iluzoryczny.  Równocześnie nie można zapominać, że rzeczywista siła sprawcza ERZ zależy w wielu przypadkach od samych związków zawodowych (jeżeli są obecne) i ich zdolności do ustanowienia  mechanizmów pogłębionej ponadgranicznej współpracy w ramach macierzystej korporacji – wyjaśnia Sławomir Adamczyk, szef Biura Branżowo- Konsultacyjnego KK NSZZ Solidarność.

Ponadto szereg dowodów naukowych potwierdza, że demokracja w miejscu pracy ma pozytywny wpływ na konkurencyjność i odporność przedsiębiorstw. W związku z tym EKZZ z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja w towarzyszącym dokumencie analitycznym (SWD(2023) 662, s. 75-76) nie stwierdza negatywnego wpływu na konkurencyjność, a nawet stwierdza, że przedsiębiorstwa posiadające ERZ osiągałyby lepsze wyniki w wielu ważnych obszarach niż przedsiębiorstwa bez ERZ. Może to prowadzić do strategicznej przewagi mającej znaczenie dla konkurencyjności. W tym kontekście należy przypomnieć, że tylko przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 1000 pracowników są objęte zakresem dyrektywy i że według Komisji średni koszt finansowania ERZ wynosi zaledwie 0,009% rocznego obrotu korporacji ponadnarodowej.

– ERZ są bardzo ważnym narzędziem, które potencjalnie może przyczynić się do ujednolicania standardów zatrudnienia w korporacjach ponadnarodowych – wskazuje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ Solidarność. – Między innymi z tego względu są tak ważne dla związków zawodowych w Europie Centralnej. Równocześnie stanowią instrument pokazujący znaczenie prawa do informacji i konsultacji – niestety w wielu państwach, w  tym w Polsce, prawa nie zawsze respektowanego w stosunkach pracy – dodaje ekspertka.

W dniu 26 lipca 2023 r. Komisja Europejska rozpoczęła drugi etap konsultacji z partnerami społecznymi w sprawie ewentualnej rewizji dyrektywy w sprawie europejskiej rady zakładowej. Dokumenty konsultacyjne składają się z listu do partnerów społecznych, dokumentu konsultacyjnego i dokumentu roboczego służb Komisji. Komisja zwraca się do europejskich partnerów społecznych o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

(1) Jakie są Państwa opinie na temat celów ewentualnych działań UE określonych w sekcji 5.1?

(2) Jakie są Państwa opinie na temat możliwych sposobów działania UE określonych w sekcji 5.2?

(3) Jakie są Państwa opinie na temat możliwych instrumentów prawnych przedstawionych w sekcji 5.3?

(4) Czy europejscy partnerzy społeczni są gotowi rozpocząć negocjacje w celu zawarcia porozumienia na mocy art. 155 TFUE w odniesieniu do któregokolwiek z elementów określonych w sekcji 5.1?

bs