We wtorek Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności Parlamentu Europejskiego wydała pozytywną opinię o zmianie traktatów, które przeniosą leśnictwo z kompetencji krajowych do wspólnych UE. Aby zmiany w traktatach doszły do skutku, muszą się zgodzić wszystkie państwa członkowskie.
Art. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewiduje, że kompetencje dzielone między UE a państwa członkowskie stosują się m.in. do takich głównych dziedzin, jak rynek wewnętrzny, transport i środowisko. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie PE, unijne traktaty nie odnoszą się bezpośrednio do lasów, w związku z czym UE nie prowadzi wspólnej polityki leśnej, który to obszar pozostaje głównie w kompetencji krajowej.
W środowisku naszych związkowców branży zawrzało. Na szczęście przedstawiciele rządu podzielają obawy NSZZ „Solidarność” leśników, a nadto dodają argumenty polityczne; np. minister klimatu i środowiska Anna Moskwa stwierdziła, że sam pomysł zmiany, aby leśnictwo znalazło się w kompetencjach unijnych, a nie krajowych, jest niebezpieczny. Jak argumentowała minister Moskwa spowodowałoby to, że de facto nie będziemy mogli zarządzać swoimi zasobami. Jeśli tak by się stało – kontynuowała – to ministrowie europejscy ds. środowiska czy rolnictwa będą mogli zwykłą większością decydować, co będzie się działo w polskich lasach.
Z kolei rzecznik prasowy Lasów Państwowych Michał Gzowski przypomina, że zgodnie z Traktatem Lizbońskim o leśnictwie decyduje wyłącznie kraj członkowski. „Teraz komisja PE chce oddać zarządzanie polskimi lasami unijnym urzędnikom. Stuletnie doświadczenie naszych leśników wyrzucą do kosza, a decydować będą komisarze, którzy lasu nie widzieli na oczy” – wskazuje rzecznik LP, a jego stanowisko podzielają związkowcy.
Gzowski dodaje, że polskie lasy są unikatowe, a ich ochrona jest możliwa dzięki mądrej, przemyślanej polityce leśnej. „W Polsce ok. 80 proc. lasów jest w rękach państwa, co nas w Europie wyróżnia. Nasza trwale zrównoważona gospodarka leśna jest wzorem dla innych. Narzucone przez Brukselę zmiany oznaczają upadek polskiego przemysłu drzewnego, osłabienie całej gospodarki i zubożenie społeczeństwa” – zaznacza.
„Eksperci ostrzegają, że polityka klimatyczna UE oznacza duże ograniczenie podaży drewna, czego skutkiem będzie skokowy wzrost cen tego surowca. A to oznacza wzrost importu i masowe wycinki lasów poza Unią. Producenci zastąpią drewno surowcami nieodnawialnymi jak plastik i beton” – wyjaśnia rzecznik Lasów Państwowych.
Już w 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła „Unijną strategię na rzecz ochrony bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia”. Projekt zakłada objęcie ochroną ścisłą 10% powierzchni lądowej UE. Ochrona prawna, według tego dokumentu ma objąć ponadto 30% terenów wchodzących w skład UE, ale warto przy tym zaznaczyć, że według danych Banku Światowego aż 39,65 procent obszaru Polski objęte jest jakąś formą ochrony. Parki narodowe zajmują około 1 % powierzchni naszego kraju, ale ochroną ścisłą nie jest objęta całość ich powierzchni. To oznacza, że sama powierzchnia parków narodowych musi się zwiększyć co najmniej dziesięciokrotnie.
Projekt został mocno skrytykowany w Polsce, m.in. przez samorządy. Według samorządowców doprowadzi to do pauperyzacji mieszkańców, a tym samym odbije się na kondycji ekonomicznej samorządów, gdzie całe gminy mogą być wyłączone z produkcji leśnej.
Unia Europejska posiada kompetencje przyznane jej na mocy traktatów. Zgodnie z tą zasadą może działać wyłącznie w granicach uprawnień udzielonych jej przez państwa członkowskie UE. Pozostałe kompetencje, które nie są uregulowane traktatami, leżą wyłącznie w gestii państw członkowskich. Podział kompetencji między UE i państwami członkowskimi określa Traktat z Lizbony. Są one podzielone na trzy główne kategorie: wyłączne kompetencje UE, kompetencje dzielone i kompetencje wspierające. W traktatach nie ma wyraźnej wzmianki o lasach, a UE nie prowadzi wspólnej polityki leśnej. Lasy są przedmiotem polityki krajowej. Teraz Parlament Europejski chce to zmienić.
Lasy zajmują prawie jedną czwartą powierzchni województwa kujawsko-pomorskiego. Co roku pozyskujemy z nich ponad 2 miliony sześciennych drewna, a to zaledwie połowa rocznego przyrostu. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu (działająca przede wszystkim na terenie województwa kujawsko-pomorskiego oraz w niewielkich fragmentach na terenie województw warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i mazowieckiego) obejmuje swoim zasięgiem 433 tys. ha lasów. Główne kompleksy leśne zlokalizowane są wzdłuż większych rzek – Wisły, Noteci, Brdy, Wdy i Drwęcy. Wśród nich wielkością wyróżniają się Bory Tucholskie, Puszcza Bydgoska, lasy Pojezierza Brodnickiego i lasy gostynińsko-włocławskie. Kujawsko-Pomorskie to królestwo sosny (79,7 procent drzew). Pozostałe gatunki występujące w naszych lasach to przede wszystkim dąb – 7,2 proc, brzoza – 5,2 proc, olsza – 2,8 proc, oraz m.in. lipa, jesion, buk i grab (w sumie 5,1 proc.). Przeciętny wiek drzewostanów to 63 lata. Lasów wciąż przybywa. Od zakończenia II wojny światowej lesistość Polski, dzięki szeroko prowadzonym zalesieniom, wzrosła z niespełna 21 do 29,5 proc. obecnie. Również w regionie kujawsko-pomorskim przybyło nowych lasów na powierzchni ponad 100 tys. ha. Rośnie także ilość zgromadzonego na pniu drewna, którego zapas przekracza 105 mln m sześc. Rocznie przyrasta ponad 3,8 mln m sześc. drewna, a użytkuje się nieco ponad 2 mln m sześc. Oznacza to, że pozyskanie nie przekracza 55 proc. przyrostu. Pozostała część odkłada się na pniu i sukcesywnie powiększa zasoby leśne regionu. Drewno z nadleśnictw RDLP w Toruniu odbiera ponad 800 firm. Ponad połowę stanowi drewno średniowymiarowe (głównie tzw. papierówka), ponad jedną trzecią – drewno wielkowymiarowe (głównie tzw. tartaczne), pozostałą część – inne sortymenty, w tym opał. Na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu znajdują się 103 rezerwaty przyrody, rekordowa w kraju ilość użytków ekologicznych (ponad 2200), 46 obszarów Natura 2000, niemal 900 pomników przyrody, a także 9 parków krajobrazowych, 33 obszary chronionego krajobrazu, 9 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych oraz jedno stanowisko dokumentacyjne. Lasy Państwowe w regionie kujawsko-pomorskim legitymują się dwoma międzynarodowymi certyfikatami dobrej gospodarki leśnej, które potwierdzają, że są zarządzane poprawnie i użytkowane w sposób zrównoważony na podstawie wieloletnich planów urządzenia lasu. red.
