Spis powszechny 2021 r. jest obowiązkowy. Zgodnie z ustawą, przekazanie danych jest „obowiązkowe i nieodpłatne”. Jesteśmy też zobowiązani do przesłania „dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi”. W związku z przetwarzaniem danych osobowych w ramach spisu powszechnego 2021 nie stosuje się niektórych artykułów RODO, a więc nie przysługuje nam prawo do dostępu do danych osobowych, sprostowania tych danych, ograniczenia ich przetwarzania, ani sprzeciwu wobec przetwarzania. Ponadto za odmowę uczestnictwa w spisie grozi grzywna.
Jeżeli ktoś ma problemy z samospisem przez Internet, to można też udać się do dowolnego urzędu statystycznego, urzędu wojewódzkiego, urzędu miasta lub gminy – tam będą na nas czekać specjalne miejsca spisowe. Można także samemu zadzwonić na infolinię spisową (+48 22 279 99 99) i w ten sposób wykonać obywatelski obowiązek. Większość pytań w spisie powszechnym jest natury ogólnej. Podajemy nasze podstawowe dane osobowe (m. in. płeć, datę urodzenia), adres zamieszkania wraz z danymi budynku (sposób ogrzewania, liczba pokoi, itd.), osoby z nami mieszkające (dla jednego gospodarstwa wypełniamy jeden formularz). Są jednak pytania o bardziej wrażliwe szczegóły. Całość nie jest bardzo skomplikowana, ale trzeba poświęcić 30-40 minut swojego czasu na wypełnienie ankiety (im więcej osób zamieszkuje gospodarstwo domowe, tym proces będzie dłuższy). Zwróćcie uwagę, że w niektórych pytaniach nie musimy udzielać odpowiedzi, ponieważ pojawia się możliwość zaznaczenia opcji: „nie chcę odpowiadać na to pytanie”.Pierwsze nowożytne spisy ludności przeprowadzano w krajach skandynawskich (np. w Szwecji w 1749 r.). W USA pierwszy spis odbył się w 1790 r., na ziemiach polskich w 1789 r., a w Rosji dopiero w 1897 r. Na początku XIX w. przeprowadzono też pierwsze spisy w Wielkiej Brytanii, Francji, Prusach i Austrii.
O co GUS będzie pytał w trakcie spisu
W formularzu spisowym, który GUS udostępni w czterech językach (polskim, angielskim, rosyjskim i ukraińskim) znajdzie się kilkadziesiąt pytań, które będą się nieco różnić w zależności od naszej sytuacji rodzinnej, mieszkaniowej oraz „emigracyjnej” czy „imigracyjnej”.
Główne kategorie zbieranych informacji to:
- dane spisywanej osoby;
- adres zamieszkania, w tym informacje o miejscu stałego i czasowego zamieszkania oraz o tym, jaki rodzaj budynku zamieszkujemy;
- dane osób zamieszkujących to samo mieszkanie/dom;
- pytania dot. ewentualnych emigrantów, którzy byli zameldowani pod danym adresem, w tym m.in. o rok ich wyjazdu z Polski;
- relacje rodzinne ograniczone do ojca, matki, współmałżonka lub partnera;
- informacje o mieszkaniu/domu, w tym jego metraż, rok budowy, forma własności, sposób ogrzewania, a nawet pytanie o korzystanie z OZE;
- kwestionariusz osoby;
- kwestionariusz emigranta krótko- lub długookresowego – to opcja dla osób zamieszkujących poza granicami Polski.
Kwestionariusz osoby – jakie pytania
Najwięcej i najdokładniejszych pytań spisywani otrzymają w kategorii pytań „kwestionariusz osobowy”. Przed przystąpieniem do spisu warto zatem się przygotować. Zostaniemy bowiem zapytani o:
- Jaki jest Pana(i) kraj urodzenia (według obecnych granic państw)?
- Jaki jest Pana(i) kraj obywatelstwa?
- Gdzie Pan(i) mieszkał(a) rok temu (31 marca 2020 r.)?
- Od kiedy mieszkał(a) Pan(i) w miejscowości aktualnego zamieszkania?
- Czy kiedykolwiek przebywał(a) Pan(i) za granicą przez co najmniej rok?
- Jaki jest Pana(i) stan cywilny?
- Czy pozostaje Pan(i) w związku niesformalizowanym z inną osobą?
- Jaki jest Pana(i) najwyższy ukończony poziom wykształcenia?
- Jaka jest Pana(i) narodowość? – w wypadku tego pytania poza odpowiedziami z listy, pojawi się także możliwość wpisania odpowiedzi ręcznie
- Czy odczuwa Pan(i) przynależność także do innego narodu lub wspólnoty etnicznej? – tutaj odpowiedzi każdy będzie mógł wpisać samodzielnie
- Jakim językiem(ami) zazwyczaj posługuje się Pan(i) w domu?
- Do jakiego wyznania religijnego (kościoła lub związku wyznaniowego) Pan(i) należy?
- Czy ma Pan(i) ograniczoną zdolność wykonywania codziennych czynności spowodowaną problemami zdrowotnymi trwającymi 6 miesięcy lub dłużej?
- Proszę wskazać występujące u Pana(i) obecnie grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności.
- Która ze wskazanych grup schorzeń stanowi główną przyczynę odczuwanych przez Pana(ią) ograniczeń/trudności?
- Czy posiada Pan(i) aktualne orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności, niezdolności do pracy lub inwalidztwie?
- Czy w tygodniu od 25 do 31 marca 2021 r. wykonywał(a) Pan(i) jakąkolwiek pracę przynoszącą zarobek lub dochód bądź pomagał(a) bez umownego wynagrodzenia w rodzinnej działalności gospodarczej?
- Czy we wskazanym tygodniu miał(a) Pan(i) pracę, ale jej czasowo nie wykonywał(a) z powodu urlopu (w tym wypoczynkowego, macierzyńskiego, rodzicielskiego), choroby, opieki nad inną osobą, złych warunków pogodowych itp.?
- Czy w okresie od 1 do 31 marca 2021 r. aktywnie poszukiwał(a) Pan(i) pracy? (po udzieleniu twierdzącej odpowiedzi, pojawi się kilka dodatkowych pytań)
- W jakim zawodzie Pan(i) pracował(a)?
- Proszę podać miejsce wykonywania pracy głównej
- Jaki przeważający rodzaj działalności prowadziła instytucja/firma, która była Pana(i) głównym miejscem pracy?
- Czy pracował(a) Pan(i) jako: (tu pojawi się lista, na której znajdą się m.in. pracownik, pracujący na własny rachunek, praktykant).
