Praca w niedziele i święta może być wykonywana tylko w przypadkach ściśle określonych w przepisach. Ustawodawca przewidział ich katalog w art. 151¹⁰ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Obok sytuacji oczywistych dla każdego, a związanych z ratowaniem ludzkiego życia i zdrowia, transportem i komunikacją, czy funkcjonowaniem zakładów opieki zdrowotnej, znajduje się w nim także cały szereg prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w gastronomii, czy zakładach hotelarskich. I choć praca w święta kojarzy się wielu osobom głównie z trudnym procesem ustalania na te dni grafiku pracy, to w praktyce może się ona zwyczajnie opłacać.

Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach. Na przełomie grudnia i stycznia 2023/2024 należą do nich 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia, 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia, 1 stycznia – Nowy Rok oraz 6 stycznia – Święto Trzech Króli. Zgodnie z Kodeksem pracy a pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6:00 w tym dniu a godziną 6:00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Oznacza to, że w czasie Bożego Narodzenia 2023 r. z punktu widzenia prawa pracy od godziny 6:00 w dniu 24 grudnia do godz. 5:59 w dniu 25 grudnia będzie trwała niedziela. O godzinie 6:00 w dniu 25 grudnia rozpocznie się natomiast święto – pierwszy dzień Bożego Narodzenia, które potrwa do godziny 5:59 w dniu 26 grudnia. O godzinie 6:00 tego dnia rozpocznie się drugi dzień Bożego Narodzenia. Należy jednak pamiętać o tym, że ustawodawca dopuszcza możliwość ustalenia innych godzin, a więc w zależności od organizacji pracy obowiązującej w danym zakładzie, regulamin wewnętrzny może przesuwać ten zakres godzinowy np. na godzinę 8:00.

Zasadą jest, że za pracę w święta Bożego Narodzenia pracownikowi należy zapewnić w ciągu okresu rozliczeniowego inny dzień wolny od pracy. „W zamian za pracę”, czyli bez względu na to, jak długo trwała praca w dzień świąteczny, w zamian pracownikowi przysługuje cały dzień wolny od pracy. Pracownik może więc przepracować w święto jedynie godzinę lub dwie – w zależności od potrzeb pracodawcy, a w zamian zyskać cały inny dzień wolny od pracy!

Jeżeli w praktyce okaże się, że nie ma możliwości wykorzystania w terminie wskazanym przez ustawodawcę dnia wolnego w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę. W przypadku, gdy pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną, aby go obliczyć należy płacę zasadnicza podzielić przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, a następnie uzyskaną kwotę przemnożyć przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w święto.

Podstawa prawna

• art. 151¹, art. 151¹⁰, art. 151¹¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)