OCHRONA PRZED ZWOLNIENIEM PRACOWNICY W CIĄŻY

środa, 23 Listopad, 2022

W praktyce zdarzają się takie sytuacje, że kobiety chcąc utrzymać opłacalną dla nich pracę celowo zachodzą w ciąże, nawet już w okresie wypowiedzenia, byle tylko nie doszło do rozwiązania umowy. Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, dalej: KP) przyznają kobietom w ciąży szczególną ochronę.

Czy pracodawca może rozwiązać umowę w okresie ciąży?

Nie, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy.

WYJĄTEK 1: Jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy, wówczas pracodawca może rozwiązać umowę w trybie art. 52 KP. Kobieta w ciąży musiałaby więc spełnić co najmniej jedną z niżej wskazanych przesłanek, tj. :

dopuścić się ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
popełnić w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwiałoby dalsze zatrudnianie pracownicy na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
w zawiniony sposób utracić uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.WYJĄTEK 2: Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie:

ogłoszenia upadłości;
lub likwidacji pracodawcy.

Ochrony nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

Okoliczność, iż pracownica w okresie wypowiedzenia jest we wczesnej ciąży nie powinna mieć żadnego znaczenia dla ewentualnego postępowania w sądzie. Ustawodawca określił stadium rozwoju ciąży jedynie przy rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony.Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Powyższe nie dotyczy jednak umowy na zastępstwo. Umowa ta nie daje więc pracownicy w ciąży prawa do żądania przedłużenia umowy do dnia porodu.

Tak, jeżeli po złożeniu przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę pracownica dostarczy zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że w chwili gdy pracodawca składał jej oświadczenie o rozwiązaniu umowy była już w ciąży, wówczas pracodawca ma obowiązek cofnąć to oświadczenie. Zgodnie z art. 185 § 1 KP – stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 30 maja 2017 r. I PK 174/16 pracodawca powinien bez zbędnej zwłoki cofnąć oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, gdy dowie się, że w czasie biegu wypowiedzenia pracownica zaszła w ciążę, co zostało potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem lekarskim.

Nie, pracownica nie musi się zgodzić na cofnięcie oświadczenia pracodawcy. Ze względu na zasadę wolności pracy w żadnym przypadku nie można pracownicy odmówić prawa sprzeciwu wobec cofnięcia przez pracodawcę takiego oświadczenia, czyli przeciwko jednostronnemu przywróceniu do pracy przez pracodawcę wbrew jej interesom.Jednak już obowiązek złożenia przez pracodawcę oświadczenia woli o odwołaniu swojego wcześniejszego oświadczenia woli o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy, jest skuteczne i zależne od zgody pracownicy (art. 61 § 1 KC w zw. z art. 300 KP). Może ona być wyrażona w sposób dorozumiany i wynikać z całokształtu okoliczności,

Tak, w przypadku gdy kobieta, która złożyła wypowiedzenie, zaszła w ciążę na okresie wypowiedzenia, pracodawca powinien przywrócić ją do pracy na poprzednim stanowisku. Istnieje możliwość od uchylenia się od takiego oświadczenia woli, ponieważ jest ono składane pod wpływem błędu przez kobietę.Jeżeli pracownica wiedziała o ciąży, bądź też zaszła w ciążę po zawarciu porozumienia rozwiązującego umowę, uchylenie się od jego skutków, tj. rozwiązania umowy o pracę, jest niemożliwe.W praktyce często zdarza się, że w momencie wręczania pracodawcy oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia umowy pracownice nie mają świadomości, iż są w ciąży. Pomimo iż same podejmują decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę, również mogą je cofnąć.

Pracownicy podejmującej pracę w wyniku przywrócenia, jeżeli rozwiązano lub wypowiedziano umowę o pracę w okresie ciąży, przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy począwszy od chwili, w której zakład pracy został powiadomiony o ciąży, powodującej objęcie jej szczególną ochroną stosunku pracy (wyrok SN z 15 stycznia 1988 r., I PRN 74/87).Podstawa prawna:Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)