Państwowa Inspekcja Pracy rozpoczęła realizację I etapu długofalowych działań kontrolno-prewencyjnych dotyczących następujących zagadnień: Ograniczanie zagrożeń wypadkowych poprzez wdrożenie elementów zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach, w których wystąpiły wypadki przy pracy. Sprawdzone zostaną poprawność oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do prac, podczas których doszło do zdarzeń wypadkowych, prawidłowość ustalenia przyczyn i okoliczności tych wypadków, a także zastosowanie skutecznych środków prewencyjnych, mających zmniejszać ryzyko wypadkowe. Bezpieczeństwo w wytypowanych zakładach o wysokiej skali zagrożeń. Chodzi zwłaszcza o zakłady o dużej liczbie osób pracujących w warunkach zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi lub szkodliwymi dla zdrowia. Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach, w których występuje narażenie na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Działania w tym zakresie wpisują się w cele kampanii  Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy dotyczącej substancji niebezpiecznych. Kontrolami objęci zostaną pracodawcy, u których występują czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. W planie zadań rocznych kontynuowane będą m.in. kontrole w budownictwie, przemyśle spożywczym, leśnictwie, zakładach produkujących wyroby tartaczne i wyroby z drewna, czyli w sektorach i branżach, w których występuje wiele czynników niebezpiecznych lub szkodliwych w środowisku pracy. Kontrole w budownictwie rozszerzone zostaną o budowy infrastruktury kolejowej. W przemyśle spożywczym, w którym rejestruje  się poważne wypadki m.in. przy obsłudze maszyn, inspektorzy ocenią bezpieczeństwo procesu przetwórstwa owoców i warzyw z wykorzystaniem zautomatyzowanych linii technologicznych. Sprawdzą także m.in.: poziom przygotowania pracowników do pracy, stan wypadkowości oraz przestrzegania przepisów przy transporcie i magazynowaniu, w tym przy ręcznych pracach transportowych.

W zakładach usług leśnych dalsze kontrole poziomu bezpieczeństwa przy pozyskiwaniu, zrywce i transporcie drewna będą prowadzone z uwagi na wysoki poziom zagrożeń dla życia i zdrowia pracujących. Inspektorzy ocenią głównie organizację pracy oraz przygotowanie pracowników i osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych do bezpiecznego wykonywania zadań.

W zakładach produkujących wyroby tartaczne i wyroby z drewna kontrole – stanowiące kontynuację działań podjętych w latach 2017-2018 – obejmą m.in. przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, z uwzględnieniem pyłów i substancji bądź mieszanin o działaniu rakotwórczym. Zaplanowano działania kontrolne w zakładach gospodarki komunalnej. W 2019 r. kontrolowane będą zakłady zajmujące się segregacją odpadów komunalnych. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na problematykę zagrożeń biologicznych, chemicznych oraz zagrożeń dla układu mięśniowo-szkieletowego.

W przedsiębiorstwach rolnych, a głównie w zakładach chowu i hodowli kur oraz produkcji jaj, inspektorzy skupią uwagę m.in. na czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, z uwzględnieniem czynników biologicznych oraz pyłów organicznych pochodzenia zwierzęcego, a także środkach ochrony indywidualnej. Kontrole obejmą również problematykę legalności zatrudnienia i pozwolą na ogólną ocenę stanu praworządności i bezpieczeństwa pracy oraz planowanie dalszych działań. Program uwzględnia także kontrole przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach remontowo-konserwacyjnych sieci podziemnych, w tym wodno-kanalizacyjnych. Istotne jest ograniczenie zagrożeń związanych z pracami wykonywanymi w wykopach, zbiornikach zamkniętych, w narażeniu na hałas i drgania mechaniczne, w zmiennych warunkach atmosferycznych oraz na jezdniach, często bez wstrzymania ruchu.

Wśród zadań stałych prowadzone będą m.in. kontrole w ramach nadzoru rynku maszyn i urządzeń (w 2019 r. szczególna uwaga zostanie zwrócona na maszyny do robót ziemnych i drogowych oraz środki ochrony głowy), a także kontrole wypełniania obowiązków wynikających z unijnych rozporządzeń dotyczących chemikaliów.

W odniesieniu do problematyki prawnej ochrony pracy program koncentruje się na  takich zagadnieniach jak:

• czas pracy
• wypłata wynagrodzenia za pracę
• problematyka umów cywilnoprawnych i należności z tego tytułu.

Skargi wskazujące na naruszenia przepisów o czasie pracy i wypłacie należności pracowniczych rokrocznie stanowią ponad 40% ogółu skarg zgłoszonych do inspekcji. Oprócz kontroli w zakładach różnych branż w 2019 r. dodatkowo przeprowadzone będą kontrole dotyczące czasu pracy w korporacjach, m.in. w podmiotach prowadzących działalność związaną z usługami finansowymi, prawniczymi i analitycznymi.Także w jednostkach samorządu terytorialnego i w urzędach administracji państwowej przewidziane są takie kontrole.

Kontynuowane będą kontrole przestrzegania zakazu zawierania umów cywilnoprawnych zamiast umów o pracę, np. w budownictwie czy agencjach ochrony osób i mienia. Jednocześnie sprawdzane będzie stosowanie przepisów o minimalnej stawce godzinowej dla osób pracujących na podstawie umów zlecenia i umów o świadczenie usług. W zakładach różnych branż zweryfikowana zostanie poprawność stosowania regulacji prawnych dotyczących umów terminowych, obowiązujących od 2016 r. Przewidziana jest kompleksowa ocena stanu przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów bhp, w zakładach opieki zdrowotnej, w zakładach górniczych oraz w placówkach handlowych, w których inspekcja oprócz zagadnień badanych rutynowo (takich jak: nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy, weryfikacja umów cywilnoprawnych, czas pracy, bezpieczne warunki pracy) dodatkowo kontroluje realizację postanowień ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.

Od 1 września 2018 r. weszły w życie zmiany w ustawie Karta Nauczyciela wynikające z ustawy o finansowaniu zadań oświatowych i w związku z tym konieczna jest ocena stosowania jej przepisów. Kontrolowane będą publiczne placówki oświatowe, dla których organami prowadzącymi są jednostki samorządu terytorialnego, pod kątem m.in. umów okresowych zawartych z nauczycielami oraz wypłaty wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.