Ponieważ do Zarządu Regionu doszły sygnały, że jakaś część (na szczęście – mała) naszych komisji zakładowych „przegapiła” jeden z wymogów znowelizowanej ustawy o związkach zawodowych to przypominamy o zawartym w niej (ustawie) OBOWIĄZKU przekazywania pracodawcy informacji o liczbie członków organizacji zakładowej/międzyzakładowej. Teraz zamiast co 3 miesiące organizacja ma obowiązek przekazywać taką informację co pół roku.

Informację należy przekazać do 10 stycznia według stanu ilości członków na dzień 31 grudnia poprzedniego roku oraz do 10 lipca według stanu liczby członków na dzień 30 czerwca danego roku.

Po zmianie ustawy znacznie wzrosło znaczenie terminowego przekazania wyżej wymienionej informacji. Zgodnie z art. 251 ust. 6 ustawy, organizacji, która nie wypełniła w terminie obowiązku informacyjnego nie przysługują uprawnienia zakładowej/międzyzakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tych obowiązków. Ustawa nie przewiduje żadnej obowiązkowej formy składania informacji, ale ze względów dowodowych uzasadnione jest przekazanie jej w formie pisemnej lub e-mailowej z potwierdzeniem odbioru. Ponieważ nowelizacja ustawy wprowadza pojęcie osób wykonujących pracę zarobkową jako członków związku zawodowego, przykład składanej do pracodawcy informacji o liczbie członków może brzmieć następująco:

Działając zgodnie z art. 251 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (j.t. Dz.U. 2015 poz. 1881 z późn. zm.), komisja zakładowa/międzyzakładowa informuje, że Organizacja Zakładowa/Międzyzakładowa NSZZ Solidarność w .. (nazwa zakładu pracy) według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. zrzesza osób wykonujących pracę zarobkową, w tym będących pracownikami.

INNE SZCZEGÓŁY

W dniu 1 stycznia 2019 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o związkach zawodowych (ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o zmianie ustawy o związkach zawodowych – Dz.U. 2018 poz. 1608). Podstawowym celem zmiany ustawy jest umożliwienie przystąpienia do związków zawodowych osób świadczących pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, np. osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych: zlecenia, o dzieło, o świadczenie usług, także osób prowadzących działalność gospodarczą tzn. samozatrudnionych. Zmiana ta wynika ze skargi NSZZ „Solidarność”, jaką związek złożył w 2011 roku do Komitetu Wolności Związkowych. Na podstawie tej skargi Komitet przyznał rację NSZZ „Solidarność” i stwierdził, że prawo do zrzeszania się wyrażone w Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy jest niezależne od istnienia stosunku pracy i powinno wyrażać osobom, które łączy z pracodawcą inny stosunek zatrudnienia.

Wobec powyższego dodano w ustawie o związkach zawodowych art. 11 pkt 1, w którym wprowadzono definicję osoby wykonującej pracę zarobkową – przez którą należy rozumieć pracownika lub osobę świadczącą pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy. Po wprowadzeniu tej zmiany w ustawie o związkach zawodowych   większości przypadków używa się zwrotu „osoba wykonująca pracę zarobkową”, zamiast „pracownik”.

Tym samym osobom wykonującym pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy nadano prawo do:

1. tworzenia i wstępowania do związków zawodowych,
2. z powodu przynależności do związku zawodowego albo wykonywania funkcji związkowej,
3. reprezentowania przez związek zawodowy w sprawach indywidualnych,
4. pełnienia funkcji związkowych,
5. zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji (tzw. godziny związkowe lub etat związkowy),
6. zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej funkcji związkowej,
7. szczególnej ochrony stosunku prawnego, na podstawie którego są zatrudnieni, z wyłączeniem prawa do „przywrócenia do pracy” w razie niezgodnego z prawem zwolnienia (tym osobom przysługuje wyłącznie rekompensata pieniężna).

Należy także pamiętać, że członkowie zatrudnieni na innej podstawie prawnej, niż stosunek pracy będą mogli być uwzględnieni w informacji o liczbie członków, którą organizacja związkowa musi cyklicznie przekazywać pracodawcy dopiero po upływie 6 miesięcy ich zatrudnienia na rzecz pracodawcy. Także przy liczeniu ilości członków związku potrzebnej do określenia reprezentatywności zakładowej organizacji związkowej, uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową należące do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed przystąpieniem do rokowań lub uzgodnień.

Podstawowym celem zmiany ustawy jest umożliwienie przystąpienia do związków zawodowych osób świadczących pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, np. osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych: zlecenia, o dzieło, o świadczenie usług, także osób prowadzących działalność gospodarczą tzn. samozatrudnionych. Jednakże ustawa zakłada także jeszcze inne zmiany, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania związków zawodowych.

Poniższe wyliczenie zawiera pozostałe zmiany w ustawie, nie wymienione w I części artykułu.

1. Rozszerzenie zapisów o zakazie nierównego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do związku zawodowego albo wykonywania funkcji związkowej (art. 3).
2. Wprowadzenie możliwości dofinansowania z budżetu Państwa składek członkowskich wnoszonych do międzynarodowych organizacji związkowych (art. 111).
3. Zmiana częstotliwości przekazywania pracodawcy informacji o liczbie członków organizacji z kwartalnej na półroczną – do 10 stycznia i 10 lipca danego roku. Członkowie zatrudnieni na innej podstawie prawnej, niż stosunek pracy mogą być uwzględniani po upływie 6 miesięcy ich zatrudnienia na rzecz pracodawcy (art. 251 ust. 1-2).
4. Organizacja zakładowa, która zostanie utworzona w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, będzie miała obowiązek przedstawić pracodawcy pierwszą informację o liczbie członków – według stanu na dzień złożenia informacji – w terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia organizacji, chyba, że terminy 10 stycznia i 10 lipca danego roku przypadną przed upływem 2 miesięcy – wówczas obowiązujące będą te terminy (art. 251 ust. 3).
5. Organizacji, która nie wypełniła w terminie obowiązku informacyjnego nie będą przysługiwać uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tych obowiązków (art. 251 ust. 6).
6. Każdy związek zawodowy ma prawo do wglądu do informacji o liczebności innej organizacji, a w razie powzięcia wątpliwości, co do prawidłowości podanych danych – do zgłoszenia pisemnego zastrzeżenia (art. 251 ust. 4, ust. 7).
7. Organizacja związkowa wobec której zostaną złożone pisemne zastrzeżenia będzie miała obowiązek wystąpić do sądu rejonowego – sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy z wnioskiem o ustalenie liczby członków. Jeżeli tego nie uczyni nie będą jej przysługiwać uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tego obowiązku (art. 251 ust. 8-9).
8. Sąd ma wydać orzeczenie w terminie 60 dni od złożenia wniosku. W postępowaniu sądowym do przetwarzania danych ujawniających przynależność związkową osób wykonujących pracę zarobkową jest upoważniony wyłącznie sąd oraz osoby działające w imieniu zakładowej organizacji związkowej, która złożyła wniosek o ustalenie liczby jej członków (art. 251 ust. 10).
9. Podwyższenie progów dla uzyskania statusu reprezentatywności zakładowych organizacji związkowych: z 7% do 8% w stosunku do organizacji wchodzących w skład związków zawodowych reprezentatywnych w skali ponadzakładowej (krajowej), jak „Solidarność” oraz z 10% do 15% dla pozostałych organizacji (art. 253 ust. 1).
10. Przy ustaleniu liczby członków dla uzyskania statusu reprezentatywności uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową, które należą do danej organizacji przez co najmniej 6 miesięcy (art. 253 ust. 7).
11. Rozszerzenie zakresu informacji, które pracodawca jest zobowiązany przekazać organizacji związkowej i określenie terminu przekazania – 30 dni (art. 28).
12. Zmiana zasad ustalania treści wewnątrzzakładowych regulaminów z zakresu prawa pracy – pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić wspólne stanowisko kilku organizacji reprezentatywnych, ale tylko tych, które będą zrzeszać co najmniej 5% pracowników (art. 30 ust. 6).
13. W razie istnienia tylko jednej reprezentatywnej organizacji związkowej, pracodawca będzie zobowiązany jej stanowisko w sprawach regulaminów, jeżeli będzie ona zrzeszać co najmniej 5% pracowników (art. 30 ust. 7).
14. Wprowadzenie terminów na zajęcie stanowiska przez zarząd zakładowej organizacji związkowej: 14 dni roboczych w sprawie zamiaru wypowiedzenia rozwiązującego stosunek prawny z osobą podlegającą szczególnej ochronie lub jego jednostronnej zmiany oraz 7 dni roboczych w sprawie zamiaru rozwiązania stosunku prawnego bez wypowiedzenia. Bezskuteczny upływ terminów jest równoznaczny z wyrażeniem zgody przez związek zawodowy (art. 32 ust. 11-12).
15. Przeniesienie do ustawy terminu 7 dni na przedstawienie przez związek zawodowy informacji o osobach podlegających szczególnej ochronie i zmianach we wskazaniu takich osób (art. 32 ust. 92).
16. Przeniesienie do ustawy terminu 7 dni na przedstawienie przez pracodawcę informacji o liczbie kadry kierowniczej – w odpowiedzi na wniosek organizacji (art. 32 ust. 91).

Red.