Najważniejsze założenia projektu ustawy

1. Brak enumeratywnego wyliczenia przedmiotu sporu zbiorowego. W obowiązującej stanie prawnym art. 1 SporyZbiorU określa, że: „Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych”. Projektowana zmiana zakłada, że ustawa określi procedurę wszczęcia, prowadzenia oraz zakończenia sporu zbiorowego, bez zamkniętego katalogu jego przedmiotu. Będzie nim więc „spór zbiorowy pracy osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także o zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy”;
2. Obowiązek wyłonienia reprezentacji organizacji związkowych, niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego. Nowelizacja ustawy wprowadza obowiązek zawiązywania koalicji związków zawodowych w trwającym sporze. Obecnie prawo wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego ma każda organizacja związkowa, co znacząco utrudnia zawarcie porozumienia zbiorowego. Nierzadko pracodawca zawiera bowiem porozumienie z większością związków, jednak spór trwa nadal. Ponadto każda z organizacji może przedstawiać odmienne postulaty, które uniemożliwiają uzgodnienie wspólnego stanowiska stron;
3. Określenie czasu trwania sporu zbiorowego. Obecnie przepisy nie przewidują czasu trwania sporu zbiorowego oraz formy jego zakończenia. Zdarza się, że spór zbiorowy trwa wiele miesięcy, a strony nie podejmują żadnych działań w celu wypracowania porozumienia. Spór powinien toczyć się sprawnie i prowadzić do uzgodnienia wspólnego stanowiska. Zgodnie z art. 18 projektowanej ustawy spór ma trwać nie dłużej niż 9 miesięcy. Strony mogą postanowić o jego wydłużeniu o kolejne 3 miesiące. Po tym czasie wygasa on z mocy prawa;
4. Sądowa kontrola legalności referendum strajkowego. Zgodnie z art. 26 ust. 1 projektu ustawy organizacja związkowa lub pracodawca mogą wystąpić do sądu właściwego dla siedziby pracodawcy o zbadanie zgodności z prawem przeprowadzenia głosowania w sprawie ogłoszenia strajku;
5. Lista mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej. Nowelizacja zmienia standardy pracy mediatora w celu umocnienia jego pozycji. Listę mediatorów ma ustalać minister właściwy ds. pracy na podstawie wniosku osoby zainteresowanej wpisem. Ponadto lista nie będzie już uzgadniana z organizacjami partnerów społecznych, reprezentowanymi w Radzie Dialogu Społecznego;
6. Mediacja prewencyjna. Aby osiągnąć porozumienie na jak najwcześniejszym etapie sporu, wprowadza się instytucję mediacji prewencyjnej. Ma ona zapobiegać pogłębianiu się konfliktu w trakcie rokowań. Strony będą mogły skorzystać z pomocy bezstronnej osoby i osiągnąć porozumienie na wcześniejszym etapie sporu.