Zarząd Regionu Toruńsko-Włocławskiego NSZZ "Solidarność", ul. Piekary 35/39, 87-100 Toruń
tel. 56 622 41 52, 56 622 45 75, e-mail: torun@solidarnosc.org.pl

Strajk w „Towimorze” 1980

poniedziałek, 23 Lipiec, 2018

Toruńskie Zakłady Urządzeń Okrętowych (TZUO) „Towimor” mające swoją siedzibę przy ul. Szosa Starotoruńska w Toruniu, w sposób szczególny odznaczyły się w historii regionu. Załoga tego przedsiębiorstwa była pierwszą na terenie byłego województwa toruńskiego, która w sierpniu 1980 r. rozpoczęła strajk solidarnościowy z robotnikami Wybrzeża. Co warte podkreślenia – nie był to wcale najliczniejszy zakład w mieście.

Strajk w przedsiębiorstwie rozpoczął się 21 sierpnia 1980 r. o godz. 6.00. Do pracy nie przystąpiło 160 pracowników, którzy rozpoczęli dyskusję na temat regulacji pensji oraz o sytuacji na Wybrzeżu. Do spotkania grupy robotników z dyrekcją doszło godzinę później w hali Wydziału W-1. Władze przedsiębiorstwa, wśród których był przedstawiciel Komitetu Miejskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) w Toruniu, postanowiły grać na zwłokę, co okazało się błędem. Stwierdziły mianowicie, iż nie będą rozmawiać z całą załogą, a jedynie z jej przedstawicielami. O godz. 9.30 mistrz z Wydziału Energetycznego – Edward Strzyżewski – zaproponował wybór reprezentantów załogi na poszczególnych wydziałach. W ten sposób powstał sześćdziesięcioosobowy zakładowy Komitet Strajkowy.

Ukształtowało się również osiemnastoosobowe Prezydium Komitetu Strajkowego, którego przewodniczącym został Strzyżewski. Oprócz niego do prezydium weszli: Kazimierz Bączkowski, Adam Dolata, Helena Dulko, Edmund Hańczewski, Zbigniew Iwanów, Wiesław Jankowski, Adam Liebersbach, Tomasz Kluczyk, Teofil Kowalkowski, Tadeusz Krezymon, Józef Malarski, Andrzej Niklejewski, Gerard Piechocki, Ryszard Pitulski, Feliks Rybiński, Mieczysław Skrzypczak, Kazimierz Staniszewski. Na nowo podjęto rozmowy z dyrekcją, zażądano też przybycia władz politycznych miasta i województwa. Sformułowano pierwsze ogólne postulaty. Domagano się przedstawienia pełnej listy żądań Stoczni Gdańskiej, pisemnej gwarancji bezpieczeństwa dla Komitetu Strajkowego i załogi oraz zgody na organizację robotniczej ochrony zakładu. Należy podkreślić, że znaczącą i pozytywną rolę w trakcie strajku odgrywał również Zbigniew Iwanów – sekretarz ekonomiczny zakładowej organizacji PZPR. Za ową działalność został w kolejnych miesiącach usunięty z szeregów partii.

Dnia 22 sierpnia 1980 r. w hali Wydziału Montażu Żurawi P-7 odbył się wiec całej załogi zakładu. Komitet Strajkowy przejął kontrolę nad przedsiębiorstwem. Straż robotnicza zaczęła ochraniać teren. Wprowadzono ograniczenia poruszania się dla dyrekcji, komendanta straży przemysłowej, kierownika działu wojskowego oraz pracowników administracji. Zakazano wnoszenia oraz spożywania alkoholu. W ten sposób strajk nabrał charakteru okupacyjnego.

Następnego dnia strajkujący przekazali dyrekcji 28 postulatów załogi. Nowa lista była kompilacją dwudziestu wcześniejszych postulatów, opracowanych na Wydziale Projektowo-Konstrukcyjnym i dziesięciu opracowanych na pozostałych wydziałach. W pierwszym postulacie strajkująca załoga „Towimoru” wyrażała pełne poparcie dla żądań stoczniowców. Postulaty od 2. do 22. dotyczyły spraw ogólnopolskich i lokalnych (np. zniesienia reglamentacji samochodów, rozliczenia osób na stanowiskach za popełnione błędy, rozbudowy sieci handlowej Torunia). Postulaty od 23. do 28. dotyczyły spraw zakładu (np. wybudowania przyzakładowego żłobka i przedszkola, przyznania pracownikom Karty Stoczniowca).

Codziennie organizowano wiece, na których informowano pracowników o bieżącej sytuacji. Postanowiono nawiązać kontakt z innymi protestującymi zakładami. W południe 24 sierpnia 1980 r. do Gdańska wyruszyła samochodem delegacja zakładu, której przewodził Wiesław Jankowski. Tego samego dnia na wiecu odczytano rezolucję, w której solidaryzowano się ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża.