Wielkanocna baba drożdżowa – Kujowiok to prawdziwie tradycyjne ciasto „lenione” przez gospodynie w części naszego regionu z tak długą tradycją, że już nawet etnografowie nie chcą zgadywać – jak długą!
Ma stożkowy kształt i jest posypywana cukrem pudrem. Dawniej do tej słodkości podawano na śniadanie… chrzan z szynką i kiełbasą. Kujawiok przygotowywany był podczas Świąt Wielkiej Nocy. „Ozdobą stołu była wspaniałych rozmiarów, pachnąca drożdżowa baba, zwana kujawiokiem. Na wielkanocną babę gospodynie nie szczędziły jaj, przez co była bardzo smaczna i apetycznie żółta (aby wzmocnić jeszcze kolor żółty dodawało się szafranu). (…) Do śniadania podawana była też baba drożdżowa, którą niektórzy jadali posmarowaną masłem, obłożoną szynką lub kiełbasą i posmarowaną ćwikłą, względnie chrzanem” (D. Kalinowska, „Tradycyjne pożywienie ludowe na Kujawach”, Włocławek 2002). Składniki do przygotowania kujawioka pochodziły głównie z własnego gospodarstwa tj. mąka, masło, mleko, jaja. Inne komponenty tj. rodzynki, drożdże czy aromat waniliowy mieszkańcy Kujaw kupowali. Wszystkie składniki gospodynie umiejętnie łączyły, a następnie dobrze wyrabiały ciasto. Napełniały nim do połowy formę o specyficznym stożkowatym, karbowanym kształcie. Kiedy ciasto podwoiło swoją objętość, umieszczało się je w piekarniku i piekło około 45 minut, aż baba nabrała złocistego koloru. Po upieczeniu odwracano formę do góry dnem i wykładano ciasto na talerz. Na końcu według uznania gospodyni należało posypać babę cukrem pudrem bądź lukrem przygotowanym z cukru pudru i wody. Mazurek, wpisany na listę produktów tradycyjnych z województwa kujawsko-pomorskiego, to wypiek o wyjątkowych walorach smakowych, znany od kilku wieków i szczególnie związany z tradycją Świąt Wielkiej Nocy. Suto zastawione stoły potrawami zarówno mięsnymi, z jaj, ale także deserami, których przykładem, obok babki drożdżowej, jest właśnie to ciasto. Jak można dowiedzieć się na ministerialnej stronie, istnieją różne jego odmiany. Na Kujawach we wsi Kaniewo, popularne było przygotowywanie mazurka z masą orzechową. Związane to było z dużą ilością rosnących drzew orzecha włoskiego, który jest głównym składnikiem nadającym aromat i smak mazurkowi. Podstawą przygotowania mazurka jest kruchy placek oraz duża ilość bakalii. Jego przygotowanie jest bardzo pracochłonne z uwagi na fakt, że oddzielnie należy przygotować ciasto oraz masę, a na końcu wszystko połączyć. Charakterystyczną cechą mazurka są dekoracje wykonywane na wierzchu masy z orzechów włoskich oraz bakalii.Do tego jajeczko w kolorze…
Zarówno na Kujawach, jak i na Pomorzu zdecydowanie popularniejsze od znanych dziś pisanek były kraszanki, czyli jajka barwione gładko, jednobarwnie, bez wzorów. Gotowano je w łupinach cebuli na kolor brunatny, lub w korze olchowej, dębowej czy w oziminie i uroczyście święciło się w Wielką Sobotę. W okresie wielkanocnym na Kujawach tradycyjnie wzajemnie się nimi obdarowywano.
Pisanki zdobiono również rozpuszczonym woskiem przy pomocy pędzelka. Wzory były najczęściej geometryczne.
W pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych – zwłaszcza w okolicach Inowrocławia – odbywały się tzw. przywoływki. W Niedzielę Wielkanocną młodzi kawalerowie wchodzili na wysokie drzewa i lub dach stodoły, a obecnie z ambony, wywołują imiona dziewcząt, w formie tradycyjnych rymowanek, ogłaszając ile wody dla każdej z nich nazajutrz przeznaczają, albowiem wywołane miały następnego dnia być oblane wodą. Na koniec oznajmiano imię i nazwisko tego chłopaka, który miał je wykupić, czyli, który przyjdzie do wywołanej dziewczyny z dyngusem. Przywoływki zachowały się do dziś w inowrocławskiej dzielnicy – Szymborze, kontynuowane od 1834 r. przez Klub Kawalerów.
Generalnie
Wielkanocny stół powinien być bogaty w różnego typu potrawy – wytrawne i przygotowywane na słodko. Potrawy wielkanocne mają w Polsce długą tradycję, dlatego powinniśmy ją kultywować i obok żurku czy białej kiełbasy, postawić na stole wielkanocny przysmak związany z tradycją naszego regionu.
Red.
