Psyche i praca

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Warunkiem bezpiecznej pracy jest również dobry stan psychiczny pracowników.

Niestety nie wszyscy mają szczęście pracować w przyjaznej atmosferze. Coraz częściej praca wiąże się ze stresem, pracownicy padają ofiarą mobbingu albo przechodzą kryzys nazywany powszechnie wypaleniem zawodowym.

Stres najogólniej rzecz ujmując jest sposobem reakcji na jakąś sytuację, czy bodziec.

Wbrew powszechnemu rozumieniu stres jest pojęciem neutralnym. Są bowiem dwa rodzaje stresu: stres pozytywny, motywujący, oraz stres negatywny, demotywujący, powodujący z czasem negatywne konsekwencje zawodowe, społeczne i zdrowotne.

Stres pozytywny może występować, gdy przełożeni stawiają wymagania dostosowane do fizycznych, emocjonalnych i intelektualnych możliwości pracownika. Wówczas nagromadzoną energię pracownik wykorzystuje w działaniu a stres wywołany wymaganiami ustępuje.

Natomiast, gdy przełożeni stawiają wymagania przekraczające możliwości fizyczne, emocjonalne i intelektualne pracownika i nie ma on wsparcia przełożonych czy kolegów pojawia się stres negatywny. Źródłem stresu w pracy mogą być również bodźce fizyczne (np. hałas, niewłaściwe oświetlenie, zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura, zapylenie, promieniowanie). Praca w stresogennych warunkach z czasem powoduje u pracownika fizyczne i psychiczne wyczerpanie, zmęczenie, dolegliwości bólowe, a w końcu może doprowadzić do poważnych chorób czy zaburzeń.

Z danych Europejskiej Fundacji na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy wynika, że stres związany z pracą znalazł się na drugim miejscu, zaraz po bólach pleców, wśród problemów na które uskarżają się pracownicy. Odczuwa go około 28 proc. pracowników obojga płci we wszystkich sektorach i na różnych szczeblach zarządzania. Skutki stresu mogą być różnorodne: zmiany nastroju i zachowania, pogorszenie kontaktów z innymi osobami, nie wywiązywanie się z obowiązków oraz wielorakie reakcje fizjologiczne organizmu. W związku ze stresem powstaje znacząca ilość zwolnień chorobowych, a koszty z tym związane są duże. Ograniczanie stresu i organizowanie pracy w sposób eliminujący czynniki go wywołujące może prowadzić do większej wydajności oraz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, co w rezultacie skutkuje korzyściami gospodarczymi i społecznymi dla firm, pracowników i całego społeczeństwa.

W związku łatwiej

W zwalczaniu stresu w pracy najlepiej radzić sobie w grupie a wyniki badań pokazują, że poziom stresu uzależniony jest od poziomu wsparcia społecznego. Obejmuje ono wsparcie emocjonalne, oceniające, instrumentalne oraz informacyjne pochodzące od przełożonego czy współpracowników .

Do najważniejszych grup wsparcia społecznego pracownika zalicza się, m.in. kadrę kierowniczą, związki zawodowe i rodzinę. Dlatego warto zgłosić się do związku zawodowego, jeśli taki w przedsiębiorstwie funkcjonuje albo zastanowić się nad zorganizowaniem kolegów i koleżanek w związek. W grupie łatwiej rozmawiać z pracodawcą o lepszej organizacji pracy czy poprawie warunków pracy, tak aby wyeliminować z pracy czynniki wywołujące stres.

Porozumienie w sprawie stresu

Problem stresu okazał się tak istotny, że stał się przedmiotem zainteresowania Komisji Europejskiej oraz związków zawodowych i pracodawców na poziomie europejskim.

W 2004 r. europejskie organizacje pracodawców i Europejska Konfederacja Związków Zawodowych zawarły porozumienie ramowe dotyczące stresu związanego z pracą. Celem tego porozumienia jest zwiększenie świadomości i zrozumienia zjawiska stresu związanego z pracą przez pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli oraz zwrócenie ich uwagi na oznaki mogące wskazywać na problem stresu związanego z pracą. Porozumienie stworzyło pewne ramy, które pozwalają identyfikować, zapobiegać lub rozwiązywać problemy towarzyszące stresowi związanemu z pracą.

Porozumienie zakłada stosowanie różnych środków, których celem jest eliminowanie stresu w pracy. Mogą to być:

• działania związane z zarządzaniem i komunikacją (przepływem informacji), takie jak wyjaśnienie celów firmy i roli poszczególnych pracowników, zapewnienie odpowiedniego wsparcia osób i zespołów ze strony kierownictwa, powiązanie zakresu odpowiedzialności z możliwością sprawowania kontroli nad wykonywaną pracą, poprawa organizacji i procesów pracy, jak również warunków i środowiska pracy,
• szkolenie kadry kierowniczej i pracowników w celu zwiększenia ich świadomości i zrozumienia zjawiska stresu, jego możliwych przyczyn i sposobów radzenia sobie ze stresem i/lub sposobów przystosowywania się do zmian,
• zapewnianie informacji i prowadzenie konsultacji z pracownikami i/lub ich przedstawicielami zgodnie z prawem europejskim i krajowym, układami zbiorowymi i przyjętą praktyką działania.

14 listopada 2008 r. szefowie polskich organizacji partnerów społecznych: NSZZ "Solidarność", OPZZ, Forum Związków Zawodowych, Konfederacji Pracodawców Polskich, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych "Lewiatan", oraz Związku Rzemiosła Polskiego podpisali wspólną deklarację dotyczącą zapobiegania i przeciwdziałania zjawisku stresu związanego z pracą. Celem tej deklaracji jest upowszechnienie europejskiego porozumienia ramowego dotyczącego stresu związanego z pracą.

http://www.solidarnosc.org.pl/stres/materialy/broszura_stres.pdf