Ile wynosi dodatkowy urlop wypoczynkowy osoby, która utraciła do niego prawo w wyniku zmiany grupy niepełnosprawności?

Do dodatkowego urlopu wypoczynkowego uprawnione są osoby niepełnosprawne z orzeczonym umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności. W praktyce zdarza się, że osoba która nabyła prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, traci je w wyniku zmiany orzeczenia i przyznania jej lekkiego stopnia niepełnosprawności.

W przepisach prawa pracy brak rozwiązania tego problemu.  Również ustawa o rehabilitacji nie zawiera żadnych wskazówek. W literaturze przedmiotu można spotkać się z różnymi  interpretacjami zagadnienia.  NSZZ „Solidarność” stoi na stanowisku,  iż w takim przypadku, osobie niepełnosprawnej która nabyła prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, po czym utraciła je z powodu zmiany stopnia niepełnosprawności z umiarkowanego na lekki, w roku utraty prawa,  dodatkowy urlop wypoczynkowy przysługuje w pełnym wymiarze 10 dni roboczych. Zgodnie z art. 66 ustawy o rehabilitacji,  w sprawach nieunormowanych przepisami ustawy stosuje się Kodeks pracy.  Zgodnie z kodeksową zasadą,  pracownik pozostający w zatrudnieniu,  z dniem 1 stycznia nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. Ta sama zasada ma zastosowanie w stosunku do  dodatkowego urlopu wypoczynkowego  uprawnionej osoby niepełnosprawnej.  Z dniem 1 stycznia nabywa ona prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Sytuacja komplikuje się, gdy niepełnosprawny pracownik uprawniony do dodatkowego urlopu wypoczynkowego utraci prawo do tego urlopu, gdyż Kodeks pracy nie przewiduje rozwiązań prawnych dla sytuacji gdy pracownik traci prawo do urlopu (z art. 19 ust. 1  ustawy o rehabilitacji)  a jednocześnie utrzymuje prawo do urlopu (z Kodeksu pracy). Kodeks pracy zawiera rozwiązania dotyczące przypadków, w których z powodu ustania stosunku pracy lub  powrotu pracownika do pracy u danego pracodawcy po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie nieobecności, zmniejsza się proporcjonalnie wymiar urlopu. Jednak zasada proporcjonalności urlopu, stanowiąc odstępstwo od zasady pełnego wymiaru urlopu, może mieć zastosowanie tylko w przypadkach ściśle w Kodeksie pracy określonych.   Wśród tych przypadków nie wymienia się urlopu proporcjonalnego dla osób niepełnosprawnych.  Ponieważ kwestia proporcjonalnego urlopu dla osób niepełnosprawnych nie jest określona w Kodeksie pracy, nie ma podstaw zastosowania zasady proporcjonalności  wymiaru urlopu w przypadku utraty prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przez uprawnioną osobę niepełnosprawną.  Z tego powodu, zdaniem Związku, w przypadku utraty tego prawa, za dany rok w którym utrata nastąpiła, osobie niepełnosprawnej uprawnionej do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, urlop ten przysługuje w pełnym wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym, bez względu na datę utraty tego prawa.
Inaczej będzie się kształtowała sytuacja osoby niepełnosprawnej, która po raz pierwszy nabędzie prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego np. w marcu a z końcem czerwca ustanie jej stosunek pracy. W tym przypadku pracodawca powinien udzielić jej urlopu proporcjonalnego. W tym celu należy zsumować wymiar urlopu wypoczynkowego (26 dni) i dodatkowego urlopu wypoczynkowego (10 dni), a potem wyliczyć wymiar proporcjonalny (36 dni x 6/12 = 18 dni).

Rozważenia również wymaga przypadek, gdy pracownik w danym roku nabywa prawo do pierwszego dodatkowego urlopu wypoczynkowego po przepracowaniu roku od uzyskania orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i w tym samym roku to prawo traci w skutek zmiany orzeczenia na orzeczenie o lekkim stopniu  niepełnosprawności. W tym przypadku pracownik nabywa prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze 10 dni roboczych. Gdyby jednak rok pracy (np. w czerwcu) miałby upłynąć po dacie zmiany stopnia niepełnosprawności (np. w maju), pracownik w ogóle nie nabędzie prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

Ile wynosi dodatkowy urlop wypoczynkowy uprawnionej osoby niepełnosprawnej pracującej na części etatu? 

Zgodnie z art. 154 § 2 Kodeksu pracy,  wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.  Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.  Natomiast zgodnie z Art. 1542  § 1 Kodeksu pracy, urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. W przypadku osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności dobowy wymiar czasu pracy wynosi 7 godzin.  Zatem jeden dzień urlopu odpowiada 7 godzinom pracy (art. 1542 § 3 w związku z art. 15 ustawy o rehabilitacji). I tak, przykładowo, jeżeli pracownik, który ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego i 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego zatrudniony jest w wymiarze 4/7 etatu, wymiar przysługującego mu urlopu wynosić będzie (26+10) x 4/7 = 20,57 czyli po zaokrągleniu 21 dni, a po przeliczeniu na godziny, 147 godzin. Analogicznie dla pracownika zatrudnionego na 5/7 etatu – 26 dni (182 godziny) a dla pracownika zatrudnionego na 6/7 etatu - 31 dni (217 godzin).