Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

a) jest niezdolny do pracy;

b) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

c) niezdolność do pracy powstała w okresach, które zostały określone przez ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku (art. 57 ust. 1 pkt. 3) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do prac).

Jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy ubezpieczony nie musi posiadać wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana (szczegółowo kwestię tą reguluje art. 57b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

a) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

b) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

c) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

d) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

e) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, który podany jest w punkcie e) powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Osobie, która spełniła warunki uprawniające ją do otrzymywania renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje:

a) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała lub

b) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

a) 24 % kwoty bazowej (stanowi ona 100 % przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne; jest ustalana corocznie i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego; jest ogłaszana w formie komunikatu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do 7 roboczego dnia lutego każdego roku)
oraz

b) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

c) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

d) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75 % renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Prawo

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981621118