Społeczna Inspekcja Pracy

Społeczna Inspekcja Pracy, podstawowym aktem prawnym regulującym działalność SIP jest ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy. Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy (art. 1).

Celem działalności społecznej inspekcji pracy jest zapewnienie w zakładzie pracy bezpieczeństwa i higienicznych warunków pracy oraz ochrona uprawnień pracowniczych.

Społeczną inspekcję pracy tworzą:

·       zakładowy społeczny inspektor pracy – dla całego zakładu pracy,

·       oddziałowi / wydziałowi społeczni inspektorzy pracy – dla poszczególnych oddziałów/ wydziałów,

·       grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla komórek organizacyjnych oddziałów/wydziałów.

Dostosowanie organizacji SIP do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy należy do kompetencji zakładowych organizacji związkowych.

Społecznym inspektorem pracy może zostać pracownik zakładu pracy, który:

- jest członkiem związku zawodowego,

- nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu.

Zakładowe organizacje związkowe mają prawo ustalić, że społecznym inspektorem pracy może być pracownik nienależący do związku zawodowego.

Inspektorzy mają prawo:

-       kontrolować stan budynków, maszyn,

-       kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, układów zbiorowych pracy, regulaminów,

-       brać udział w ustalaniu przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy,

-       uczestniczyć w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków,

-       uczestniczyć w przeglądach warunków pracy,

-       opiniować projekty planów poprawy warunków bhp,

-       podejmuje działania na rzecz aktywnego udziału pracowników w kształtowaniu właściwych warunków bhp.

SIPowcy mają prawo wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy w celu przeprowadzenia kontroli, żądania od pracodawcy i pracowników udzielenia informacji oraz okazania dokumentów w sprawach wchodzących w zakres przeprowadzanej kontroli.

W przypadku, gdy w trakcie kontroli zostaną stwierdzone nieprawidłowości, inspektor może wydać zalecenie usunięcia uchybień w określonym terminie. Zalecenie to jest wydawane na piśmie. Prawo

formułowania zaleceń przysługuje wyłącznie zakładowemu społecznemu inspektorowi pracy. Oddziałowi i grupowi inspektorzy mogą być natomiast inicjatorami ich wydawania.

Przepisy ustawy o SIP określają dwa rodzaje zaleceń:

- zalecenie „terminowe”

- zalecenie wstrzymania pracy danego urządzenia technicznego lub określonych robót (Zalecenie to dotyczy sytuacji, w których stwierdzone zostaje bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia pracowników).

Pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu może w terminie 7 dni od daty doręczenia wnieść sprzeciw od zalecenia społecznego inspektora pracy do Państwowego Inspektora Pracy.

Niewykonanie zaleceniaspołecznego inspektora pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i podlega karze grzywny.

W myśl art. 14 ustawy o SIP, zakład pracy jest obowiązany zapewnić inspektorowi odpowiednie

warunkido realizacji zadań. Zakład pracy ponosi także koszty związane z działalnością SIP.

Społeczny inspektor pracy swoje zadania powinien wykonywać poza godzinami pracy. Niektóre czynności, tj. udział w pracach komisji BHP, kontrola warunków pracy, narady, szkolenia, mogą być jednak wykonywane w godzinach pracy. W tych przypadkach inspektor zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Społeczny inspektor pracy ma w zakładzie pracy specjalny status – ze względu na swoją działalność podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy. W trakcie swojej 4-letniej kadencji i rok po wygaśnięciu mandatu nie może zostać zwolniony, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Społeczni inspektorzy pracy współdziałają z Państwową Inspekcją Pracy oraz innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy. Państwowa Inspekcja Pracy udziela pomocy SIP w realizacji jej zadań, w szczególności przez poradnictwo prawne, szkolenia i specjalistyczną prasę. Inspektorzy PIP przeprowadzają także kontrole wykonania zaleceń i uwag społecznych inspektorów pracy.

 

pb