6 maja 2003 (76-81/2003)

Komunikat

W dniu 06 maja 2003 r. odbyło się w Gdańsku posiedzenie prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", podczas którego podjęto decyzję ws. opinii o projekcie założeń Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej do ustawy o pomocy społecznej. Akceptując sposób opracowania nowych kryteriów przyznawania finansowych świadczeń pomocy społecznej, prezydium KK negatywnie oceniło proponowaną wysokość podstawowego świadczenia jakim będzie zasiłek okresowy. Ocena ta wynika ze zbyt niskich dotychczasowych nakładów na pomoc społeczną oraz z faktu brania pod uwagę przy szacowaniu środków finansowych na to świadczenie jedynie tzw. części gwarantowanej w wysokości 30 % luki dochodowej dla osób samotnych (średnio 29 zł) oraz 20 % luki dochodowej dla rodzin (średnio 68 zł). Oznacza to, że po uzyskaniu pomocy nadal dochody rodzin będą poniżej określonego dla nich minimum egzystencji. W dalszej części opinii zgłoszono szereg uwag szczegółowych.

Opiniując projekt ustawy Ministra Finansów o podatku od towarów i usług, uzasadniany dostosowaniem polskiego prawa do przepisów wspólnotowych w związku z przystąpieniem RP do Unii Europejskiej i wynikiem negocjacji akcesyjnych, prezydium KK zwróciło uwagę, iż wysokość podstawowa stawki VAT wynosząca w Polsce 22 % nie wynika z Traktatu Akcesyjnego, ani z przepisów Unii Europejskiej tylko z suwerennej decyzji władzy ustawodawczej i jest wyższa od przeciętnie obowiązującej w krajach unijnych. W związku z tym negatywnie oceniono propozycje podwyższenia stawek podatkowych w tych obszarach, które wpłyną niekorzystnie na sytuację finansową gospodarstw domowych oraz polskich przedsiębiorstw, szczególnie budowlanych.

Prezydium KK nie zgłosiło uwag do projektów rozporządzeń Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: /1/ zmieniającego rozporządzenie w sprawie określania wzorów informacji przedstawianych przez prowadzącego zakład pracy chronionej lub aktywności zawodowej oraz sposobu ich przedstawiania; /2/ zmieniającego rozporządzenie ws. szczegółowych zasad udzielania, oprocentowania, spłaty i umarzania pożyczek dla osób niepełnosprawnych; /3/ zmieniającego rozporządzenie ws. szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

W trakcie obrad podjęto decyzję o upoważnieniu Sekretariatu Górnictwa i Energetyki NSZZ "Solidarność" do wszczęcia i prowadzenia w imieniu Komisji Krajowej sporu z Rządem na podstawie porozumienia w sprawie reguł postępowania przy rozwiązywaniu sporów między administracją państwową i NSZZ "Solidarność" z dnia 29 maja 1992 r. Przedmiotem sporu jest żądanie opracowania przez Rząd programu pomocowego dla branży cynkowo-ołowiowej.

Z udziałem przewodniczącego Zarządu Regionu Elbląskiego Mirosława Kozłowskiego omówiono przebieg konfliktu w zakładzie Hetman Sp. z o. o.

Dyskutowano także nad realizacją zadań wynikających z Uchwały programowej XV Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność".

Prezydium KK przyjęło informację Jacka Smagowicza z prac Naczelnej Rady Zatrudnienia zwracając uwagę na takie błędy w planie działań Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w roku 2003 jak:

• brak ustawy o obowiązkowym ubezpieczeniu od ryzyka bezrobocia;
• brak zmiany struktury wydatków Funduszu Pracy;
• brak rozwiązań ustawowych i finansowych dla uzdrowienia Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
• brak aktualnej listy powiatów uznanych za szczególnie zagrożone wysokim bezrobociem strukturalnym;
• niską jakość oferty wsparcia rządowego urzędów pracy, pracodawców i organizacji pozarządowych w zakresie zwiększenia zatrudnienia.

• rzecznik prasowy KK - Dariusz Wasielewski

Decyzja Prezydium KK nr 76/03
ws. opinii o projekcie rozporządzenia MGPiPS zmieniającego rozporządzenie ws. szczegółowych zasad udzielania, oprocentowania, spłaty i umarzania pożyczek dla osób niepełnosprawnych

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" nie zgłasza uwag do projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad udzielania, oprocentowania, spłaty i umarzania pożyczek dla osób niepełnosprawnych.

Decyzja Prezydium KK nr 77/03
ws. opinii o projekcie rozporządzenia MGPiPS zmieniającego rozporządzenie ws. określania wzorów informacji przedstawianych przez prowadzącego zakład pracy chronionej (...)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" nie zgłasza uwag do projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie określania wzorów informacji przedstawianych przez prowadzącego zakład pracy chronionej lub aktywności zawodowej oraz sposobu ich przedstawiania.

Decyzja Prezydium KK nr 78/03
ws. opinii o projekcie rozporządzenia MGPiPS zmieniającego rozporządzenie ws. szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" nie zgłasza uwag do projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

Decyzja Prezydium KK nr 79/03
ws. opinii o projekcie ustawy MF o podatku od towarów i usług

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" negatywnie ocenia propozycje następujących zmian w projekcie ustawy Ministerstwa Finansów o podatku od towarów i usług, które wpłyną niekorzystnie na sytuację finansową gospodarstw domowych oraz polskich przedsiębiorstw, szczególnie budowlanych:

Podwyższenie stawki podatkowej z 7% do 22% na:

• towary dla dzieci, w tym np.: wózki dziecięce, obuwie, przybory szkolne, kosmetyki dla niemowląt,
• podstawowe materiały budowlane,
• niektóre wyroby związane z ochroną zdrowia, np. okulary, szkła okularowe, strzykawki, aparaty do mierzenia ciśnienia,
• instrumenty muzyczne,
• inne usługi, w tym: ogłoszenia prasowe dla osób fizycznych, usługi geodezyjne, kartograficzne, ratownictwa górniczego, niektóre usługi prawne, usługi wiertnicze, usługi związane z budową dróg i obiektów mostowych oraz utrzymanie tych obiektów, inne usługi specjalistyczne budownictwa.

Rozszerzenie pojęcia towary o "tereny budowlane", które według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz przepisów szczegółowych przeznaczone są pod zabudowę, co spowoduje

• wzrost stawki podatku z 0 do 22%.
• Wzrost stawki na środki produkcji dla rolnictwa z 0 do 3%.
• Wzrost stawki na ciągniki i maszyny rolnicze z 0 do 22%.
• Podwyższenie stawki ryczałtowej dla rolników.

Opiniowany projekt ustawy Ministerstwa Finansów o podatku od towarów i usług uzasadniany jest dostosowaniem polskiego prawa do przepisów wspólnotowych w związku z przystąpieniem Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej i wynikiem negocjacji akcesyjnych. Należy zauważyć, że wysokość podstawowa stawki VAT wynosząca w Polsce 22% nie wynika z Traktatu Akcesyjnego ani z przepisów Unii Europejskiej, tylko z suwerennej decyzji władzy ustawodawczej i jest wyższa od przeciętnej obowiązującej w Unii Europejskiej.

Sprzeciw Prezydium KK jest tym większy, że uzasadnienie do projektu stwierdza jasno, iż główny ciężar podniesienia VAT odczują tylko konsumenci. Efektem takich działań, przy pozostawieniu na wysokim poziomie stawek podatku dochodowego od osób fizycznych jest dalsze zubożenie społeczeństwa, szczególnie uciążliwe dla ludzi o najniższych dochodach.

Decyzja Prezydium KK nr 80/03
ws. upoważnienia Sekretariatu Górnictwa i Energetyki do sporu z Radą Ministrów

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" postanawia upoważnić Sekretariat Górnictwa i Energetyki NSZZ "Solidarność" do wszczęcia i prowadzenia w imieniu Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" sporu z Radą Ministrów na podstawie porozumienia Rady Ministrów i Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" w sprawie reguł postępowania przy rozwiązywaniu sporów między administracją państwową i NSZZ "Solidarność" z dnia 29 maja 1992 r.

Przedmiotem sporu jest żądanie opracowania przez rząd programu pomocowego dla branży cynkowo-ołowiowej.

Do merytorycznego przygotowania i prowadzenia sporu Prezydium KK upoważnia zespół w składzie:

• Henryk Czerniak
• Adam Gręda
• Roman Chmielewski
• Wacław Dziewior
• Tadeusz Kurek

Decyzja Prezydium KK nr 81/03
ws. opinii o projekcie założeń ustawy MGPiPS o pomocy społecznej

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" zgłasza następujące uwagi do projektu założeń Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej o pomocy społecznej:

Uwagi ogólne

Pozytywnie należy ocenić sposób opracowania nowych kryteriów przyznawania finansowych świadczeń pomocy społecznej określonych jako próg interwencji socjalnej (PIS). Próg ten określa wartości koszyka dóbr i usług zapewniającego zaspokojenie potrzeb egzystencjalnie niezbędnych określonych metodą ekspercką, korygowanego następnie o wyniki badań empirycznych gospodarstw domowych o niskich dochodach. W ten sposób opracowane nowe kryterium daje prawo do ubiegania się o pomoc rodzinom osiągającym dochody na poziomie minimalnie wyższym od minimum egzystencji. Rozwiązanie to jest lepsze od aktualnie obowiązującego kryterium opartego na skali ekwiwalentności dochodów rodziny (wg OECD), które daje prawo do ubiegania się o pomoc rodzinom (od 4 osób wzwyż) dopiero przy osiągnięciu dochodu poniżej minimum egzystencji.

Proponujemy, aby:

każdorazowo (co 3 lata), po weryfikacji progu interwencji socjalnej dokonanej przez ekspertów, jego wysokość była przedmiotem ustaleń w Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,

określić wysokość wskaźnika wzrostu cen towarów i usług, przy którym następowałaby waloryzacja PIS.

Negatywnie oceniamy proponowaną wysokość podstawowego świadczenia jakim będzie zasiłek okresowy. Ocena ta wynika ze zbyt niskich dotychczasowych nakładów na pomoc społeczną, co wielokrotnie krytykowaliśmy oraz z faktu brania pod uwagę przy szacowaniu środków finansowych na to świadczenie jedynie tzw. części gwarantowanej w wysokości 30% luki dochodowej dla osób samotnych (średnio 29 zł) oraz 20% luki dochodowej dla rodzin (średnio 68 zł). Oznacza to, że po uzyskaniu pomocy nadal dochody rodzin będą poniżej określonego dla nich minimum egzystencji. A przecież według autorów projektu dopiero osiągnięcie dochodu na poziomie progu interwencji socjalnej da poczucie bezpieczeństwa socjalnego osobom wymagającym pomocy społecznej. Projektowane zmiany w systemie pomocy społecznej proponowane w założeniach nie gwarantują poprawy sytuacji osób najuboższych bez znacznego zwiększenia środków finansowych na ten cel.

Trudno jest obecnie wyrazić opinię na temat finansowania świadczeń pieniężnych. Autorzy projektu założeń zakładają, że główne świadczenie - to jest zasiłek okresowy - po zmianach będzie finansowane z budżetu samorządów, tłumacząc to zbliżającą się reformą finansowania samorządów terytorialnych. Musi się to łączyć, zdaniem autorów, z dalszym wzrostem odpowiedzialności samorządów za realizację zadań pomocy społecznej i koniecznością stosownych zmian w obowiązujących regulacjach. NSZZ "Solidarność" zwraca uwagę, iż brak projektu zmian ustawy o finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego nie pozwala ocenić czy środki otrzymane przez samorządy w związku z reformą wystarczą na pokrycie zwiększających się zadań.

Uwagi szczegółowe

Cel projektowanych zmian, jakim jest integracja ze środowiskiem nie powinien być ograniczony tylko do osób wykluczonych społecznie. W Polsce nadal mamy do czynienia z brakiem więzi międzyludzkich, z izolacją, zanikiem poczucia przynależności do danej społeczności, dlatego też wskazane byłoby propagowanie integracji ze środowiskiem wszystkich grup, ze szczególnym uwzględnieniem osób wykluczonych społecznie.

W głównych kierunkach zmian należy uwzględnić konieczność utworzenia katalogu świadczeń pozamaterialnych, np.: poradnictwo, promowanie działań woluntarystycznych, grupy samopomocowe i obywatelskie, organizowanie ognisk, świetlic, itp. Bardzo ważne jest doprecyzowanie pojęcia pracy socjalnej, za którym najczęściej obecnie kryją się wyłącznie świadczenia finansowe i rozmowa z beneficjentem podczas wywiadu.

W rozdziale dotyczącym świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej należy doprecyzować definicję człowieka starego. Uważamy takie określenie za niefortunne i mało precyzyjne.

Wskazane jest doprecyzowanie świadczeń o charakterze specjalnym - co to znaczy, że osoba znalazła się w przejściowo trudnej sytuacji, np.: ze względu na chorobę. Czy jeśli choroba jest nieuleczalna, to już tych warunków nie wypełnia? Świadczenia specjalne budzą wiele kontrowersji, albowiem otrzymują je osoby, które mają dochód wyższy niż inni beneficjenci pomocy społecznej, czyli generalnie ludzie w "lepszej" sytuacji materialnej. Dlatego też przepisy winny być tu szczególnie jasne i precyzyjne.

Wprowadzenie kontraktu jako podstawowego narzędzia pracy pracownika socjalnego jest bardzo słuszne. Ważne jednak jest, żeby to narzędzie zostało dobrze przygotowane pod względem zadań, sposobu realizacji, środków finansowych, osób odpowiedzialnych, itp. (należałoby rozważyć możliwość przetestowania w terenie przed wprowadzeniem).

Odpłatność za pobyt w domach pomocy społecznej - wyraźnie zaznacza się tendencja do przenoszenia na samorząd kosztów z tytułu pobytu osoby w placówce. W obecnej sytuacji ekonomicznej niewiele rodzin osób kierowanych stać będzie na partycypowanie w tych opłatach - będą to zapewne dodatkowe koszty, które spadną na gminę.

Niwelowanie dysproporcji w dostępie do placówek opieki całodobowej może odbywać się kosztem obniżenia i tak niskich już nakładów na obecnie funkcjonujące placówki. Proponowane wprowadzenie wskaźnika opieki na 10 tys. miejsc będzie informacją świadczącą o posiadanej infrastrukturze, a nie będzie odzwierciedleniem rzeczywistego zapotrzebowania na miejsca w placówkach. Odnosi się to również do propozycji określenia docelowej liczby miejsc w domach i ośrodkach wsparcia na 10 tys. mieszkańców.

Zapis dotyczący wprowadzenia przepisu uniemożliwiającego podejmowanie przez samorząd decyzji o likwidacji lub przekształceniu funkcjonujących domów pomocy społecznej istnieje obecnie w formie art. 55e ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Zderzają się tu dwa punkty widzenia: z jednej strony ochrona interesów działających placówek i ich podopiecznych, z drugiej - dylemat, co robić w sytuacji, gdy dotacja wojewody drastycznie się obniży lub jej zabraknie, a samorządu nie będzie stać na utrzymanie placówki?

Większy nacisk powinno się położyć na rozwijanie usług opiekuńczych a szczególnie całodobowych usług środowiskowych. W chwili obecnej wiele gmin ograniczając liczbę usług opiekuńczych z uwagi na ograniczone środki finansowe, kieruje osoby do domów pomocy społecznej. Doprecyzowania również wymaga określenie standardów jakości świadczonych usług dla poszczególnych rodzajów usług opiekuńczych.

Tworzenie ośrodków wielofunkcyjnych na bazie istniejących placówek opiekuńczo-wychowawczych powinno się odbywać w miarę posiadanych możliwości ekonomicznych oraz lokalowych. Działania takie, które należy określić jako reorganizację pociągną za sobą określone koszty. Możliwość osiągnięcia możliwości wielofunkcyjnego, specjalistycznego oddziaływania na wychowanka i jego rodzinę jest jak najbardziej słuszna.

Podział placówek interwencyjnych służący oddzielaniu dzieci nie wykazujących cech demoralizacji od wychowanków nią dotkniętych jest działaniem pożądanym. Oddzielną sprawą pozostają ewentualne nakłady finansowe, które należałoby ponieść gdyby jedną placówkę interwencyjną miałyby zastąpić dwie.

Struktura organizacyjna systemu pomocy społecznej na poziomie administracji rządowej powinna ulec zmianie. Błędem było połączenia na szczeblu wojewody tematyki dotyczącej pomocy społecznej, bezrobocia, legalności zatrudnienia, grobownictwa wojennego, zagadnień z zakresu kultury fizycznej i sportu, oświaty, wychowania, itp. w jeden wydział Polityki Społecznej. Jest to pozbawione jakichkolwiek uzasadnień i powoduje sprzeczności merytoryczne. Zadania wojewody z zakresu pomocy społecznej są wyraźnie określone w art. 12 ustawy o pomocy społecznej. Zasadne byłoby wyodrębnienie oddzielnej komórki nadzoru i kontroli chociażby w postaci inspektoratów socjalnych proponowanych w założeniach ustawy. To pozwoliłoby na zobiektywizowanie oceny i podniesienie efektywności działania. Docelowo inspektorat socjalny mógłby skupiać zadania wyłącznie z zakresu pomocy społecznej, zatrudnienia i problemów osób niepełnosprawnych.

Jasnego i czytelnego określenia wymaga tryb zatrudniania kadry kierowniczej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznych.