27 kwietnia 2004 (95-98/04)

Komunikat

W dniu 27 kwietnia 2004 r. odbyło się w Gdańsku posiedzenie prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", podczas którego (zgodnie ze stanowiskiem Komisji Krajowej nr 6/04) negatywnie zaopiniowano rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie ustawy o związkach zawodowych z dnia 22 marca 2004 r., załączając szczegółowe uzasadnienie. Przypomnijmy, iż w swoim stanowisku Komisja Krajowa stwierdza, że ewidentnym przykładem ograniczenia uprawnień pracowników oraz związków zawodowych jest: dopuszczenie możliwości wypłacania pracownikom wynagrodzeń w ratach; wprowadzenie przerywanego czasu pracy i możliwości praktycznie nieograniczonego stosowania umów na czas określony; a także zamiana dotychczasowego obowiązku konsultacji zamiaru zwolnienia pracownika z zakładową organizacją związkową na jedynie zawiadomienie tej organizacji.

Nie wniesiono uwag do projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej ws. trybu przekazywania dokumentacji dotyczącej nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz świadczeń rodzinnych.

Prezydium KK przyjęło także stanowisko ws. ponownego zbadania dyrektywy Unii Europejskiej nr 93/104/EC dotyczącej czasu pracy. Dyrektywa ta ustala ważne zasady i postulaty dotyczące pewnych aspektów organizacji czasu pracy, które powinny być gwarantowane wszystkim pracownikom w UE. Od początku jej funkcjonowania pojawiają się jednak liczne wyjątki pozwalające na wyłączenie niektórych grup pracowników z zabezpieczeń wymienionych w dyrektywie. Dlatego NSZZ "Solidarność" uważa, że należy wzmocnić dyrektywę dotyczącą czasu pracy poprzez działanie Komisji Europejskiej w zakresie: /1/ ochrony zdrowia i bezpieczeństwa wszystkich pracowników, bez względu na ich stanowisko w firmie; /2/ redukcji wydłużonego czasu pracy; /3/ wzmocnienia zapisów dotyczących maksymalnego wymiaru czasu pracy; /4/ zniesienia możliwości odstępowania od stosowania niektórych artykułów dyrektywy; /5/ uznania czasu dyżurów za czas pracy; /6/ umożliwienie większej elastyczności czasu pracy, ale jedynie w oparciu o zapisy w układach zbiorowych; /7/ umożliwienie pracownikom - kobietom i mężczyznom, godzenia pracy z życiem prywatnym.

W trakcie posiedzenia zapoznano się z planowanym programem wizyty Johna Monksa, Sekretarza Generalnego Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, który przybędzie do Gdańska na zaproszenie przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" w dniach 28-30 kwietnia br.

• Dariusz Wasielewski - rzecznik prasowy KK

Stanowisko Prezydium KK nr 95/04
ws. ponownego zbadania dyrektywy Unii Europejskiej nr 93/104/EC dotyczącej czasu pracy

Dyrektywa 93/104/EC ustala ważne zasady i postulaty dotyczące pewnych aspektów organizacji czasu pracy. Definiuje ona elementy, które są istotne dla bezpieczeństwa i higieny pracy i które powinny być gwarantowane wszystkim pracownikom w UE niezależnie od charakteru ich pracy.

Od początku funkcjonowania dyrektywy 93/104/EC pojawiają się jednak liczne wyjątki pozwalające na wyłączenie niektórych grup pracowników z zabezpieczeń wymienionych w dyrektywie. Chociaż niektóre z tych ograniczeń zostały zmniejszone poprzez negocjacje z partnerami społecznymi w krajach UE, to jednak część z nich pozostało.

Dlatego NSZZ "Solidarność" uważa, że należy wzmocnić dyrektywę dotyczącą czasu pracy poprzez działanie Komisji Europejskiej w zakresie:

1. Ochrony zdrowia i bezpieczeństwa wszystkich pracowników, bez względu na ich stanowisko w firmie;
2. Redukcji wydłużonego czasu pracy;
3. Wzmocnienia zapisów dotyczących maksymalnego wymiaru czasu pracy;
4. Zniesienia możliwości odstępowania od stosowania niektórych artykułów dyrektywy;
5. Uznania czasu dyżurów za czas pracy;
6. Umożliwienia większej elastyczności czasu pracy ale jedynie w oparciu o zapisy w układach zbiorowych;
7. Umożliwienia pracownikom - kobietom i mężczyznom, godzenia pracy z życiem prywatnym.

NSZZ "Solidarność" w szczególności domaga się zmian zapisów w artykule 18.1, który prowadzi do wyłączenia osób z zabezpieczeń zawartych w art. 6 (maksymalny tygodniowy czas pracy) oraz w art. 17.1, który pozwala na uchylenie norm prawnych z większości spośród zabezpieczeń umieszczonych w: art. 3 (dzienny wypoczynek), art. 4 (przerwy), art. 5 (tygodniowy okres wypoczynku), art. 6 (maks. tygodniowy czas pracy), art. 8 (długość pracy w nocy), i art. 16 (okresy odniesienia) dla grup osób, które są zdefiniowane bardzo ogólnie i niejasno - włącznie z pracownikami szczebla kierowniczego oraz innymi osobami mającymi niezależne uprawnienia do podejmowania decyzji.

NSZZ "Solidarność" uważa, że należy zmienić te zapisy podczas zbliżającego się procesu weryfikacji dyrektywy 93/104/EC wynikającego z art. 18.1. Ponadto konieczne jest włączenie ścisłej definicji możliwych odstępstw prawnych od stosowania dyrektywy, oraz nowe i bardziej precyzyjne nazewnictwo funkcji, które są wymienione w artykule 17.1.

Stanowisko NSZZ "Solidarność" będzie przekazane zarówno do EKZZ jak i odpowiednim organom Komisji Europejskiej zajmującym się badaniem dyrektywy 93/104/EC.

Decyzja Prezydium KK nr 97/04
ws. opinii o projekcie rozporządzenia MGPiPS w sprawie trybu przekazywania dokumentacji dotyczącej nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" nie wnosi uwag do projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie trybu przekazywania dokumentacji dotyczącej nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz świadczeń rodzinnych

Decyzja Prezydium KK nr 98/04
ws. opinii o projekcie ustawy MGPiPS o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie ustawy o związkach zawodowych

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" negatywnie opiniuje (w nawiązaniu do stanowiska Komisji Krajowej nr 6/04) projekt ustawy Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie ustawy o związkach zawodowych.

Projekt zawiera propozycje zmierzające do ograniczenia uprawnień pracowniczych w ramach stosunku pracy oraz uprawnień związków zawodowych jako strony w zbiorowych stosunkach pracy.

Szczególnie nasz sprzeciw wywołują następujące propozycje zmian:

1. art. 25¹ § 3 k.p. - skutkiem proponowanej zmiany będzie wyłączenie umów zawartych na czas określony trwających co najmniej 12 miesięcy z zakresu regulacji art. 25¹ § 1 k.p. ograniczającego dopuszczalność zawierania umów na czas określony na następujące po sobie okresy. Zmiana ta spowoduje, że mechanizm ograniczający do dwóch maksymalną liczbę umów na czas określony, zawartych pomiędzy pracownikiem i pracodawcą stanie się fikcją.

Proponowane rozwiązanie narusza klauzulę 5 ust. 1 załącznika do Dyrektywy Rady 99/70/WEW z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC).

2. art. 38 k.p. - w wyniku tej zmiany związkowa konsultacja wypowiedzenia umowy o pracę zostanie pozbawiona swej dotychczasowej funkcji prewencyjnej (polegającej na zapobieganiu nieuzasadnionym wypowiedzeniom przez pracodawców), natomiast kontrola zasadności wypowiedzeń dokonywanych przez pracodawcę odbywać się będzie przed sądem pracy. Rezygnacja z konsultacji uprzedniej na rzecz konsultacji następczej pociąga za sobą określone skutki proceduralne. Zgodnie z art. 264 § 1 k.p. termin na odwołanie się przez pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę wynosi 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. Tymczasem terminy na odbycie konsultacji związkowej (obejmującej fazę informacyjną - art. 32 ust. 2¹ ustawy o związkach zawodowych oraz fazę konsultacji właściwej - art. 38 § 3 k.p.) wynosić będą łącznie 10 dni. Decyzja o ewentualnym utrzymaniu lub wycofaniu wypowiedzenia będzie zatem podejmowana przez pracodawcę już po upływie terminu na złożenie odwołania do sądu pracy. Pracownik, aby dotrzymać tego terminu, będzie zmuszony skierować sprawę na drogę postępowania sądowego jeszcze przed podjęciem przez pracodawcę decyzji odnośnie utrzymania lub wycofania wypowiedzenia. Trudno spodziewać się wycofania przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu w przypadku, gdy spór z pracownikiem został wcześniej skierowany na drogę postępowania sądowego.

3. art. 77² § 4 k.p. - zmiana tego artykułu pozostaje w związku z propozycjami nowelizacji art. 104² k.p. (art. 1 pkt 5 projektu ustawy), dodania nowych przepisów art. 241⁷- 241^7c k.p. (art. 1 pkt 10 projektu) i dodania nowego art. 30 ust. 7 ustawy o związkach zawodowych. Konsekwencją tych zmian będzie ograniczenie autonomicznego charakteru regulaminów wydawanych w związku z rozwiązaniem układu zbiorowego pracy. Przepisy te dają pracodawcy możliwość ustalenia treści regulaminu wbrew zgodnemu stanowisku zakładowych organizacji związkowych. Przyjęcie tego rozwiązania, w kontekście skutków wyroku TK z 18.11.2002 r., pozbawi zakładowe organizacje związkowe wpływu na kształt przyjmowanych w zakładzie pracy norm prawa pracy i spowoduje, że warunki zatrudnienia pracowników będą ustalane jednostronnie przez pracodawcę.

4. art. 86 § 1¹ i § 1² k.p. - zmiana ta określa warunki, na których w przypadkach uzasadnionych sytuacją finansową pracodawcy może dojść do wypłacania pracownikom - w tym również pracownikom zarządzającym zakładem pracy - wynagrodzenia za pracę w ratach. Proponowane rozwiązanie zmierza w kierunku nadania nieprawidłowościom, związanym z wypłatą wynagrodzeń, ram prawnych i nie rozwiązuje problemu nieterminowego wypłacania pracownikom wynagrodzenia bez uprzedniego zawarcia takiego porozumienia. Proponowane w projekcie sankcje (konieczność objęcia wypłatą w ratach również pracowników zarządzających zakładem pracy oraz odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika) nie zapewniają skutecznej realizacji proponowanych przepisów. Art. 86 § 1¹ k.p. w proponowanym brzmieniu nie obejmuje swoim zakresem obowiązywania przypadków, choćby zarządzania zakładem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Proponowane rozwiązanie nie zawiera również normy ochronnej zapewniającej pracownikom, których wynagrodzenie jest wypłacane w ratach, comiesięcznej wypłaty wynagrodzenia w wysokości nie niższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

5. art. 139 § 4 k.p. - przerywany czas pracy ogranicza sferę życia rodzinnego pracownika i wymaga od niego zwiększenia dyspozycyjności wobec pracodawcy. Brak odpowiedniej infrastruktury (żłobki, przedszkola itp.) jak również ograniczenie zakresu usług publicznej komunikacji będą zmuszać wielu pracowników do rezygnacji z pracy w tym systemie czasu pracy.

6. art. 34² - uważamy, że szczególnie niekorzystna i szkodliwa dla ruchu związkowego w Polsce jest zmiana art. 34² ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Będzie ona dotyczyć w szczególności międzyzakładowych organizacji związkowych, które w żadnym z zakładów pracy objętych zakresem ich działania nie zrzeszają pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej. W świetle proponowanej regulacji organizacjom tym przysługiwać będzie prawo do wskazania wyłącznie jednego pracownika, który będzie podlegał szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy.

W projekcie proponuje się również modyfikację zasad określania liczby działaczy międzyzakładowej organizacji związkowej podlegających szczególnej ochronie przy zastosowaniu kryterium łącznej liczby kadry kierowniczej. Zmierzają one do wyłączenia możliwości uwzględniania przy ustalaniu liczby osób podlegających ochronie liczby kadry kierowniczej w zakładach pracy, w których organizacja ta nie zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej, a liczba pracowników będących jej członkami jest mniejsza niż 10. Wprowadzenie tego rozwiązania pogorszy warunki prowadzenia działalności związkowej w organizacjach międzyzakładowych obejmujących swoim zakresem działania dużą liczbę zakładów pracy zatrudniających małą liczbę pracowników (np. struktury międzyzakładowe obejmujące szkoły).

NSZZ "Solidarność" sprzeciwia się proponowanym zmianom ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie ustawy o związkach zawodowych.