10 stycznia 2006 (2-6/06)

Decyzja Prezydium KK nr 2/06
ws. opinii o projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" wnosi następujące uwagi do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (druk nr 27) (dalej projekt ustawy) i projektu autopoprawki z dnia 02.12.2005.r.(dalej autopoprawka):

Uwagi ogólne

1. poważne wątpliwości wywołuje wyrażona w uzasadnieniu do opiniowanego projektu koncepcja całkowitego odejścia od formuły przedsiębiorstwa państwowego. Nawet uznanie, że ustawa z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych jest "przestarzała", nie uprawnia do tak istotnej zmiany dotychczasowej formuły "publicznej własności" w stosunkach gospodarczych. Rzecz dotyczy ponad tysiąca przedsiębiorstw (według naszych danych 1084 - stan na 30 września 2005 r.), znajdujących się w zróżnicowanej sytuacji ekonomicznej i finansowej. W związku z tym uznajemy oceny wyrażone w uzasadnieniu do projektu ustawy za nieuzasadnioną generalizację,
2. nie zgadzamy się na likwidację prawa do wniesienia sprzeciwu wobec komercjalizacji przedsiębiorstwa lub wniesienia go do spółki Skarbu Państwa. Obligatoryjna zmiana formy prawnej przedsiębiorstwa państwowego w spółkę spowoduje istotne zmiany w zakresie zbiorowego prawa pracy. Prowadzi ona do likwidacji organów samorządu załogi i zmiany pozycji zakładowych organizacji związkowych. Należy podkreślić, że projekt ustawy likwidujący instytucję sprzeciwu nie wprowadza żadnych innych możliwości, po stronie "pracowniczych" organów przedsiębiorstwa, sformalizowanego zajęcia stanowiska w sprawie komercjalizacji lub wniesienia przedsiębiorstwa państwowego do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa,
3. sprzeciwiamy się kompetencji nadzorczych nad wszystkimi przedsiębiorstwami państwowymi i spółkami Skarbu Państwa nadzorowanymi w dniu dzisiejszym przez ministrów właściwych ze względu na przedmiot działalności przedsiębiorstwa państwowego lub spółki na Ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa. Dotyczy to w szczególności: PP "Porty Lotnicze", przedsiębiorstw przemysłu podlegającego nadzorowi Ministra Obrony Narodowej, PUP Poczta Polska, PKP S.A., przedsiębiorstw górniczych. W wielu przedsiębiorstwach prowadzone są działania restrukturyzacyjne, których powodzenie zależy od kontynuacji procesu decyzyjnego właściwych ministrów resortowych,
4. nie znajdujemy w projekcie ustawy i autopoprawce rozwiązań prozatrudnieniowych,
5. do niniejszej opinii dołączamy stanowiska struktur naszego związku.

Wobec powyższych uwag wnioskujemy o dokonanie zmiany projektu ustawy i autopoprawki, w ten sposób, aby zrezygnować z przepisów wprowadzających kontrowersyjne rozwiązania, o których mowa powyżej, oraz uwzględnić propozycje struktur naszego związku (patrz załączone stanowiska). Dodatkowo poniżej wskazujemy konieczne poprawki w tekście projektu ustawy.

Uwagi szczegółowe

1. Problem uzyskania uprawniania do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników w przypadku restrukturyzacji majątku przedsiębiorstwa państwowego przez wniesienie przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, o którym mowa w art. 20 a i nast. ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (dalej uokip)

Dodać do art. 2 pkt 5 a) po słowach "poprzez jego wniesienie do spółki" następujące sformułowanie o treści: "lub osoby będące pracownikami przedsiębiorstwa państwowego w dniu wydania przez Ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa zarządzenia o wniesieniu przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, o którym mowa w art. 20a

Uzasadnienie

Brak powyższej zmiany, tj. utrzymanie przepisów uokip w brzmieniu zaproponowanym przez stronę rządową, wyłącza pracowników przedsiębiorstw państwowych, których przedsiębiorstwo zostanie wniesione do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa w wyniku wydania zarządzenia Ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, od prawa nabycia nieodpłatnie akcji prywatyzowanej spółki. Nie są oni bowiem pracownikami uprawnionymi w myśl art. 2 uokip. Takie rażące zróżnicowanie sytuacji prawnej pracowników przedsiębiorstw państwowych narusza ich słuszne interesy, na co wyrazić zgody nie możemy i nie chcemy.

W przypadku zaakceptowania naszych propozycji konieczna będzie odpowiednia zmiana Rozporządzeniu Ministerstwa Skarbu Państwa z 29 stycznia 2003 rok w sprawie szczegółowych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalenia liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników.

2. Problem zobowiązań socjalnych w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub przejętych składników mienia po takim przedsiębiorstwie na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego.

Zmiana w art. 1 projektu ustawy poprzez nadanie nowej treści zdaniu drugiemu ust. 2a art. 53 uokip, tj.: "W takim przypadku nie stosuje się przepisu ust. 2 pkt 1 oraz ust.1, ust. 5, ust. 6, ust. 7 art. 48".

Uzasadnienie

Brak możliwości stosowania postanowień art. 48 ust. 2, 3, 4 uokip zaproponowany w nowym brzmieniu art. 53 ust. 2a nowelizowanej ustawy narusza słuszne interesy pracowników zbywanego przedsiębiorstwa państwowego. Chodzi głównie o zagwarantowane prawnie włączenie do umowy sprzedaży zobowiązań socjalnych, które stanowią jej integralną część oraz zasilenie przez kupującego (jednostkę samorządu terytorialnego lub ich związku) zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

3. 3. Problem uzyskania uprawnianie do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników w przypadku "prywatyzacji poprzez objęcie akcji w podwyższonym kapitale".

Zmiana art. 1 ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa ( druk nr 27) i projektu autopoprawki z dnia 02.12.2005.r. poprzez dodanie ustępów 2b i 3c do art. 38 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji o następującej treści:

"ust. 2b. W przypadku prywatyzacji, o której mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie dwudziestu czterech miesięcy od dnia prywatyzacji, tj. od dnia zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego (akcyjnego) i wygasa z upływem dwunastu miesięcy od dnia powstania tego prawa. Jeżeli Skarb Państwa dokona zbycia akcji na zasadach ogólnych przed upływem 24 miesięcy od dnia prywatyzacji prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie trzech miesięcy od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji."

"ust. 3c. Akcje nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników oraz przez rolników i rybaków nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem trzydziestu sześciu miesięcy od dnia prywatyzacji, o której mowa w art.1. ust.2. pkt. 1."

Uzasadnienie

W wielu przypadkach od komercjalizacji do zbycia akcji przez Skarb Państwa upływa bardzo długi okres czasu. Dokonywane w skomercjalizowanych przedsiębiorstwach procesy restrukturyzacyjne wymagają również innej drogi prywatyzacji np. przez obejmowanie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa przez inne podmioty inne niż Skarb Państwa lub państwowe osoby prawne (por. art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji), która w ten sposób uzyskuje środki niezbędne do dalszego jej rozwoju. Należy podkreślić, iż wybór ścieżki prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (obejmowanie akcji w podwyższonym kapitale, zbycie akcji, rozporządzanie wszystkimi składnikami majątku przedsiębiorstwa) decyduje o momencie powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników. Brak w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji automatyzmu łączącego moment prywatyzacji z momentem powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników. W szczególnych przypadkach Skarb Państwa może być nawet nie zainteresowany zbyciem swojego pakietu akcji, co może uniemożliwić powstanie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez pracowników.

Dlatego też wprowadzenie przepisu, tworzącego prawo do nieodpłatnego uzyskania akcji po 24 miesiącach od prywatyzacji przez podwyższenie kapitału ujednolica sytuację prawną pracowników prywatyzowanych przedsiębiorstw uniezależniając powstanie prawa do nabycia akcji od momentu zbycia akcji przez Skarb Państwa. Natomiast w przypadku, gdy Skarb Państwa rozpocznie zbywanie "swoich" akcji przed upływem 24 miesięcy, wówczas mają zastosowanie zasady ogólne.

4. Problem zaliczania okresów zatrudnienia "uprawnionych pracowników" zatrudnionych w spółkach zależnych skomercjalizowanego przedsiębiorstwa:

Zmiana art. 1 ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa ( druk nr 27) i projektu autopoprawki z dnia 02.12.2005.r. poprzez zmianę art. 36 ust. 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji o następującej treści:
Dodanie po słowach "tego przedsiębiorstwa państwowego" sformułowania "oraz w spółkach zależnych od spółki powstałej w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa państwowego."

Uzasadnienie:

W ostatnich latach obserwuje się nasilone procesy restrukturyzacyjne dotyczących jednoosobowych spółek Skarbu Państwa poprzez tworzenie nowych spółek-córek, do których przesuwani są dotychczasowi pracownicy skomercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego - spółki matki. Okres zatrudnienia w spółce-córce (spółce zależnej) zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 36 ust. 4 uokip nie jest zaliczany do okresu zatrudnienie mającego wpływ na ilość przysługujących pracownikom akcji. Dotychczasowe rozwiązanie uważamy za krzywdzące dla przesuwanych do spółek-córek uprawnionych pracowników. Powyższa propozycja umożliwia zaliczenie do okresu zatrudnienia, od którego uzależniona jest liczba nabywanych nieodpłatnie akcji, również okres zatrudnienia w spółce-córce. Należy podkreślić, iż często spółka-matka dokonuje ze spółkami-córkami skonsolidowanego bilansu i spółki te większość prac wykonują na rzecz spółki-matki. Tworzą one tzw. grupy kapitałowe, której pracownicy pracują na jej rozwój bez względu na miejsce zatrudnienia.

Podkreślić należy, iż w przypadku zaakceptowania naszych propozycji konieczna będzie odpowiednia zmiana Rozporządzeniu Ministerstwa Skarbu Państwa z 29 stycznia 2003 rok w sprawie szczegółowych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalenia liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników poprzez zmianę § 10 i § 11 w następujący sposób:

§ 10. pkt.1. po słowach "i w spółce" na końcu zdania dopisać ""oraz w spółkach zależnych od spółki powstałej w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa państwowego."

§ 11. pkt.2. po słowach "i w spółce" na końcu zdania dopisać "oraz w spółkach zależnych od spółki powstałej w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa państwowego."

5. Problem łączenia stanowiska członka rady nadzorczej z funkcją z wyboru w zakładowej organizacji związkowej
   Skreślenie ust. 4 w art. 13 uokip.

Uzasadnienie

Wprowadzenie niniejszego zakazu stanowi nieuzasadnione ograniczenie swobody rozwoju zawodowego oraz możliwości wpływania na kierunki rozwoju przez pracowników, pełniących funkcje z wyboru w zakładowej organizacji związkowej. Łączna interpretacja pkt. 4) ust. 1 oraz ust. 4 art. 13 uokip wskazuje, iż działalność związkowa osoby pełniące funkcje z wyboru w zakładowej organizacji związkowej stanowi wykonywanie zajęć, które mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Jest to stwierdzenie głęboko krzywdzące dla działaczy związkowych, którzy wraz z pracownikami, są najbardziej zainteresowani rozwojem przedsiębiorstwa, gdyż w polskich warunkach restrukturyzacja będąca wynikiem słabych wyników przedsiębiorstwa zawsze łączy się z ograniczeniem zatrudnienia.

Decyzja Prezydium KK nr 3/06
ws. opinii o projekcie rozporządzenia MSWiA w sprawie organizacji komend wojewódzkich oraz komend powiatowych (miejskich) Państwowej Straży Pożarnej

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" na wniosek Krajowej Sekcji Pożarnictwa NSZZ "Solidarność" opiniuje negatywnie projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie organizacji komend wojewódzkich oraz komend powiatowych (miejskich) Państwowej Straży Pożarnej.

Uzasadnienie

Projekt rozporządzenia jest propozycją rozwiązań idących w dobrym kierunku. Posiada m.in. zapis o wielkościach komórek organizacyjnych (np. wydział nie mniej niż 5 etatów), jednak w generalnej treści posiada elementy, które budzą duże zastrzeżenia lub powodują zbyt duży margines interpretacyjny dla komend powiatowych i miejskich oraz jednostek ratowniczo-gaśniczych - dla których zapisy powinny być precyzyjne i nie budzące wątpliwości. I tak:

1. 1. Projekt dzieli komendy powiatowe na pięć kategorii, gdzie w I jest jedna komenda, w II około 5, w III około 30 w IV ponad 240 a w V około 60 komend. Z powyższej analizy wynikają następujące wnioski:

   - Kategoryzacja komend powiatowych i miejskich nie ma logiki, dlatego należy zmienić parametry określające przynależność komend do odpowiednich kategorii, tak by liczby komend w danej kategorii były podobne (około 70 w kategorii). Należy przy tym wprowadzić szóstą kategorię dla kilku największych specyficznych aglomeracji miejskich. Ponadto należy przyjąć zamiast jednego, co najmniej dwa parametry kwalifikujące daną komendę do danej kategorii.

2. Paragraf 8 wyżej wymieniony projektu rozporządzenia dopuszcza bardzo dużą dowolność interpretacji w zakresie tworzenia stanowisk biurowych w komendach kategorii IV i V, w których znajduje się 300 z pośród 335 komend. Zapis dopuszcza tworzenie do 11 stanowisk w systemie dziennym (biurowym) w tych jednostkach. Z rozpoznania Krajowej Sekcji Pożarnictwa NSZZ "Solidarność" wynika, że w przypadku kategorii IV przyjąć można, że średnia liczba stanowisk biurowych wynosi 9, zaś w kategorii V 8 etatów. Przyjęcie proponowanego zapisu doprowadzić może do wzrostu liczby stanowisk biurowych kosztem systemu zmianowego (liniowego) nawet o 600 - co jest sprzeczne z założeniem reorganizacji służby, która miała doprowadzić do zmniejszenia stanowisk biurowych. Dlatego proponuje się wprowadzenie szczegółowych zapisów mówiących o konkretnych limitach etatowych w poszczególnych kategoriach komend (np. w kat. V od 7 do 9 etatów, a w kat. IV od 8 do 10).
3. Podobnie zastrzeżenie budzi (również w paragrafie 8) brak określenia minimalnego stanu zmiany służbowej w komendach kat. IV i V, który można określić za bezpieczny w celu prawidłowego wykonywania zadań ratowniczych. Zgodnie z tym można uznać, że minimalny stan zmiany służbowej powinien wynosić nie mniej niż 9 etatów. Dlatego naszym zdaniem taki zapis powinien znaleźć się w stosownym paragrafie, szczególnie, że dotyczy to około 300 jednostek ratowniczo-gaśniczych spośród 510 funkcjonujących.
4. Istotną sprawą dla Związku jest też prawidłowa struktura organizacyjna komórek organizacyjnych komend powiatowych i miejskich. W każdej z nich znajduje się najistotniejsza i największa zarazem komórka organizacyjna: jednostka ratowniczo-gaśnicza. Wykonuje ona podstawowe zadania nałożone na Państwową Straż Pożarną - czyli wykonuje zadania ratownicze. Kierownikiem tej komórki jest Dowódca Jednostki przy pomocy swojego zastępcy. Projektodawca rozporządzenia przewiduje możliwość likwidacji tego stanowiska w komendach kategorii IV i V poprzez połączenie go ze stanowiskiem zastępcy komendanta. Zdaniem Związku pomysł ten jest zły, ponieważ nie spełnia podstawowych norm prawnych oraz burzy organizację komendy z następujących powodów:

   - komendant powiatowy (i jego zastępca) są odpowiedzialni za funkcjonowanie całej jednostki organizacyjnej jaką kierują w ramach swoich uprawnień. Pełnią przy tym funkcje nadzoru i kontroli. Dowódca jednostki to stanowisko wykonawcze, opatrzone jednak odpowiedzialnością prawno-karną za powierzone zadania i ludzi oraz finansową za powierzone mienie. Dowódca Jednostki z mocy prawa, jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoich podwładnych i właściwe ich wyszkolenie, a także za sprawność sprzętu pożarniczego. Komendant sprawuje nadzór i kontrolę nad powyższym, dlatego naszym zdaniem połączenie tych funkcji tworzy sprzeczność prawną. Ponadto w strukturach komend, pomiędzy komendantem a dowódcą jednostki jest naczelnik (kierownik sekcji) pełniący zadania kontrolne nad funkcjonowaniem jednostki ratowniczo-gaśniczej. W przypadku połączenia funkcji komendanta i dowódcy zajdzie niejasność, czy naczelnik może kontrolować dowódcę jednostki, który jest jego przełożonym.

Prezydium KK wnioskuje, by w przypadku komend kategorii IV i V wprowadzić alternatywny zapis: "zastępca komendanta powiatowego (miejskiego) IV lub V kategorii może mieć powierzone zadania dodatkowe wydziału lub sekcji. Dowódca jednostki ratowniczo-gaśniczej który kieruje jednostką przy pomocy zastępcy, może mieć powierzone dodatkowe zadania innego wydziału lub sekcji." Intencją powyższego zapisu jest prawidłowość funkcjonowania komendy jako całej struktury organizacyjnej. Przy powyższym zapisie, zastępca komendanta może przejąć dodatkowo obowiązki naczelnika (kierownika sekcji) służby operacyjnej, co nie będzie kolidowało z jego zadaniami kontroli i nadzoru, zaś dowódca jednostki może mieć powierzone zadania wydziału (sekcji) np. kwatermistrzowskiej, ponieważ i tak de facto jako dowódca jednostki w znacznej większości zadania takie wykonuje.

Stanowisko Prezydium KK nr 4/06
ws. sytuacji pracowników w "Petrobaltic" S.A.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", uwzględniając stanowisko Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ "Solidarność" oraz Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" w firmie "Petrobaltic" S.A., w związku z pozyskaniem informacji o zamiarze zbycia przez Skarb Państwa "resztówki", tj. ok. 30% akcji "Petrobaltic" S.A. zwraca się do Pana Ministra Skarbu o wstrzymanie ostatecznych decyzji do czasu rozstrzygnięcia sporu związanego z roszczeniami pracowników o akcje "Petrobalticu" lub wykonanie stosownego zabezpieczenia na pakiecie tychże akcji przeznaczonych do nieodpłatnego udostępnienia pracownikom.

Jednocześnie zwracamy się z prośbą o spotkanie z pracownikami "Petrobalticu" w wyżej wymienionej sprawie jak też w kwestiach związanych z dalszym losem spółki.

Decyzja Prezydium KK nr 5/06
(do użytku służbowego)

Decyzja Prezydium KK nr 6/06
ws. rejestracji Zakładowej Organizacji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność" Kompanii Węglowej S.A.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" na mocy uchwały KK nr 21/05 rejestruje Zakładową Organizację Koordynacyjną NSZZ "Solidarność" Kompanii Węglowej S.A.

ZOK jest zarejestrowana w rejestrze Zakładowych Organizacji Koordynacyjnych pod nr "2".