4 września 2001 (139-142/2001)

Decyzja Prezydium KK nr 139/2001 (do użytku służbowego)

Decyzja Prezydium KK nr 140/2001  ws. rozpoczęcia procedury nadawania tytułu Honorowego Członka NSZZ „Solidarność”

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w oparciu o Statut, uchwałę nr 26 VI KZD i uchwałę KK nr 453/95 przekazuje zarządom regionów wniosek Zarządu Regionu Podkarpacie o nadanie przez Krajowy Zjazd Delegatów tytułu Honorowego Członka NSZZ „Solidarność” Stanisławowi Zającowi.W ciągu dwóch miesięcy Prezydium KK oczekuje na ewentualne zastrzeżenia do wniosku.

Stanisław Zając: Prawnik, lat 52, urodzony w Święcanach w rodzinie chłopskiej. Żonaty, ojciec dwójki dorosłych dzieci. Ukończył studia na Wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był asesorem i sędzią Sądu Rejonowego w Jaśle. Od 1980 roku adwokat w Krośnie i Jaśle. Wielokrotnie występował jako obrońca w procesach politycznych, w tym również w okresie stanu wojennego oraz we wszystkich procesach opozycji z terenu rejonu jasielskiego. Doradca NSZZ „Solidarność” od jej powstania. Działalność polityczną rozpoczął z przesłaniem
„Ojczyzna to pole naszego obowiązku i warunek osobistego istnienia” kandydując do sejmu w 1991 r. z listy Wyborczej Akcji Katolickiej w okręgu wyborczym przemysko – krośnieńskim. Został posłem członkiem Klubu Zjednoczenia Chrześcijańsko – Narodowego. Pracował w stałych komisjach: Sprawiedliwości, jako wiceprzewodniczący, Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu, Polityki Przestrzennej i Mieszkaniowej oraz w Komisjach Nadzwyczajnych: do zbadania skutków stanu wojennego, tzw. komisji lustracyjnej, do zbadania i przeciwdziałania zjawiskom niegospodarności, nadużyć i korupcji w gospodarce.
W czasie pracy w parlamencie podejmował wiele inicjatyw zmierzających do uporządkowania polskiego prawa, jak również na rzecz regionu, z którego był posłem.
8 lutego 1992 roku wstąpił do Zjednoczenia Chrześcijańsko –Narodowego. W marcu 1993 r. wybrany do Zarządu Głównego Stronnictwa.
Po rozwiązaniu Sejmu I kadencji przez ówczesnego Prezydenta RP Lecha Wałęsę, ponownie ubiegał się o mandat poselski, kandydując do Sejmu z listy Katolickiego Komitetu Wyborczego „Ojczyzna” w okręgu wyborczym obejmującym województwo krośnieńskie.
Wśród 102 kandydatów uzyskał najwyższy wynik. Nie został jednak posłem, ponieważ Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna” nie przekroczył 8% progu wyborczego.
Zajmował się wówczas działalnością społeczno – polityczną w ramach Podkarpackiego Forum Prawicy, które współtworzył. Uczestniczył w organizowaniu wyborów samorządowych w 1994 r., w których PFT odniosło znaczny sukces. Niezależnie od pracy zawodowej aktywnie uczestniczył w pracach samorządowych.
Od chwili powstania Akcji Wyborczej „Solidarność” w 1996 roku aktywnie działa w jej strukturach pełniąc funkcję wiceprzewodniczącego Rady Regionalnej. W wyborach parlamentarnych 1997 roku został wybrany posłem, uzyskując najlepszy wynik w AWS w Polsce. Na pierwszym posiedzeniu Sejm powierzył mu funkcję wicemarszałka Sejmu.
W tej roli potrafił wykorzystać swoją wiedzę i cechy charakteru: pracowitość, szacunek dla innych, talent mediacyjny.
W maju 2000 r. Zjazd Krajowy wybrał go prezesem Zjednoczenia Chrześcijańsko – Narodowego. Powierzono mu również funkcje wiceprzewodniczącego Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Akcji Wyborczej Solidarność.
Pełniąc funkcję wicemarszałka Sejmu uczestniczył w kilkuset posiedzeniach Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, a podczas 112 posiedzeń Sejmu, przez ponad 1000 godzin przewodniczył posiedzeniom plenarnym Izby. W zakresie pełnionych obowiązków podlegała mu działalność Państwowej Inspekcji Pracy i Rady Ochrony Pracy, działania Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej oraz prace stałych komisji sejmowych.
Reprezentując Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjmował liczne delegacje krajowe i zagraniczne – prezydentów, premierów składających wizyty w Sejmie oraz ambasadorów wielu państw świata. Przewodniczył i czynnie uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach, sympozjach i spotkaniach dyskusyjnych.
Reprezentował Sejm RP w wielu uroczystościach w kraju i zagranicą, m.in.
na uroczystościach w Waszyngtonie z okazji przyjęcia Polski do NATO, sprowadzenia do kraju prochów Stanisława i Cecylii Mikołajczyków, w Berlinie w 55 rocznicę zakończenia
II wojny światowej, w Nowym Yorku na Forum Przewodniczących Parlamentów ONZ, Kongresie Organizacji Polonijnych Ameryki Środkowej i Łacińskiej w Kurytybie, poświęcenia cmentarzy wojennych w Charkowie i Katyniu.
Niezależnie od pełnienia funkcji wicemarszałka Sejmu wypełniając mandat poselski był autorem wielu ustaw i uchwał sejmowych, m.in. o utworzeniu uniwersytetu w Rzeszowie, uchwały o uczczeniu pamięci członków stowarzyszenia WiN oraz współautor wielu innych ustaw.
Mimo licznych obowiązków związanych z pełnioną funkcja pozostał wierny Regionowi Podkarpacie, bez reszty zabiegając o jego rozwój społeczno – gospodarczy.
W ramach licznie podejmowanych inicjatyw ponadregionalnych niekwestionowana jego zasługą jest przedstawienie projektu ustawy o powołaniu Uniwersytetu w Rzeszowie,
a poprzez konsekwentne działania i bezgraniczne oddanie tej idei doprowadził do uchwalenia przez Sejm ustawy.
Angażując się w inicjatywy zmierzające do rozszerzenia współpracy zagranicznej, szczególnie położył nacisk na rozwój wszechstronnych kontaktów ze Słowacją i Ukrainą. Dało to efekt w postaci unowocześnienia i otwarcia nowych przejść granicznych oraz utworzenia w Rzeszowie Honorowego Konsulatu Republiki Słowacji.
Uczestniczył w pracach zespołu przygotowującego Kontrakt dla Województwa Podkarpackiego.
Dbając o rozwój gospodarczy Regionu Podkarpacia czynnie zabiegał o pozyskanie z budżetu państwa środków finansowych przeznaczonych na ważne inwestycje regionalne z zakresu infrastruktury komunikacyjnej i komunikacji lotniczej, ochrony zdrowia, edukacji, bezpieczeństwa wewnętrznego, ochrony środowiska, ochrony dziedzictwa kulturowego. Aktywnie zaangażował się w działalność charytatywną w kraju, regionie z którego był posłem, a także w organizowaniu pomocy dla środowisk polonijnych na Ukrainie.
W uznaniu działalności publicznej otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jarosławia
i Miasta Jasła oraz otrzymał Honorową Odznakę TPD „Przyjaciel Dziecka”. Laureat wielu plebiscytów czytelników regionalnych gazet, m.in. „Polityk Roku” w latach 1995, 1997 Tygodnika „Nowe Podkarpacie”, „Człowiek Podkarpacie” w latach 1998, 1999, 2000 Gazety Codziennej „Nowiny”. W plebiscycie „Człowiek Wieku” zorganizowanym przez Gazetę Codzienną „Nowiny” został umieszczony wśród najwybitniejszych postaci związanych z Podkarpaciem.
Powszechnie szanowany polityk, serdecznie przyjmowany w wielu krajach świata, szczególnie przez Polonię w Stanach Zjednoczonych, Brazylii oraz Australii.
Od początku swej publicznej działalności wierny katolickim zasadom i patriotycznym powinnościom. W swym postępowaniu bezstronny, kierujący się interesem narodu, państwa
i Regionu z którego pochodzi. Z racji pełnionego wolnego zawodu nie może on należeć do NSZZ „Solidarność” .

Decyzja Prezydium KK nr 141/2001 ws. upoważnienia do reprezentowania Związku przed TK

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” upoważnia Katarzynę Zimmer - Drabczyk, Krzysztofa Woźniewskiego oraz Piotra Bielskiego do reprezentowania NSZZ „Solidarność” jako uczestnika postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie zgodności art. 418 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – kodeks spółek handlowych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (syg. akt K 31/2001).

Decyzja Prezydium KK nr  142/2001 ws. pytania prawnego do SN

Prezydium Komisji Krajowej  NSZZ „Solidarność”, działając na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. nr 55, poz. 234,
z późn. zm.) postanawia skierować do Sądu Najwyższego następujące pytanie:
1. Czy mechanizm bilansowania („rozliczania”) przewidziany w art. 129 § 1 kodeksu pracy dotyczy wyłącznie średniotygodniowego wymiaru czasu pracy, czy też ma on również zastosowanie do obliczania liczby dni pracy w tygodniu?
2. Czy wystąpienie w innym niż niedziela dniu tygodnia święta będącego z mocy art. 138  § 1 kodeksu pracy dniem wolnym od pracy powoduje zmniejszenie liczby dni, a tym samym godzin pracy w tygodniu (okresie rozliczeniowym), czy też czas pracy pracowników w takim tygodniu wyznacza jedynie zawarty w art. 129  § 1 k.p. wymóg zachowania pięciodniowego tygodnia pracy?
3. Czy w przypadku pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy wystąpienie w dniu określonym w harmonogramie czasu pracy jako dzień pracy święta będącego z mocy art. 138  § 1 kodeksu pracy dniem wolnym od pracy powoduje konieczność obniżenia wymiaru czasu pracy tych pracowników?

WNIOSEK Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedzi na pytania prawne. Działając na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r.
o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234, z późn. zm.), Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” wnosi o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytania prawne:
1. Czy mechanizm bilansowania („rozliczania”) przewidziany w art. 129
§ 1 k.p. dotyczy wyłącznie średniotygodniowego wymiaru czasu pracy czy też ma on również zastosowanie do obliczania liczby dni pracy w tygodniu ?
2. Czy wystąpienie w innym niż niedziela dniu tygodnia święta będącego
z mocy art. 138 § 1 k.p. dniem wolnym od pracy powoduje zmniejszenie liczby dni - a tym samym godzin - pracy w tygodniu (okresie rozliczeniowym), czy też czas pracy pracowników w takim tygodniu wyznacza jedynie zawarty w art. 129 § 1 k.p. wymóg zachowania pięciodniowego tygodnia pracy ?
3. Czy w przypadku pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy  wystąpienie w dniu określonym w harmonogramie czasu pracy jako dzień pracy święta będącego z mocy art. 138 § 1 k.p. dniem wolnym od pracy powoduje konieczność obniżenia wymiaru czasu pracy tych pracowników ?

UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych ogólnokrajowemu związkowi zawodowemu reprezentatywnemu dla pracowników większości zakładów pracy przysługuje prawo występowania do Sądu Najwyższego z wnioskami o wyjaśnienie przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych budzących wątpliwości, lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie. Skierowanie do Sądu Najwyższego trzech pytań zawartych we wniosku jest uzasadnione wątpliwościami, jakie powstają w trakcie analizy art. 129 § 1, art. 138 § 1, art. 139 i art. 140 § 1 i 2 k.p. w brzmieniu ustalonym na mocy art. 1 ustawy z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. Nr 28, poz. 301). Wątpliwości te znajdują potwierdzenie w licznych zapytaniach kierowanych do władz krajowych NSZZ „Solidarność” przez struktury zakładowe, regionalne i branżowe, w niejednolitej praktyce stosowania przytoczonych wyżej przepisów wśród pracodawców oraz w braku w tym zakresie zgodności poglądów w doktrynie prawa pracy.
 Zgodnie z art. 129 § 1 k.p. czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym 3 miesięcy, z zastrzeżeniem przepisów art. 1294, 132 § 2 i 4 oraz art. 142 k.p. Powstaje pytanie, czy słowo „przeciętnie” użyte w treści tego przepisu odnosi się wyłącznie do tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym, czy też również do liczby dni pracy w tygodniu w tym okresie. Innymi słowy, nie jest jasne, czy art. 129 § 1 k.p.  określa maksymalną liczbę dni pracy w tygodniu, nie dopuszczając możliwości zwiększenia liczby dni pracy w jednych tygodniach kosztem ich zmniejszenia
w innych (norma sztywna), czy też liczba dni pracy w tygodniu określona w art. 129 § 1 k.p. ma charakter przeciętny, tzn. dopuszczalna jest praktyka bilansowania liczby dni pracy
w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym poprzez zwiększanie i zmniejszanie tej liczby w poszczególnych tygodniach (norma przeciętna). Różne stanowiska odnośnie sposobu rozumienia cytowanego przepisu Kodeksu pracy prezentują Główny Inspektorat Pracy Państwowej Inspekcji Pracy oraz Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Według Dyrektora Departamentu Prawnego GIP „pracodawca nie jest upoważniony do stosowania takiej organizacji czasu pracy, w której pracownik byłby zobowiązany do świadczenia pracy przez 6 dni w tygodniu, nawet jeżeli miałoby to dotyczyć tylko jednego tygodnia w miesiącu, gdyż naruszałoby to przepisy ustawy o pięciodniowym tygodniu pracy” (opinia z dnia 30 kwietnia 2001 r. w załączeniu). Według Departamentu Prawa Pracy MPiPS z kolei, „z powołanego art. 129 § 1 k.p. wynika, że chodzi o pracę wykonywaną przez przeciętnie pięć dni w tygodniu”. Świadczy o tym „przeciętnie” tygodniowa norma czasu pracy - w przypadku pracy przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin użycie wyrazu „przeciętnie” świadczy, że ta przeciętność odnosi się również do liczby dni pracy w tygodniu" (opinia z 25.05.2001 r. ). Podobne rozbieżności występują w doktrynie prawa pracy (por. np. E. Szemplińska „Czas pracy po nowemu. Minuty, godziny, tygodnie, miesiące”, Rzeczpospolita z 18 lipca 2001 r., T. Nycz „Nowe przepisy o czasie pracy - artykuł dyskusyjny" PiZS Nr 6/2001 r., s. 24 i n., W. Uziak [w:] U. Jackowiak, M. Piankowski, J. Stelina, W. Uziak, A. Wypych - Żywicka „Kodeks pracy z komentarzem” Wyd. III, Fundacja Gospodarcza, Gdynia 2001 r., s. 419 i n.).
 Podobne kontrowersje budzi kwestia zmniejszenia liczby godzin pracy w tygodniu lub w okresie rozliczeniowym (przyjmując, że chodzi o pięciodniowy tydzień pracy przeciętnie
w okresie rozliczeniowym) w przypadku, gdy w innym niż niedziela dniu tygodnia przypada święto określone w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U.
Nr 4, poz. 28, z późn. zm.) jako dzień wolny od pracy. Ustawa zmieniająca przepisy Kodeksu pracy o czasie pracy z 1 marca 2001 r. nie zmieniła treści art. 138 § 1 k.p. stwierdzającego,
że niedziele oraz święta określone odrębnymi przepisami są dniami wolnymi od pracy. Zmianie uległ jednak normatywny kontekst obowiązywania tego przepisu.  Wprowadzeniu
w art. 129 § 1 k.p. pięciodniowego tygodnia pracy towarzyszy nałożenie w art. 1297 k.p. obowiązku wyznaczenia w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy jednego dnia wolnego od pracy lub wskazania pięciu dni pracy spośród dni roboczych w każdym tygodniu pracy. Powstaje pytanie, czy jeżeli w innym niż niedziela dniu tygodnia przypada święto będące z mocy art. 138 § 1 k.p. dniem wolnym od pracy, to pracodawca ma obowiązek zmniejszyć pracownikowi liczbę godzin do odpracowania w tym tygodniu (okresie rozliczeniowym), czy też czas pracy pracownika w takim tygodniu jest wyznaczony jedynie przez sformułowany w art. 129 § 1 k.p. wymóg zachowania pięciodniowego tygodnia pracy. Innymi słowy: czy wskutek wystąpienia w danym tygodniu święta będącego dniem wolnym od pracy zmniejszeniu ulega liczba dni pracy pracownika, czy też dopuszczalne jest uznanie, że wystąpienie w tygodniu święta będącego dniem wolnym od pracy zapewnia pracownikowi realizację pięciodniowego tygodnia pracy i zwalnia pracodawcę z obowiązku wyznaczenia
w rozkładzie czasu pracy innego dnia wolnego od pracy w tym tygodniu. Treść art. 138 § 1 k.p. w zw. z art. 129 § 1 k.p i art. 1297 k.p. budzi wątpliwości. Przykładem  kontrowersji są rozbieżne stanowiska prezentowane w praktyce stosowania prawa pracy oraz w doktrynie. Według stanowiska Departamentu Prawa Pracy MPiPS „w przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym przypada święto, pracownik ma przepracować mniej godzin niż wynikałoby to z normy czasu pracy i, oczywiście, przepracować odpowiednio mniej dni” (opinia Departamentu Prawa Pracy MPiPS z dnia 19.06.2001 r. - w załączeniu). Podobne stanowisko zajmuje E. Szemplińska w cyt. wyżej artykule „Czas pracy po nowemu. Minuty, godziny, tygodnie, miesiące”, Rzeczpospolita z 18 lipca 2001 r. Pogląd odmienny prezentują T. Nycz w przytoczonym wyżej artykule „Nowe przepisy o czasie pracy - artykuł dyskusyjny” PiZS Nr 6/2001 r. s. 27 oraz W. Uziak [w:] U. Jackowiak, M. Piankowski, J. Stelina, W. Uziak, A. Wypych - Żywicka „Kodeks pracy z komentarzem” Wyd. III, Fundacja Gospodarcza, Gdynia 2001 r. s. 420. Według T. Nycza „święto może spełniać równocześnie funkcję dnia wolnego od pracy w tygodniu”. Według W. Uziaka „jeżeli w tygodniu przypada święto, pracodawca ma prawo zrezygnować z określania w rozkładzie dnia wolnego”.
 Wątpliwości budzi również stosowanie nowych przepisów o czasie pracy w stosunku do pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy. Art. 129 § 1 k.p. jest stosowany do pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy „z zastrzeżeniem przepisu art. 132 § 4 k.p.” Art. 132 § 4 k.p. stwierdza natomiast, że w czterobrygadowej organizacji pracy czas pracy nie przekracza 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące. W czterobrygadowej organizacji pracy dopuszcza się wykonywanie pracy w  niedzielę oraz w święto, zaś grupa zatrudnionych w tym systemie pracowników jest wyłączona z zakresu osób objętych gwarancją udzielenia przynajmniej raz na 3 tygodnie niedzieli wolnej od pracy (art. 139 pkt 3 k.p. i art. 140 § 2 k.p.). Powstaje pytanie, czy jeżeli w innym niż niedziela dniu  tygodnia przypada święto będące z mocy art. 138 § 1 k.p. dniem wolnym od pracy, to liczba godzin pracy pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy podlega odpowiedniemu obniżeniu - jak w przypadku pracowników zatrudnionych w podstawowej organizacji pracy - czy też czas pracy tych pracowników jest wyznaczony wyłącznie poprzez 8 godzinną normę dobową i przeciętną 40-godzinną normę tygodniową w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 4 miesiące. Przyjęcie w stosunku do pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej organizacji pracy we wskazanym wyżej zakresie rozwiązania prawnego odmiennego niż w przypadku pracowników wykonujących pracę w zwykłym systemie czasu pracy należałoby uznać za dyskryminujące, w szczególności wobec uciążliwości tej formy zatrudnienia polegającej na częstych zmianach pory wykonywania pracy oraz utraty przez omawianą grupę pracowników od 1.01.2003 r. rekompensaty w postaci krótszej niż w podstawowym rozkładzie czasu pracy normy tygodniowej czasu pracy.
W świetle powyższych uwag, skierowanie do Sądu Najwyższego wniosku o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedzi na wskazane pytania prawne jest uzasadnione.

Załączniki:
1) Decyzja Prezydium KK NSZZ "Solidarność" Nr 142/2001 r. z dnia 4.09.2001 r.
w sprawie wystąpienia do Sądu Najwyższego z wnioskiem o wydanie uchwały zawierającej odpowiedzi na pytania prawne
2) Opinia Głównego Inspektoratu Pracy Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 30.04.2001 r. 
3) Opinia Departamentu Prawa Pracy MPiPS z dnia 25.05.2001 r.
4) Opinia Departamentu Prawa Pracy MPiPS z dnia 19.06.2001 r.