15 stycznia 2002 (5-11/2002)

Decyzja Prezydium KK nr 5/02 ws. opinii o projekcie rozporządzenia RM zmieniającego rozporządzenie ws. określania maksymalnej części aktywów otwartego funduszu emerytalnego, jaka może zostać ulokowana w poszczególnych kategoriach lokat (...)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” nie wnosi uwag do projektu rozprowadzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie ws. określania maksymalnej części aktywów otwartego funduszu emerytalnego, jaka może zostać ulokowana w poszczególnych kategoriach lokat, oraz dodatkowych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności lokacyjnej przez fundusze emerytalne.

Decyzja Prezydium KK nr 6/02 ws. opinii o projekcie rozporządzenia MPiPS zmieniającego rozporządzenie ws. kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy pracowników pedagogicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych (...)

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”  nie wnosi uwag do projektu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie ws. kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy pracowników pedagogicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego.

Decyzja Prezydium KK nr 7/02 ws. opinii o projekcie rozporządzenia RM zmieniającego tryb i warunki przyznawania dotacji do inwestycji infrastrukturalnych

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” nie wnosi uwag do projektu rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie trybu i warunków przyznawania dotacji z budżetu państwa na dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych realizowanych w systemie robót publicznych jako zadania własne gmin zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym.
Natomiast Prezydium KK wyraża sprzeciw wobec znaczącego obniżenia samej dotacji na rok 2002 w ustawie budżetowej państwa z powodu stałego wzrostu bezrobocia.

Decyzja Prezydium KK nr 8/02 ws. rejestracji MKK przy Holding Cement Polski S.A.

Prezydium  Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”; działając na podstawie uchwały Komisji Krajowej nr 502/95, rejestruje Międzyzakładową Komisję Koordynacyjną NSZZ „Solidarność” przy Holding Cement Polski S.A. MKK jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze MKK pod nr „58”.

Decyzja Prezydium KK nr 9/02 (do użytku służbowego)

Decyzja Prezydium KK nr 10/02 (do użytku służbowego)

 Decyzja Prezydium KK nr 11/02 ws. opinii o projekcie budżetu państwa na 2002 r.

Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” negatywnie ocenia przedstawiony przez rząd projekt budżetu państwa na rok 2002, przede wszystkim ze względu na ograniczenie wydatków (co spowoduje pogorszenie sytuacji osób najbiedniejszych i pracowników, zwłaszcza nauczycieli i służby zdrowia) oraz drastyczną zmianę polityki rządu wobec rodziny. Wprowadzone już w życie ustawy okołobudżetowe spowodują obniżenie poziomu życia pracowników i ich rodzin. Takie rozwiązania są nie do przyjęcia, szczególnie w sytuacji nieprzedstawienia przez rząd koncepcji ożywienia rozwoju gospodarczego, bez czego nie nastąpią korzystne zmiany w sektorze przedsiębiorstw i w pozostałych sferach życia społecznego.

Projekt budżetu nie zawiera rozwiązań, których celem bezpośrednim będzie zahamowanie wzrostu bezrobocia i spadku nakładów inwestycyjnych oraz pobudzenie spadającego tempa wzrostu produktu krajowego brutto. Proponowany przez rząd kierunek zmian jest całkowitym zaprzeczeniem obietnic składanych w trakcie kampanii wyborczej. Zamiast obiecywanych rozwiązań systemowych pobudzających gospodarkę zamierza się zlikwidować lub ograniczyć niemal wszystkie elementy ochrony najuboższych. Szczególnie niepokojące w konstrukcji tegorocznego projektu jest tworzenie dużych rezerw przy jednoczesnym braku określonych priorytetów rozwoju gospodarczego oraz spójnej polityki wobec poszczególnych sektorów gospodarki. Stwarza to rządowi możliwość prowadzenia polityki uznaniowego rozdawnictwa pieniędzy poza kontrolą parlamentu.

Rynek pracy

Doświadczenie ubiegłych lat wskazuje na potrzebę zmian w Funduszu Pracy, m.in. po to, aby nie łączyć świadczeń o charakterze zabezpieczeń socjalnych (zasiłków, świadczeń, składek za bezrobotnych) ze środkami na aktywizację rynku pracy, szczególnie że brakowało środków zarówno na zasiłki, jak  i na aktywizację bezrobotnych. Do dnia sporządzenia opinii nie określono zadań Funduszu Pracy oraz stopnia i rodzaju powiązań służb zatrudnienia
z Funduszem. Nierozwiązanie tych problemów wpłynie niekorzystnie także na możliwości uzyskania w przyszłości dofinansowania tych zadań przez fundusze europejskie.
Nowy system dystrybucji środków z Funduszu Pracy na aktywne programy rynku pracy budzi poważne zastrzeżenia, o czym była wielokrotnie mowa choćby na posiedzeniach  Naczelnej Rady Zatrudnienia (tryb algorytmicznego zasilania, wysokość rezerwy Prezesa KUP, pobieranie kredytu przez Fundusz Pracy w razie niedoszacowania liczby zasiłkobiorców).
Mimo słusznej i oczekiwanej przez NSZZ „Solidarność” korekty budżetu państwa  w 2001 r., polegającej na zwiększeniu dotacji do Funduszu Pracy na pokrycie zobowiązań (600 mln zł) i na opłacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne dla bezrobotnych bez prawa do zasiłku (473,1 mln zł), nie zlikwidowano zadłużenia Funduszu (aktualnie wynosi 1.120 mln zł).
Ponieważ w uzasadnieniu do ustawy budżetowej na rok 2002 nie podano prognozowanej liczby bezrobotnych ani w ujęciu średniorocznym, ani na koniec okresu, podając tylko wskaźnik stopy bezrobocia (18,6%), stąd trudno będzie oszacować wysokość zasiłków dla bezrobotnych. Ostatnia zmiana prawna, przy utrzymaniu wzrostu liczby zasiłkobiorców spowoduje dalsze obniżenie zasiłku dla bezrobotnych w stosunku do przeciętnej płacy pracowniczej, co jest sprzeczne z konwencją MOP nr 168.
Dochody Funduszu wyniosą 9.824.600 tys. zł i wzrosną o 17,4% w stosunku  do wykonania w 2001 r., przede wszystkim w wyniku wzrostu dotacji budżetowej, która będzie wyższa o 37,2% i wyniesie 3.634.600 tys. zł. Zbyt optymistycznie oszacowano dochody ze składek pracodawców na rzecz Funduszu, gdyż trudno jest określić skalę możliwych  upadłości.
Wydatki Funduszu zaplanowano w wysokości 9.805.298 tys. zł, tj. o 13,9% więcej niż w roku 2001. Sprzeciw NSZZ „Solidarność” musi budzić ograniczenie wydatków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu - 9,4% ogółu środków Funduszu. Niestety, przy planowanym wzroście liczby zasiłkobiorców (około 112 tys.) przewidziano niższe wydatki na programy i formy aktywnego przeciwdziałania bezrobociu, aż o 17,5% w stosunku do wykonanego planu 2001 roku. Wyniosą one 920.000 tys. zł, co powoduje zmniejszenie wydatków we wszystkich formach aktywizacji zawodowej.
Nie można również wyrazić zgody na obniżenie środków na prace interwencyjne, szkolenia, pożyczki, roboty publiczne, programy specjalne, jak i po raz trzeci z rzędu -  likwidację dotacji dla organizacji pozarządowych wspieranych przez Fundusz Pracy z mocy ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. W tym miejscu należy przypomnieć, że - według uchwały sejmu z 20 XI 1996 r. - Fundusz Pracy winien posiadać środki wielkości 3% PKB, a 30% jego środków winno być przeznaczone na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Zmniejszenie środków Funduszu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu stoi w sprzeczności z priorytetem w polityce państwa, jakim jest ochrona i tworzenie nowych miejsc pracy. Wielkości dotyczące przewidywanego wykonania planu Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w 2001 r. w zasadniczym stopniu odbiegają od zaplanowanych w ustawie na 2001 rok, m. in. w związku z utrzymaniem przez byłego Ministra Pracy zbyt niskiej składki do Funduszu oraz niezwróceniem przez Skarb Państwa Funduszowi długu 136 mln zł i nie mogą być rzetelną informacją do budowy planu finansowego na rok 2002 (przy ogromnej liczbie niewypłaconych wniosków).
Plan Funduszu sporządzono na podstawie ustawy, która była przedmiotem nowelizacji, bez uwzględnienia rozwiązań zaproponowanych w złożonym projekcie planu (m.in. występują tam wielkości jednorazowych świadczeń i pożyczki na składki na ubezpieczenia społeczne, które to transfery zlikwidowano podczas ostatniej nowelizacji). Minister Pracy wraz z Ministrem Finansów złamali ustawę o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 29 grudnia 1993 r., przedkładając sejmowi plan finansowy FGŚP na rok 2002 ze składką pracodawców w wielkości 0,08% podstawy naliczania składki, gdy Rada Funduszu wnioskowała o składkę nie niższą niż 0,15%. Zważywszy na wzrost liczby przypadków upadłości pracodawców i coraz częstsze niewypłacanie poborów dla pracowników niemal we wszystkich sektorach gospodarki, projekt wydatków pozostałych transferów na rzecz ludności jest niewiarygodny, zwłaszcza w zakresie odszkodowań i odpraw z tytułu rozwiązywania umów o pracę. Zastrzeżenia budzi również zaplanowanie nierealnego wskaźnika windykacji wypłaconych świadczeń w wysokości 59,5% wartości wypłaconych świadczeń (w roku 2001 prognozowano 52,8% windykacji, zrealizowano 49,6%). Plan nie przedstawia też wielkości zatrudnienia i przeciętnego wynagrodzenia pracowników obsługujących Fundusz.
Według planu na rok 2002, Fundusz ma zaspokoić 298 057 roszczeń osób uprawnionych. Nie wiadomo, czy będą w tym środki na wnioski złożone w 2001 r.
i niewypłacone przez Fundusz. Ponieważ nie ma żadnych rezerw finansowych, przy założonej na kolejny rok niskiej składce oraz niższych wpływach z windykacji, w dalszym ciągu w trakcie 2002 roku spodziewać się należy napięć w funkcjonowaniu Funduszu. Zastrzeżenia budzi obniżenie dotacji na inwestycje infrastrukturalne w gminach zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym do poziomu 30.000 tys. zł. Samorządom terytorialnym brakuje środków własnych na prowadzenie polityki regionalnej, a zmniejszenie tych środków pogorszy sytuację zarówno bezrobotnych, jak i gmin szczególnie zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym.
W związku z faktem, że plany finansowe funduszy celowych obsługujących rynek pracy w roku 2002 nie umożliwiają ani zwiększenia zatrudnienia, ani wzrostu efektywności programów pomocowych dla bezrobotnych i poszukujących pracy, ani też nie zmniejszają różnic między poszczególnymi regionami, a także nie gwarantują osłon dla osób pozbawionych ofert pracy na rok 2002, projekt budżetu w części rynku pracy należy zaopiniować negatywnie.

Polityka społeczna
W projekcie budżetu na rok 2002 środki finansowe na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej zaplanowano w części 85 – budżet wojewodów (dział 853) oraz w części 83 – rezerwy celowe.
Przy konstruowaniu budżetu pomocy społecznej środki finansowe na rok 2002 odnoszono do środków ujętych w ustawie budżetowej na 2001 rok. Przy takich założeniach łączna wysokość nakładów na pomoc społeczną stanowi 103,1% nakładów na rok 2001. Realny poziom wydatków na pomoc społeczną uwzględniający skutki planowanej na 2002 r. inflacji (4,5%) ulega więc obniżeniu w stosunku do roku 2001 o 1,4%.
Obniżeniu w stosunku do nakładów w 2001 r. ulegną w szczególności wydatki na:
- rodziny zastępcze – 95,4%,
- ośrodki adopcyjno-opiekuńcze – 96%,
- usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze – 81%,
- zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne – 89,5%,
- domy pomocy społecznej – 93,7%,
- zespoły ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności – 92,9%.
Prezydium KK negatywnie ocenia planowany na rok 2002 budżet  pomocy społecznej, a szczególnie negatywnie oceniamy zmniejszenie corocznych wydatków na pomoc społeczną poprzez wprowadzenie zmian do ustawy o pomocy społecznej w pakiecie ustaw okołobudżetowych.

Zmiany te przynoszą zmniejszenie wielkości nakładów niezbędnych do realizacji zadań i polegają na:
1) obniżeniu kryterium dochodowego rodziny uprawniającego do zasiłku stałego – redukcja o 97.178 tys. zł;
2) ograniczeniu prawa do gwarantowanego zasiłku okresowego dla osób samotnie wychowujących dziecko oraz zaostrzeniu orzecznictwa uprawniającego do zasiłku pielęgnacyjnego – redukcja o 77.336 tys. zł;
3) likwidacji dodatków do świadczeń: renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku stałego wyrównawczego – redukcja o 1.716 tys. zł;
4) obniżeniu podstawy, od której opłacana jest składka na ubezpieczenia społeczne - z kwoty najniższego wynagrodzenia do wysokości zasiłku stałego – redukcja o 1.487 tys. zł. Łączne redukcje wynikające ze zmian w ustawie o pomocy społecznej mają według rządu wynieść ok. 178 mln zł.
Wobec ograniczania wydatków zastanawiający jest brak w projekcie budżetu propozycji podjęcia działań programowych zmniejszających wysokie wydatki budżetu na FUS i KRUS, których celem winno być zmniejszenie wzrastających dysproporcji pomiędzy finansowaniem obu systemów. Pozostawiono również bez zmian kosztowny system emerytur i rent mundurowych.
W zakresie rehabilitacji zawodowej zastrzeżenia budzi planowane zmniejszenie dofinansowania PFRON w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy z 8 mln w 2001 roku do 15 tys. w roku 2002. Obawiamy się, że w związku z trudną sytuacją na rynku pracy rozwiązanie takie może prowadzić do zwalniania osób niepełnosprawnych.
W zakresie rehabilitacji społecznej zastrzeżenia budzą:
• planowane zmniejszenie dofinansowania zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny osób niepełnosprawnych dorosłych z 4.804 tys. w 2001 roku do 1.040 tys. w roku 2002,
• planowane zmniejszenie dofinansowania likwidacji barier funkcjonalnych do 1.340 tys.
w 2002 z 10.601 tys .zł. w 2001 roku,
• brak finansowania w roku 2002 materiałów szkoleniowych i informacyjnych.
Posunięcia te są  sprzeczne z zasadą wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i mogą prowadzić do obniżenia szans integracji osób niepełnosprawnych zarówno w życiu społecznym, jak i zawodowym, a poprzez to wpłynąć na dalsze obniżanie standardu życia tej grupy społecznej.

Polityka gospodarcza i restrukturyzacje branż

Wobec zmniejszenia wydatków na realizację zadań przyjętych w strategiach i programach restrukturyzacyjnych i osłonowych  w poprzednich latach, rodzą się uzasadnione obawy o ich realizację (przemysł lekki, służba zdrowia, hutnictwo, górnictwo, kopalnictwo, w tym wydobycie i przetwórstwo siarki, nauka, oświata, komunikacja, itp.).
Finansowanie reformy górnictwa w większym stopniu  ze środków spółek węglowych związane z ograniczeniem dotacji na restrukturyzację górnictwa może doprowadzić do ich złej kondycji ekonomicznej, czego skutkiem będzie redukcja miejsc pracy. Niepokojące jest odchodzenie od działań proeksportowych poprzez zmniejszenie finansowania kontraktów eksportowych oraz promocji eksportu.

Ochrona zdrowia

W budżecie zaplanowano kwotę 120.044 tys. zł na program działań osłonowych
i restrukturyzacyjnych w ochronie zdrowia, co stanowi 69,5% wysokości zaplanowanej na ten cel kwoty w budżecie 2001 r. W wielu zakładach trwa zaawansowany proces restrukturyzacji; środki te przeznaczane są na dotacje, odprawy, wydatki inwestycyjne  mające na celu poprawę jakości usług, sytuacji zakładów opieki zdrowotnej na rynku konkurencyjnych usług medycznych. Ograniczenie środków w budżecie spowoduje wzrost liczby bezrobotnych
w tym sektorze, a także odbije się negatywnie na jakości usług.
Rezygnacja z ustawowego podwyższenia składki w zasadzie przekreśla możliwości poprawy funkcjonowania systemu.

Edukacja i nauka

Podobnie niekorzystne są nakłady na finansowanie oświaty i wychowania. Z danych zawartych w projekcie budżetu, w którym nie uwzględniono wielu wydatków oświatowych wynika, że ich wysokość ukształtuje się na poziomie 99,1% w stosunku do roku 2001. Oznacza to, że spadną one do poziomu 3,14% PKB wobec 3,32% w roku 2001. Przy zakładanym wzroście cen towarów i usług konsumpcyjnych na poziomie 4,5% pociągnie to znaczne obniżenie nakładów na wydatki pozapłacowe. Ponieważ rząd już wcześniej podjął decyzję o zamrożeniu płac, w 2002 r. realne wynagrodzenia jeszcze bardziej zostaną obniżone. Takie rozwiązania powodują redukcję wydatków budżetowych na oświatę nie mniej niż o 5 mld zł.
Projekt budżetu państwa na rok 2002 zakłada ograniczenie nakładów m.in.
na szkolnictwo wyższe i naukę. W szkolnictwie wyższym dotyczy to braku waloryzacji wynagrodzeń – tak jak dla całej sfery budżetowej, a ponadto wstrzymanie II etapu reformy płac oraz zmniejszenie o ponad 25% nakładów na wydatki rzeczowe uczelni. W ustawach okołobudżetowych zakłada się przesunięcie o rok także III etapu reformy płac oraz w okresie realizacji podwyżek - wstrzymanie waloryzacji płac. W sferze nauki ma nastąpić dalsze znaczące zmniejszanie nakładów na projekty badawcze i działalność statutową.
Proponowany kierunek zmian finansów państwa jest sprzeczny z polską racją stanu. Wstrzymanie reformowania gałęzi decydujących o rozwoju kraju, zamiast ich włączenia w proces odbudowy gospodarki i poprawy stosunków społecznych, prowadzi do marginalizacji naszego kraju. To jest krótkowzroczne nastawienie na doraźne efekty. Rezultaty tych działań będą negatywne nie tylko w zakresie międzynarodowej współpracy naukowej, ale i gospodarczej.