Decyzja Prezydium KK nr 25/21 ws. projektu umowy partnerstwa dla realizacji polityki spójności 2021- 2027 w Polsce

1. Umowa partnerstwa jest dokumentem kluczowym nie tylko z powodu znacznych środków przeznaczonych na działania służące realizacji sześciu głównych celów, ale przedstawia diagnozę aktualnej sytuacji, która powinna ulec znaczącej  zmianie dzięki odpowiednio zaprojektowanym interwencjom na poziomie krajowym i regionalnym. Przedstawione analizy bieżącej sytuacji w wielu obszarach nie są optymistyczne np. dotyczące stanu demografii (cyt.: „problem depopulacji dot. 70% miast średnich i 67% miast małych, spośród 39 miast powyżej 100 tys. mieszkańców jedynie w 6 wystąpi niewielki wzrost liczby ludności. Szacuje się, że pomiędzy 2015 a 2040 r. liczebność osób w wieku co najmniej 80 lat i więcej zwiększy się dwukrotnie.

Przed Polską wiele wyzwań, a ich realizacja powinna sięgać poza projektowaną perspektywę  2021- 2027. Ważne jest zatem  takie zaplanowanie  wydatkowania środków, które będzie wpływać na rozwój gospodarki  oraz jakość życia obywateli        w dłuższym okresie. Należy zatem podjąć działania zarówno na szczeblu krajowym jak i unijnym, aby wypracować mechanizmy zapewniające zwiększenie efektywności aktualnie planowanych programów. Zbyt rozproszone działania, obejmujące dużą ilość priorytetów i wskazujące niewymierne efekty finalne mogą być powodem obniżenia efektywności programów.  

2. Projektowana umowa partnerstwa nie odwołuje się do  zasady partnerstwa i roli partnerów społecznych w przyszłej perspektywie co nie jest do zaakceptowania. Projekt umowy partnerstwa  oprócz treści, która ma być wkładem do umowy partnerstwa (zamieszczona w ramkach) przekazywanej do KE zawiera diagnozę sytuacji.  Mając to na uwadze rozczarowuje fakt, że nie znajdujemy ani w tych właściwych miejscach ani w diagnozie wskazania na  istotną rolę związków zawodowych oraz dialogu społecznego  w przyszłej perspektywie.

 

Z doświadczeń poprzednich perspektyw wynika, że ujęcie nakładów na wzmacnianie potencjału partnerów społecznych w pomocy technicznej np. w POWER nie pozwala na jednoznaczną interpretację zapisów i prowadzi do zbytniej szczegółowości i utrudnień w zakwalifikowaniu kosztów na wzmocnienie potencjału. Prowadzi to do wycofania się partnerów społecznych z ubiegania się o finansowanie takich działań. Utrudniają takie działania stosowane w niektórych projektach sztywne ramy czasowe oraz wyznaczenie zbyt krótkiego okresu na wywiązanie się z podjętych zobowiązań.

Tak więc w umowie  partnerstwa  powinna zostać zapisana wyraźnie zasada partnerstwa wraz z  gwarancją przeznaczenia środków na wzmacnianie potencjału partnerów społecznych. Prezydium Komisji Krajowej podkreśla, że  partnerzy społeczni powinni  brać  udział w  procesie projektowania, monitorowania realizacji, ewaluacji oraz wyciągania wniosków na przyszłą perspektywę. Istotna jest rola związków zawodowych w obszarze zwiększania adaptacyjpracowników 

do zmian zachodzących na rynku pracy oraz roli dialogu społecznego w kształtowaniu rynku pracy, polityki  zatrudnienia oraz podnoszenia jakości pracy. 

Partnerzy społeczni powinni być włączeni szczególnie w ramach celów „Bardziej inteligentna Europa”, „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa” oraz  „Europa o silniejszym wymiarze społecznym”, „Europa bliżej obywatela”.

3. Autorzy wskazują jako kluczowe z punktu widzenia modernizacji gospodarki narodowej generowanie wysokiej jakości miejsc pracy poprzez rozwijanie podnoszenia kwalifikacji uniwersalnych oraz zdolności do ciągłego uczenia się.  Związek będzie wspierał wszystkie działania w tym obszarze, ale wyraźnie podkreśla, że dotychczasowe wykorzystanie środków finansowych w aktualnej perspektywie i w latach poprzednich nie przyniosły zadowalających rezultatów,  a formy zatrudnienia, które są wyraźnie popierane w projekcie - samozatrudnienie, elastyczne formy pracy, działalność gospodarcza  nie będą podnosić  jakości miejsc pracy i Związek jest im przeciwny jeżeli mają  zastępować stosunek pracy.

4. Prezydium KK wnosi o przekazanie kryteriów podziału środków oraz określenie dla  wskaźników algorytmu w celu zachowania transparentności przekazu informacji. Zastosowanie algorytmu jest warunkiem koniecznym, by wyeliminować uznaniowość przy podziale środków pomiędzy województwami, a tym samym spowodować, aby podział był sprawiedliwy. Jednocześnie w  tym kontekście uzasadnione jest pytanie:  do którego etapu prac nad umową partnerstwa podział środków w ramach poszczególnych województw oraz realizowanych celów może ulec zmianie.

5. Zdaniem Prezydium KK w zakresie oceny dotychczas prowadzonych konsultacji umowy partnerstwa w regionach  miały one  charakter bardziej informacyjny niż konsultacyjny. Wobec zaproponowanej formuły konsultacji on-line nie można było przedstawić szerszego stanowiska lub nawiązać polemiki w zakresie odpowiedzi na poszczególne pytania. 

6. Z perspektywy wydatkowania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, istotne znaczenie mają wszystkie instrumenty, z których mogą korzystać państwa członkowskie w tym: umowa partnerstwa, React-EU oraz Krajowy Plan Odbudowy jako dokument służący realizacji reform i inwestycji, który stanowi podstawę ubiegania się o wsparcie z europejskiego Instrumentu  na rzecz odbudowy i zwiększenia odporności. Te dokumenty mają charakter uzupełniający się, powinny być konsultowane w tym samym czasie. Dlatego istotne jest, aby w dalszej części prowadzenia procesu konsultacji te dokumenty były analizowane łącznie.

 

Integralną częścią opinii Prezydium Komisji Krajowej jest  tabela,  w której  Prezydium  KK przedstawia uwagi szczegółowe do projektu umowy partner.