MOP

Międzynarodowa Organizacja Pracy - MOP
International Labour Organisation - ILO
4 route des Morillons,
CH-1211 Geneva, Switzerland
Tel.: 41-22 7997912
Fax: 41-22 7998577
Email: communication@ilo.org
 
Dyrektor Generalny - Juan Somavia
MOP powstała w 1919 r., jako ukoronowanie wieloletnich wysiłków różnych grup społecznych, których celem była poprawa warunków pracy oraz umiędzynarodowienie norm ustawodawstwa pracy. MOP stanowiła jedno z ciał prawodawczych i kontrolnych wchodzących w skład Ligi Narodów. Po zniknięciu LN z areny międzynarodowej i w skutek zmian jakie miały miejsce po II wojnie Światowej, MOP zawarła w 1946 r. porozumienie z ONZ, czego rezultatem jest działanie MOP w formie wyspecjalizowanej agendy ONZ, promującej sprawiedliwość społeczną i uznane przez społeczność międzynarodową prawa ludzkie i pracownicze.
MOP:
1.formułuje międzynarodowe standardy pracy w formie konwencji i zaleceń
2.stanowi unikalną trójstronną, równouprawnioną strukturę złożoną z przedstawicieli pracodawców, pracowników i rządów.
3.promuje rozwój niezależnych organizacji pracodawców i pracowników
4.służy pomocą techniczną (doradztwo prawne, szkolenia, etc.)
MOP prowadzi swoją działalność w oparciu o 3 główne organy. Są to:
1.Międzynarodowa Konferencja Pracy
przedstawiciele państw członkowskich: 2 delegatów rządowych, 1 delegata pracodawców, 1 delegata pracowników oraz doradców i ekspertów
konferencja odbywa się raz w roku w czerwcu
delegacji przewodniczy przedstawiciel ministerstwa pracy, który zabiera głos w imieniu swojego rządu danego kraju
pracodawcy i pracownicy mają prawo głosu i głosują zgodnie z wolą swoich organizacji (zdarza się że głosują przeciwko sobie lub wespół przeciwko swojemu rządowi)
rola:
ustanawia i przyjmuje międzynarodowe standardy pracy
działa jako forum, na którym omawiane są najważniejsze zagadnienia dotyczące pracy i kwestii społecznych
wybiera członków Rady Administracyjnej
zatwierdza budżet organizacji
2.Rada Administracyjna MOP
rada wykonawcza MOP
składa się z 28 przedstawicieli rządowych, 14 pracodawców i 14 pracowników. 10 miejsc rządowych permanentnie należy do krajów członkowskich najbardziej rozwiniętych przemysłowo. Przedstawiciele innych państw członkowskich wybierani są przez Konferencję na 3 letnią kadencję, biorąc pod uwagę podział geograficzny. Pracodawcy i pracownicy sami wybierają swoich przedstawicieli.
spotyka się 3 razy w roku w Genewie
rola:
decyduje o polityce MOP
tworzy program i budżet, który przedkłada Konferencji do akceptacji
wybiera dyrektora generalnego MOP
3.Międzynarodowe Biuro Pracy
stały sekretariat MOP, działający pod przewodnictwem dyrektora generalnego (dyrektor wybierany jest na 5 letnią kadencję z możliwością reelekcji)
zatrudnia 1900 urzędników, ma 40 biur w poszczególnych krajach, dodatkowo wysyła 600 ekspertów na misje do poszczególnych regionów świata, organizuje pomoc techniczną, badania, a poprzez ośrodek w Turynie szkolenia, przygotowuje raporty, wydaje publikacje.
MIĘDZYNARODOWE STANDARDY PRACY
Standardy pracy maja formę konwencji i zaleceń. Konwencje są międzynarodowymi umowami, wymagającymi ratyfikacji państw członkowskich. Zalecenia nie są wiążące. Inne mniej formalne dokumenty to: kodeksy postępowania, uchwały, deklaracje - nie są one jednak częścią systemu międzynarodowych standardów.
Istnieje 185 konwencji i 195 zaleceń. Wśród konwencji wyróżnia się:
konwencje zasadnicze,
konwencje priorytetowe
i 12 kategorii konwencji i zaleceń
Do konwencji zasadniczych należą konwencje dotyczące:
wolności zrzeszania się:
O wolności związkowej i ochronie praw związkowych 87
O prawie organizowania się i rokowań zbiorowych 98
zniesienia pracy przymusowej:
O pracy przymusowej 29
O zniesieniu pracy przymusowej 105
równości
dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu 111
równości wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości 100
eliminacji pracy dzieci
najniższym wieku dopuszczania do zatrudnienia 138
natychmiastowym zniesieniu najgorszych form pracy dzieci 182
Do konwencji priorytetowych należą konwencje dotyczące konsultacji trójstronnych (144), inspekcji pracy (8), inspekcji pracy w rolnictwie (129), polityki zatrudnienia (122).
Pozostałe konwencji zgrupowano wg następujących 12 kategorii: prawa człowieka, zatrudnienie, polityka społeczna, bezpieczeństwo socjalne, administracja pracy, stosunki pracy, warunki pracy, zatrudnienie kobiet, dzieci, młodocianych, pracownicy migrujący, inne kategorie odnoszące się do poszczególnych zawodów.
Prawo do inicjatywy mają pracodawcy i pracownicy. Ustanawianie międzynarodowych standardów pracy odbywa się w procesie podwójnej debaty następującej sekwencyjnie.
MECHANIZM KONTROLNY STOSOWANIA KONWENCJI
Służy temu procedura składania skarg i zażaleń. Aby ją uruchomić nie musi zostać spełniony wymóg uprzedniego wyczerpania środków krajowych. Skargi i zażalenia różnią się od siebie sposobem uruchamiania procedur i zastosowanym procesem badawczym.
Skargi
Zażalenia
Są najbardziej formalną metodą kontrolną i odwołują się do innych przepisów Konstytucji MOP (art. 26-34) niż zażalenia. Nie są też tak często stosowane jak zażalenia.
Są częstą i mniej formalną metodą kontrolną i odwołują się do art. 24-25 Konstytucji MOP.
RA ma prawo zainicjować rozpatrzenie zażalenia zgodnie z procedurą skargową!
Wnoszone są przez każde państwo członkowskie do MBP (w formie pisemnej) przez inne państwo członkowskie lub wnosi je Rada Administracyjna z własnej inicjatywy lub po otrzymaniu informacji od delegata MKP
Wnoszone są przez organizacje pracodawców lub pracowników, lub takie same organizacje z innych państw, bądź przez organizacje międzynarodowe
Procedura:
1.po otrzymaniu skargi, RA żąda od rządu wyjaśnień
2.RA może powołać Komisję badawczą (3 osoby, Komisja nie ma regulaminu działania, sposób w jaki bada skargę zależy od niej)
3.w przypadku gdy skarga dotyczy spraw związkowych praktykuje się jej zreferowanie jej istoty przed Komitetem Wolności Związkowej (czasami skargę odkłada się, ponieważ został nawiązany między stronami sporu dialog - w obecności MOP)
4.Komisja przedstawia RA raport z badań i formułuje zalecenia
5.RA podejmuje decyzje o opublikowaniu lub nie skargi
6.każda ze stron sporu powinna w ciągu 3 m-cy od decyzji RA potwierdzić przyjęcie zaleceń lub powiadomić o przekazaniu sprawy do MTS
7.MTS może potwierdzić, zmienić lub anulować wnioski lub zalecenia Komisji Badawczej - jego orzeczenia są ostateczne (nie zdarzyło się aby państwo odwołało się do MTS)
8.jeżeli strona nie dostosuje się do zaleceń Komisji lub MTS, to RA może zalecić Konferencji postępowanie, które wyda się skuteczne dla zapewnienia wykonania zaleceń - nie ma w praktyce takich środków bo nie istnieją sankcje, mają one wymiar moralny
9.w praktyce weryfikacja działań podjętych na podstawie Komisji Badawczej wykonywana jest przez Komitet Ekspertów.
Procedura:
1.warunki: zażalenie musi zostać złożone na piśmie do MOP przez organizację pracowników lub pracodawców i musi odnosić się do konkretnej konwencji MOP, ratyfikowanej przez dany kraj, ze wskazaniem naruszenia tej konwencji
2.dyrektor generalny przedstawia skargę funkcjonariuszom MOP oraz informuje właściwy rząd o tym fakcie
3.funkcjonariusze przedstawiają RA opinię o przyjmowalności zażalenia na podstawie której RA podejmuje decyzję czy przyjąć zażalenie
4.jeżeli zażalenie jest przyjmowalne wówczas RA powołuje komitet do zbadania zażalenia (złożony z 3 członków RA: rząd, pracodawca, pracownik - ale nie z kraju, z którego pochodzi zażalenie)
5.w przypadku gdy zażalenie dotyczy łamania praw związków zawodowych, to RA może je skierować do zbadania przez Komitet Wolności Związkowej (są to posiedzenia poufne)
6.Komitet po zakończeniu badania skargi przedstawia RA wnioski i formułuje zalecenia dotyczące podjęcia decyzji przez RA. W międzyczasie RA może (nie musi) zaprosić przedstawiciela rządu na swoje posiedzenie, na którym będzie rozpatrywała sprawę zażalenia - przedstawiciel rządu ma prawo głosu ale nie głosowania
RA po rozpatrzeniu zażalenia może (nie musi) opublikować w specjalnym biuletynie MOP treść zażalenia i komunikat o podjętych przez RA decyzjach i zaleceniach. Dzieje się tak zazwyczaj gdy rząd nie złoży wyjaśnienia lub jest ono niedostateczne - publikacja zamyka procedurę
5.6.1. NSZZ „Solidarność” w MOP
Polska jest członkiem Międzynarodowej Organizacji Pracy od 1919 r., czyli od momentu jej utworzenia. Jednak współpraca Polski z organizacją nie zawsze układała się harmonijnie. W grudniu 1981 r. MKWZZ i ŚKP złożyły przeciwko rządowi polskiemu skargę do MOP za naruszanie jej konwencji nr 87 i 98. Na tej podstawie organizacja rozpoczęła w styczniu tego samego roku śledztwo w tej sprawie. W 1982 r., w imieniu MKWZZ i ŚKP, sekretarz generalny francuskiego związku FO, M. Blondel i norweskiego LO, L. Buck, przedstawili w czasie 68 Sesji MKP sprawozdanie Komisji, w którym skrytykowano również uchwaloną przez Sejm ustawę o związkach zawodowych. Przewodniczący polskiej delegacji, minister A. Rajkiewicz, uznał, że „MOP nie ma prawa ingerowania w wewnętrzne sprawy Polski”. Do Genewy, z oczywistych względów, nie mogli przybyć zaproszeni przedstawiciele "Solidarności”. Jako świadkowie zeznawali więc członkowie związku pozostający na emigracji, dlatego dyrektor generalny MOP, F. Blanchard, wyraził gotowość przyjazdu do Polski i przeprowadzenia rozmów z władzami PRL na temat przywrócenia swobód związkowych. Do wizyty tej jednak nie doszło z powodu odmowy wydania wiz polskich przedstawicielom MOP i stwierdzeniem władz o niemożności przyjęcia delegacji w stanie wojennym”.
Pełna normalizacja stosunków między MOP i Polską nastąpiła po czerwcowych wyborach parlamentarnych w 1989 r.
Niezależnie od postawy rządu wobec MOP, NSZZ „Solidarność” od początku zależało na nawiązaniu i utrzymaniu dobrej współpracy z tą organizacją. Ówczesny dyrektor generalny MOP, F. Blanchard, spotkał się przedstawicielami związku dwukrotnie, w 1981 r. w celu omówienia udziału NSZZ „Solidarność” w sesji MOP i maju 1987 r., aby omówić perspektywy dalszej współpracy.

Okres intensywnej współpracy z MOP zapoczątkował udział przedstawicieli związku (Lech Wałęsa – delegat, R. Kalinowski – zastępca delegata, ponadto Bronisław Geremek i Andrzej Stelmachowski) w 76. Sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w 1989 r., a następnie przyjazd nowego dyrektora generalnego, M. Hansenne, do Gdańska na spotkanie z kierownictwem „Solidarności”.

W miarę upływu czasu, obecność NSZZ „Solidarność” w MOP nabrała bardziej merytorycznego charakteru, czemu służyć miało m.in. ustanowienie etatowego specjalisty ds. międzynarodowych standardów pracy i praw człowieka w Biurze Zagranicznym KK (rolę tę pełnił przez pewien czas prof. UG, Krzysztof Drzewicki), udział przedstawicieli związku w corocznych sesjach MKP, Radzie Administracyjnej, w polskim Komitecie Trójstronnym ds. Współpracy z MOP (utworzonym w 1990 r. przez premiera RP, którego członkiem był początkowo Lech Kaczyński zastąpiony przez Tomasza Wójcika), korzystanie z pomocy technicznej MOP udzielanej w formie finansowania szkoleń, publikacji materiałów szkoleniowych i korzystania z doświadczeń ekspertów. Ponadto związek kilkakrotnie negocjował i podpisywał umowy dotyczące pomocy technicznej MOP dla Polski, regularnie udzielał odpowiedzi na kwestionariusze na temat stosowania standardów dotyczących albo określonych problemów, albo pewnych grup zawodowych, brał udział w inicjatywach MOP. 
Obecnie NSZZ „Solidarność” w MOP reprezentują Tomasz Wójcik, członek Komisji Krajowej NSZZ „S” i Anna Wolańska z Działu Zagranicznego Komisji Krajowej NSZZ „S”.
Obszary współpracy
Podstawową misją MOP jest poprawa warunków pracy i życia. Uznano więc, że do realizacji tego celu posłużą, ustanowione przez rządy, pracodawców i pracowników, międzynarodowe standardy pracy, przyjmowane w formie konwencji i zaleceń. Przy czym o ile konwencje są międzynarodowymi umowami i wymagają ratyfikacji państw członkowskich, o tyle zalecenia nie są wiążące. Po przyjęciu konwencji przez Konferencję oczekuje się od państw członkowskich wprowadzenia jej w życie, które musi być poprzedzone ratyfikacją danej konwencji. Ratyfikowanie przez kraj członkowski danej konwencji oznacza, iż znajdzie ona odzwierciedlenie w prawodawstwie krajowym. Dlatego przyjętą konwencję przedkłada się odpowiednim organom państw członkowskich, a organizacje pracodawców i pracowników nadzorują ratyfikowanie konwencji. Państwa członkowskie mają dowolność w ratyfikowaniu poszczególnych konwencji. Niemniej jednak istnieją pewne zapisy konstytucyjne MOP, które obligują państwa członkowskie do stosowania nowych instrumentów, jakimi są standardy, informowania o nich oraz poddawania ich debacie publicznej na poziomie krajowym. Zalecenia posiadają ogólny charakter i nie powodują żadnych prawnych zobowiązań międzynarodowych dla państw członkowskich.

Podstawowe standardy pracy MOP odgrywają niezwykle istotną rolę w ruchu związkowym. W przypadku NSZZ „Solidarność” świadczyć o tym może fakt, iż program wyrażony w liście 21 postulatów z 1980 r. rozpoczynał się od „niezwykłego” w tamtych czasach żądania. Powołując się na konwencję 87 MOP, którą Polska ratyfikowała w 1957 r., robotnicy domagali się m.in.: wolnych związków zawodowych, prawa do strajku, wolności słowa. Również przy rejestracji statutu NSZZ „Solidarność” w listopadzie 1980 r. związek, poprzez naciski spowodował, że Sąd zgodził się na dołączenie do statutu postanowień konwencji MOP.

Pomimo, że Polska ratyfikowała 82 konwencje (dla porównania Francja ratyfikowała ich 103, podczas gdy Stany Zjednoczone 14) na liście określającej stopień ratyfikowania i stosowania podstawowych standardów pracy MOP przez państwa członkowskie Światowej Organizacji Handlu, Polskę opisano jako kraj, który stosunkowo źle wprowadza w życie ratyfikowane przez siebie konwencje.
Aparat kontrolny – skargi i zażalenia
Chociaż MOP nie może zmuszać swoich państw członkowskich do ratyfikowania poszczególnych konwencji, to może ona sprawować kontrolę nad implementacją konwencji ratyfikowanych przez rządy. W organizacji wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje mechanizmów kontroli: procedury ogólne (regularne raporty rządowe, którymi zajmują się Komitet Ekspertów i Komisja Stosowania Norm, na podstawie których Komitet sporządza tzw. „czarna listę” najpoważniejszych przypadków naruszania konwencji), skargi i zażalenia (którymi zajmuje się Rada Administracyjna, z pomocą Komitetu Ekspertów) oraz procedury specjalne, skargi dotyczące przede wszystkim ochrony wolności związkowych (rozpatrywane przez Komitet Wolności Związkowej, który może również zalecić Radzie włączenie Komisji Śledczej i Pojednawczej). Skargi są najbardziej formalną metodą kontrolną i nie są tak często stosowane jak zażalenia. Zażalenia są częstszą i mniej formalną metodą kontrolną. Mogą być wnoszone przez organizacje pracodawców lub pracowników, lub takie same organizacje z innych państw, bądź przez organizacje międzynarodowe. RA ma prawo zainicjować rozpatrzenie zażalenia zgodnie z procedurą skargową. Z procedury składania skarg i zażaleń, szczególnie w przypadku naruszeń wolności związkowej, korzystają związki zawodowe na całym świecie, a o jej skali stosowania może świadczyć fakt, że od 1957 r. Komitet rozpatrzył 2000 przypadków.
Pomimo, że MOP nie może zastosować żadnych sankcji wobec strony naruszającej międzynarodowe konwencje, a opublikowanie wniosków i zaleceń komitetów i Rady Administracyjnej mają charakter sankcji moralnej, z procedury tej, w przypadku jaskrawych nadużyć, związki zawodowe na całym świecie często korzystały.

Z prawa tego korzystał również kilkakrotnie NSZZ „Solidarność”. Pierwsze zażalenie do MOP, przy wsparciu MKWZZ, ŚKP i EKZZ oraz ich afiliantów, związek złożył w 1994 r. oskarżając rząd polski o nie zwrócenie majątku zagarniętego „Solidarności” w stanie wojennym i pozostawienie go w gestii OPZZ. Według związku fakt ten stanowił jawne naruszenie konwencji o wolności związkowej. Po rozpatrzeniu zażalenia przez Komitet, MOP uznała w 1995 r. skargę „za uzasadnioną i napomniała rząd polski, aby ostatecznie i sprawiedliwie rozwiązał kwestię majątku, w której NSZZ „Solidarność” była stroną pokrzywdzoną”.

 W latach 2003-2006 Komisja Krajowa złożyła jeszcze cztery skargi, w których oskarżano rząd i pracodawców o łamanie konwencji 87 i 98, co miało miejsce w przypadku firm: Hetman i Sipma (2003 r.), Hydrobudowa (2004 r.), UPC Polska i Frito Lay Polska (2006). Ponadto, w 2006 r. złożono skargę roku z powodu łamania konwencji nr 111 przez Frito Lay Polska (w tej sprawie złożono zażalenie na postępowanie firmy Frito-Lay Polska (PepsiCo) do OECD w związku z nieprzestrzeganiem Wytycznych OECD dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych).
Jednej skargi, według Sekretariatu Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność” naruszającej wolność związkową, Komitet Wolności Związkowej, po zbadaniu skargi, nie uznał i procedura została zamknięta.
 W trakcie rozpatrywania przez MOP jest kolejna skarga, którą związek złożył w 2008 r. z powodu naruszenia konwencji nr 87, do którego doszło w firmie PZ CUSSONS POLSKA
5.6.2. Konstytucja
Wystarczy zalinkować - http://www.mop.pl/html/index1.html
5.6.3. MOP po polsku
j.w. – wystarczy zalinkować - http://www.mop.pl/