Islandia

Na skróty:

- Związki zawodowe
- Legalna praca
- Warunki pracy

Jak mogę skontaktować się ze związkami zawodowymi za granicą?

Konfederacja Islandzkich Związków Zawodowych
(stettarfelag,verkalydsfelag)
www.asi.is
Saetun 1, 105 Reykjavik.

Tel. +354 55 53 600.

(numer kierunkowy do Islandii, to: 354, zaś wewnątrz kraju nie ma numerów kierunkowych)

Można tam otrzymać informacje na temat obecnych tendencji w zatrudnieniu dla poszczególnych zawodów a także porady na temat tego, gdzie rozpocząć poszukiwania pracy. Znajdziemy tam także podręcznik islandzkiego prawa pracy.

Usługi publicznych i prywatnych agencji pośrednictwa pracy są w coraz wiekszym stopniu świadczone z wykorzystaniem internetu. Spółki z różnych branż są dostępne w tzw. Żółtej Linii: www.gulalinan.is (dostępne wyłącznie po islandzku).

Starfsgreinasamband Íslands
Islandzki Związek Branż Zawodowych
Satún 1, 105 Reykjavík
tel: 562 6410, faks: 552 6830
www.sgs.is

(Samion, związek przemysłowców)
Borgartún 30, 108 Reykjavík
tel: 535 6000, faks: 535 6020
www.samidn.is

Rafionaoarsamband Íslands
(Islandzki Związek Inżynierów)
Stórhöf?i 31, 110 Reykjavík
tel: 580 5200, telefaks: 580 5220
www.rafis.is

Landsamband Íslenskra Verslunarmanna
(Islandzkie Stowarzyszenie Handlowców)
Kringlan 7, 103 Reykjavík
tel 588 1300, faks 5101727
www.landssamband.is 

MATVÍS, matvala- og veitingasamband
Íslands (MATVIS, stowarzyszenie
gastronomiczne Islandii)
Stórhöf?i 31, 110 Reykjavík
Tel 580 5200, faks 580 5220
www.matvis.is

Sjómannasamband Íslands
(Islandzkie Stowarzyszenie Marynarzy)
Satún 1, 105 Reykjavík
tel 561 0769, faks 561 0774
www.ssi.is

Jakich formalności muszę dopełnić, aby legalnie podjąć pracę?

Formalnością, jakiej należy dopełnić po przybyciu na miejsce pracy w tym kraju, jest zarejestrowanie się i uzyskanie pozwolenia na pobyt- wówczas, gdy pobyt przekracza 3 miesiące. Ponadto od przyjeżdżających do pracy oczekiwana jest gotowość do podjęcia nauki języka islandzkiego. W wielu wypadkach wymagane jest skorzystanie ze specjalnych formularzy aplikacyjnych dostępnych w publicznych służbach zatrudnienia, a także prywatnych agencjach pośrednictwa pracy. Formularz aplikacyjny, który zazwyczaj wymagany jest dla ofert pracy promowanych przez EURES, można znaleźć na stronie internetowej: www.eures.is

Osoby zamierzające podjąć pracę w Islandii muszą posiadać także kartę podatkową. Formularz zgłoszeniowy RSK 14.04 można pobrać ze strony internetowej www.rsk.is

Kolejną formalnością jest posiadanie Osobistego numeru identyfikacyjnego. Po zameldowaniu się należy złożyć podanie o przyznanie osobistego numeru identyfikacyjnego (Kennitala) w Urzędzie Statystycznym. Wymagane dokumenty są dostępne na stronie www.hagstofa.is. Następnie należy przesłać wymienione dokumenty wraz z kopią paszportu do Urzędu Statystycznego (Hagstofa Íslands). Aby otrzymać kartę podatkową należy posiadać osobisty numer identyfikacyjny, zezwolenie na pobyt oraz być zatrudnionym.

Czy pracując za granicą mogę uniknąć "podwójnego opodatkowania"?

Na podstawie umowy sporządzonej w Reykjaviku dnia 19 czerwca 1998 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Islandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, obywatele polscy mogą uniknąć podwójnego opodatkowania.

Polska podpisała z Islandią umowę, która przewiduje metodę odliczenia. Osoba tam pracująca przez cały miniony rok nie płaci, zatem zaliczki na podatek dochodowy, ale musi złożyć zeznanie roczne w naszym urzędzie skarbowym oraz wykazać zagraniczne dochody i podatek zapłacony za granicą. Co ważne, przychód uzyskany poza Polską można pomniejszyć o koszty uzyskania przychodów z tytułu pracy poza miejscem zamieszkania. Ponadto dochód do opodatkowania można pomniejszyć o równowartość diet z tytułu podróży służbowych za granicę.

Więcej informacji na temat podwójnego opodatkowania dostępnych na stronie
pit.rzeczpospolita.pl/pokazDokument.jsp?id_dokumentu=146&id_tresci=273

Pracownik otrzymuje kartę podatkową na podstawie numeru identyfikacyjnego, którą odbiera w urzędzie podatkowym właściwym dla miejsca zatrudnienia. Następnie przedstawia ją pracodawcy. W Islandii podatek dochodowy jest potrącany automatycznie - jest zatrzymywany przez pracodawcę, a następnie przekazywany rządowi w imieniu pracownika.

Na stronie europejskich służb zatrudnienia znajduje się broszura na temat: Podatek dochodowy od osób fizycznych, Kwota zwolniona z opodatkowania, Karta podatkowej oraz podatek VAT.

www.eures.praca.gov.pl/pliki/warunki%20EOG/Islandia-warunki_zycia_i_pracy.pdf

Uproszczone wydanie zeznania podatkowego oraz adresy placówek urzędów skarbowych na Islandii dostępne na stronie:
www.rsk.is/show_page.asp?url=/international/default.asp&val=0.0&lang=pl

Czy pracując będę podlegać ubezpieczeniom zdrowotnym?

Ubezpieczenie zdrowotne jest zawarte w podatku od dochodu. W przypadku transferu praw do ubezpieczenia z EKUZ, przysługują te same prawa jak dla obywateli Islandii.  Wszystkie inne koszty zostaną przesłane do zakładu ubezpieczeń w kraju ojczystym. W przypadku braku przysługujących uprawnień w sześciomiesięcznym okresie oczekiwania można skorzystać z ubezpieczenia oferowanego przez prywatne firmy ubezpieczeniowe.

Z usług, które oferuje służba zdrowia - podstawową jest pomoc lekarza pierwszego kontaktu. Pacjenci uiszczają opłatę 700 ISK za wizytę u lekarza pierwszego kontaktu. Opłata za konsultacje lekarza specjalisty jest wyższa, częściowo jest pokrywana ze składek i ubezpieczenia zdrowotnego. Koszty leczenia szpitalnego są pokrywane przez ubezpieczenie.

Osoba w razie choroby konsultuje się z lekarzem ogólnym w ośrodku zdrowia. Lekarze w ośrodkach zdrowia i lekarze ogólni kierują pacjentów do specjalistów, jeśli uznają to za konieczne. Osoby mają także prawo udać się do specjalisty bez konieczności pójścia do lekarza ogólnego lub lekarza w ośrodku zdrowia. Usługi specjalistów są świadczone w szpitalnych klinikach w systemie lecznictwa otwartego oraz przez specjalistów prywatnie. Pacjenci mogą zostać przyjęci do szpitala wyłącznie po skierowaniu od lekarza.

Ze świadczeń tych może skorzystać bezpłatnie posiadacz karty EKUZ wydanej w Polsce przez oddział NFZ.

Jakie zasady obowiązują w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych (emerytury/renty)? 

Wszyscy pracownicy w wieku od 16 do 70 lat mają obowiązek ubezpieczenia się w Funduszach emerytalnych. Pracodawcy zobowiązani są do odprowadzania od pensji pracowników kwoty przeznaczonej na poczet składki na fundusz emerytalny i uiścić ją wraz ze swoją należną częścią. Najniższa składka wynosi 10% od kwoty wynagrodzenia, która z kolei dzieli się na 4% składki pracownika pobieranej od kwoty wynagrodzenia i 7% składki pracodawcy. Od 1 stycznia 2007 roku składka pracodawcy będzie wynosić 8%. Dodatkowo pracownik może zwiększyć składkę o minimalnie 2% do funduszu emerytalnego (fundusz gminny i aktywa własne) i w tym przypadku składka pracodawcy wynosi 2%.

Jak szukać mieszkania?

Islandzki rynek prywatnych mieszkań jest duży, obejmuje w zasadzie w 75-85% zasobu mieszkaniowego. Rynek zakwaterowania na zasadach najmu jest zatem ograniczony. Czynsze w Reykjaviku i regionie stolicy są generalnie wyższe niż w większości innych miast.
Należy spodziewać się czynszu w wysokości 25.000-30.000 ISK miesięcznie za pojedynczy pokój z dostępem do kuchni i łazienki. Za małe mieszkanie trzeba będzie zapłacić, co najmniej 40.000 ISK. W regionie Reykjaviku nieco ofert publikuje strona www.leigulistinn.is  oraz gazety: www.mbl.is , www.dv.is , www.frettabladid.is  (wszystkie po islandzku). Można także ogłaszać się na tablicach ogłoszeń w supermarketach i na uniwersytetach. Zakwaterowanie na wynajem jest najczęściej nieumeblowane. Czynsz jest zazwyczaj płatny miesięcznie, ostatniego dnia miesiąca z góry.

Do kogo mogę się zwrócić, jeżeli prawa pracownika są łamane?

W firmach zatrudniających co najmniej pięciu pracowników ,jeden z nich pełni zwykle funkcje pośrednika miedzy związkiem zawodowym, kierownictwem i pracownikami. Osoba ta powinna dysponować wszelkimi informacjami na temat praw i obowiązków pracownika. Pilnuje ona także przestrzegania wszystkich przepisów. Do niej trzeba się zgłosić, jeśli pracodawca nie przestrzega naszych praw.
Ewentualne pytania dotyczące praw i obowiązków pracownika warto przedyskutować z przedstawicielem związkowym w miejscu pracy. Jeśli pracownik nie zna takiej osoby, może zwrócić się o pomoc do swojego związku zawodowego lub centrum międzynarodowego.

Można także skontaktować się z islandzką Inspekcją Pracy:

Hafnarhusi
Tryggvagotu
150 Reykjavík
Tel. 515 4800
Fax 511 2520
e-mail vinnumalastofnun@vmst.is
www.vinnumalastofnun.is/english/about-directorate-of-labour

Na stronie praca.vinna.is znajduje sięeng.felagsmalaraduneyti.is/legislation/ polska opcja językowa oraz informacje na temat związków zawodowych na Islandii. Firma Vinna.is specjalizuje się w rekrutacji pracowników bezpośredniego kontaktu z klientem. Można także spróbować na www.island.is/polski gdzie też jest dostępna strona w jęz. polskim i w dziale tłumaczenia tel 470-4708 do osoby z Fjölmenningarsetri?- Centrum kultury i informacji www.fjolmenningarsetur.is/default.asp?webID=12   mówiącej po polsku, która może udzielic pomocy.

Osoby zainteresowane mogą kierować konkretne pytania pod adres e-mailowy info@mcc.is  tj. do Centrum Kultury i Informacji w języku polskim lub islandzkim.

Jakie warunki pracy obowiązują?

Na Islandii istnieje kilka ustaw z zakresu prawa pracy m.in.: ustawy regulujące przepisy BHP, świadczenia urlopowe, równouprawnienie w pracy. Teksty ustaw w języku angielskim są dostępne na stronie eng.felagsmalaraduneyti.is/legislation

Większość obowiązujących przepisów wynika z umów zbiorowych między związkami zawodowymi a pracodawcami. To związki ustalają wysokość płacy minimalnej w poszczególnych sektorach i dbają o to, żeby pracodawcy nie wykorzystywali swoich podwładnych.

Co powinno znajdować się w umowie o pracę?

Pracodawca jest zobowiązany wręczyć pracownikowi pisemne potwierdzenie lub deklarację nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od podjęcia pracy. Formularz umowy o pracę można pobrać ze strony www.eures.is

Formularz umowy o pracę ma pola dla wszystkich wymaganych informacji: krótki opis wykonywanej pracy, płace lub pensja stała, płatności miesięczne czy tygodniowe itp. Warunki układu zbiorowego pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcami, takie jak: stawki minimalne, prawo do dni wolnych od pracy i urlopu płatnego, ubezpieczenia, prawa emerytalne itp., uważa się za włączone do umowy o pracę. Umowa o pracę na warunkach mniej korzystnych niż warunki układu zbiorowego jest sprzeczna z prawem.

Czas pracy

Tygodniowy czas pracy w ciągu czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego nie może przekraczać 48 godzin na każdy okres siedmiodniowy, włącznie z godzinami nadliczbowymi. Czas pracy jest w tym kontekście definiowany jako czas czynnej pracy. Okres rozliczeniowy może być przedłużony do 6 miesięcy w układzie zbiorowym pracy. W wyjątkowych przypadkach okres ten można wydłużyć do 12 miesięcy.

Urlopy

Obowiązuje prawo do dwóch dni urlopu za każdy miesiąc. Jeżeli pracownik pracował przez rok, jest on uprawniony do rocznego urlopu i płacy wakacyjnej w wysokości 24 dni. Jeżeli pracownik pracował przez tylko część roku, prawo do płacy wakacyjnej przysługuje wymiarze proporcjonalnym. Dla celów przepisów urlopowych, choroba, wypadek lub dzień wolny liczy się jako dzień roboczy. Niedziele i inne dni wolne nie liczą się jako dni wakacji, podobnie jak pierwszych pięć sobót wakacji.

We wszystkich umowach o pracę zawarty jest przepis o płacy za okres urlopu.

Minimalna kwota wynosi 10,17% ponad pensję podstawową. Kwota ta może być wypłacana miesięcznie na specjalny rachunek bankowy (orlofsreikningur). Może ona zostać doliczona do ostatniej wypłaty, otrzymana przed odejściem na urlop. W czasie urlopu zachowuje się prawo do wynagrodzenia. Osobom pracującym w godzinach nadliczbowych, dodatkowa płaca wakacyjna może być wypłacana na ich rachunek lub może być wypłacana w momencie rozpoczęcia urlopu. Kwota ta może zostać wypłacona ryczałtowo w momencie wygaśnięcia umowy lub po zaprzestaniu pracy dla danej spółki. Nie zaleca się pobierania płacy wakacyjnej w ramach pensji miesięcznych.

Według ustawy o urlopie macierzyńskim i rodzicielskim, okres wakacyjny należy zaliczyć jako czas pracy z pełnym prawem do uprawnień związanych z pracą.

Okres wakacyjny trwa od 2 maja do 15 września. Pracodawca i pracownik uzgadniają okres urlopu rocznego. Pracodawca jest zobowiązany spełnić, o ile to możliwe, prośby pracownika dotyczące okresu wakacyjnego.

Urlop macierzyński

Świadczenie macierzyńskie/ojcowskie (undirfyrirsögn)

Osoby, które pracowały na islandzkim rynku pracy przez co najmniej sześć miesięcy bezpośrednio poprzedzających pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego/ojcowskiego, są uprawnione do płatności z tytułu narodzin dziecka z Funduszu Urlopów Macierzyńskich/Ojcowskich, a także do urlopu z pracy na ustalony okres czasu. Ma to zastosowanie zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn.

Kwota takich płatności stanowi określony ułamek płac danej osoby. Fundusz Urlopów Macierzyńskich/Ojcowskich jest finansowany ze składek ubezpieczeniowych pobieranych od pracodawców. Osoby, które nie pracowały na Islandii, lecz niezależnie od tego zamieszkiwały w tym kraju przez 12 kolejnych miesięcy, są także uprawnione do płatności minimalnych, zwanych zasiłkami macierzyńskimi/ojcowskimi ze skarbu państwa z tytułu narodzin dziecka.

Pracując na Islandii przez co najmniej miesiąc przed urodzeniem i przenosząc prawa do świadczenia macierzyńskiego z innego państwa EOG (na mocy dokumentów z serii E), otrzymuje się świadczenie macierzyńskie wynoszące co do zasady 80% dochodu pracownika w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Matki mogą wziąć sześć miesięcy płatnego urlopu macierzyńskiego. Ojcowie otrzymują trzy miesiące.

Dalsze informacje na temat praw dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego i świadczeń w tym zakresie są dostępne w kilku językach na stronie Państwowego Instytutu Ubezpieczeń Społecznych: www.tr.is .

Minimalne wynagrodzenie

Minimalna pensja miesięczna wynosi w 2007r. 108.000 ISK zgodnie z układem zbiorowym, przewidziane są podwyżki o 3% rocznie. Większość stanowisk dla pracowników niewykwalifikowanych oferowanych przez EURES w Islandii jest opłacana w okolicach płacy minimalnej. Płace w branżach wymagających kwalifikacji są wyższe. Średnia miesięczna płaca za 40-godzinny tydzień pracy w 2003 r. wynosiła 147.000 ISK dla pracowników niewykwalifikowanych, dla wykwalifikowanych 227.000 ISK, sprzedawców sklepowych 163.00 ISK, urzędników 188.000 ISK. W porównaniu z innymi państwami EOG, koszt utrzymania na Islandii jest względnie wysoki. Szacunkowy koszt utrzymania wynosi około 80.000 ISK miesięcznie na osobę.

Co robić w razie wypadku przy pracy?

W razie wypadku przy pracy należy skontaktować się z Inspekcją Pracy:

Hafnarhusi
Tryggvagotu
150 Reykjavík
Tel. 515 4800
Fax 511 2520
e-mail vinnumalastofnun@vmst.is 
www.vinnumalastofnun.is/english/about-directorate-of-labour  

lub ze związkami zawodowymi działającymi w przedsiębiorstwie.

Konfederacja Islandzkich Związków Zawodowych
(stettarfelag,verkalydsfelag)
www.asi.is
Saetun 1, 105 Reykjavik

Tel. +354 55 53 600.