Hiszpania

Na skróty:

- Związki zawodowe
- Legalna praca
- Warunki pracy


Jak mogę skontaktować się ze związkami zawodowymi za granicą?

CCOO Confederación Sindical de Comisiones Obreras
Strona www: www.ccoo.es
Kontakt do związku zawodowego za pomocą formularza na stronie internetowej:
www.ccoo.es/csccoo/menu.do?Conoce_CC.OO.:Contacta
Linki do stron internetowych poszczególnych organizacji terytorialnych:
www.ccoo.es/csccoo/menu.do?Conoce_CC.OO.:Uniones_territoriales
Linki do stron organizacji branżowych:
www.ccoo.es/csccoo/menu.do?Conoce_CC.OO.:Federaciones

UGT Unión General de Trabajadores
Strona www: www.ugt.es
Siedziby jednostek regionalnych UGT:
www.ugt.es/sedes/sedesugtespana.html
e- mail: info@cec.ugt.org

USO Confederación Unión Sindical Obrera
Strona www: www.uso.org
Kontakt do związku zawodowego za pomocą formularza na stronie internetowej:
hl35.dinaserver.com/hosting/fuso.es/uso/index.php?option=com_contact&Itemid=3
Kontakt do poszczególnych jednostek terytorialnych:
hl35.dinaserver.com/hosting/fuso.es/uso/index.php?option=com_content&task=view&id=127&Itemid=119

ELA

Strona www w języku hiszpańskim (castellano):
www.ela-sindikatua.org/default.cfm?hizkuntza=1
Strona www w języku baskijskim (euskera):
www.ela-sindikatua.org/default.cfm?hizkuntza=0
Kontakt do poszczególnych jednostek terytorialnych:
www.ela-sindikatua.org/default.cfm?hizkuntza=1&atala=non_gaude  

Jakich formalności muszę dopełnić, aby legalnie podjąć pracę?

Formalności po przyjeździe

Po przyjeździe postaraj się jak najszybciej uzyskać zaświadczenie o zameldowaniu, numer identyfikacji cudzoziemca i kartę pobytu, jeśli jest ona niezbędna. Bez tych dokumentów załatwienie wielu spraw urzędowych będzie bardzo trudne.

Zameldowanie (Empadronamiento)

Zaświadczenie o zameldowaniu można uzyskać w urzędzie miasta lub gminy (Ayuntamiento) miejsca zamieszkania, w oparciu o umowę najmu lub rachunek za jedną ze stałych opłat mieszkaniowych na nazwisko osoby składającej wniosek lub zaświadczenie od właściciela o zamieszkaniu (Certificado de Alojamiento); niezbędny jest także dokument potwierdzający prawo do lokalu, wystawiony przez osobę wynajmującą lokal. Zaświadczenie o zameldowaniu wydaje się bezpłatnie.

Numer Identyfikacji Cudzoziemca (Numero de Identidad de Extranjero - NIE)

Jeśli obywatel RP będzie pracował na terytorium Hiszpanii krócej niż 3 miesiące, musi złożyć wniosek o nadanie numeru NIE w najbliższym komisariacie policji (Policía Nacional). Numer ten jest konieczny do dokonywania takich czynnoscii jak otwarcie konta bankowego, złozenie deklaracji podatkowej, zakładanie działalnosci gospodarczej. Numer ten otrzymują obcokrajowcy pochodzący z krajów UE, jak i spoza Unii.

Wnioski o nadanie numeru NIE należy składać na komisariatach policji (Policía Nacional), zajmujących się wydawaniem dokumentacji dla cudzoziemców, przedstawiając ważny paszport lub dowód osobisty oraz jego fotokopię, zaświadczenie o zameldowaniu oraz wyjaśnienie uzasadniające potrzebę uzyskania NIE (np. wstępna umowa o pracę). Numer NIE jest równoznaczny z numerem identyfikacji podatkowej. Adresy komisariatów policji zajmujących się dokumentami dla cudzoziemców (Oficinas de extranjería), pod którymi można ubiegać się o nadanie numeru NIE znajdziesz na stronie internetowej www.policia.es klikając na zakładkę komendantur policji (Jefaturas Superiores de Policía), nastepnie na odpowiedni region i miasto, a potem na "Biura Obsługi" (Oficinas de Tramitación). Należy pamiętać, że okres oczekiwania na uzyskanie numeru różni się w zależności od miasta, w którym składa się podanie i wynosi od 25 do 40 dni. Za nadanie Numeru Identyfikacji Cudzoziemca należy wnieść opłatę administracyjną - 6,75 euro (5,48 euro dla studentów), której wysokośc ulega rokrocznie zmianie.

Polacy zamierzający przebywać na terytorium Hiszpanii dłużej niż 3 miesiące, mają obowiązek zarejestrowania się w Centralnym Rejestrze Obcokrajowców (Registro Central de Extranjeros - przy urzędach ds. cudzoziemców, adresy na stronie: www.map.es/servicios/servicios_on_line/extranjeria/oficinas_extranjeria/) przed upływem tego czasu. Jeśli zainteresowany nie złożył wcześniej wniosku o nadanie numeru NIE, będzie on nadawany podczas rejestracji i wpisywany do certyfikatu. Opłata skarbowa za certyfikat (a więc wpis do rejestru z nadaniem numeru NIE) wynosi 6,70 euro. Potrzebne dokumenty: paszport lub dowód osobisty nowego typu oraz potwierdzenie dokonania wpłaty opłaty skarbowej, jeśli numer NIE będzie nadawany wraz z wpisem do rejestru.

Teoretycznie numer NIE i certyfikaty o rejestracji wydawane są natychmiast, niemniej z uwagi na dużą ilość obcokrajowców cała procedura może potrwać dłużej.

Osoba podejmująca po raz pierwszy pracę w Hiszpanii powinna otrzymać także numer ubezpieczenia społecznego (Número de la Seguridad Social) . Dla pracownika po raz pierwszy podejmującego pracę w Hiszpanii, o wydanie tego numeru występuje pracodawca. Po przyznaniu  numeru otrzymuje się Kartę Ubezpieczenia Społecznego (Tarjeta de la Seguridad Social), która warto przedstawić w przychodni lekarskiej, co umożliwi wybór lekarza i otrzymanie "karty zdrowotnej (Tarjeta Sanitaria). Numer ten pozostaje ważny także wówczas, gdy podejmuje się kolejną pracę w Hiszpanii.

Tarjeta de Residencia (Karta pobytu) to karta zawierająca numer NIE, dane osobowe, fotografię i odcisk palca. Przydatna jest w sytuacjach, gdy potrzebne jest potwierdzenie miejsca zamieszkania w Hiszpanii (np. w banku, w wypozyczalni płyt). Karta ważna jest przez 5 lat.

Czy pracując za granicą mogę uniknąć "podwójnego opodatkowania"?

Polska podpisała z Hiszpania umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, która obowiązuje już od 1883 roku. Umowa ta dotyczy podatku dochodowego i podatku od kapitału. Jeżeli zatem osoba zamieszkała w Polsce uzyska dochód opodatkowany w Hiszpanii, Polska odliczy od podatku dochodowego kwotę równą podatkowi zapłaconemu w Hiszpanii.

Jakie progi podatkowe obowiązują?

Dodatkowo istnieją zniżki i ulgi zależne od sytuacji rodzinnej i osobistej.

IVA (VAT)

Na Wyspach Kanaryjskich, w prowincjach Ceuta i Melilla obowiązuje niższa stawka VAT. Stawka podstawowa wynosi 16%, a niższa 7% stawka obowiązuje na leki i produkty pierwszej potrzeby.

W Hiszpanii występuje także m. in. podatek od spadków i darowizn, od czynności prawnych i posiadania samochodu.

Czy pracując będę podlegać ubezpieczeniom zdrowotnym?

System opieki zdrowotnej w Hiszpanii jest powszechny. Wszystkie osoby zameldowane otrzymują "Tarjeta Sanitaria" i na tej podstawie mają zapewniony bezpłatny dostęp do podstawowej opieki medycznej. Tarjeta sanitaria można uzyskać w publicznej placówce medycznej w pobliżu miejsca zamieszkania. W ramach ubezpieczenia społecznego można korzystać z porady lekarza, zatrudnionego w placówce publicznej oraz na podstawie skierowania wydanego przez takiego lekarza. Specjalistyczne zabiegi i świadczenia dodatkowe są opłacane przez pacjenta lub prywatne firmy ubezpieczeniowe, o ile wcześniej zostało takie ubezpieczenie wykupione.

Przed podjęciem pracy i objęciem ubezpieczeniem społecznym można korzystać z usług publicznej służby zdrowia na podstawie karty EJUZ wydawanej przez NFZ.

Jakie zasady obowiązują w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych (emerytury/renty)?

W Hiszpanii pracodawca jest zobowiązany do zgłoszenia pracownika do miejscowej instytucji ubezpieczenia społecznego (Tesorería de la Seguridad Social), odpowiednika polskiego ZUS, najpóźniej w pierwszym dniu podjęcia pracy.

Obowiązująca stawka ubezpieczenia zdrowotnego wynosi 38% wynagrodzenia, z czego ok. 32% pokrywa pracodawca, a ok. 6% pracownik. Informacje na temat hiszpańskiego systemu ubezpieczeń społecznych znajdują się na stronie: www.seg-social.es

O zasiłek dla bezrobotnych można się ubiegać po przepracowaniu w Hiszpanii minimum 12 miesięcy, pod warunkiem, że wygaśnięcie stosunku pracy nie nastąpiło z winy pracownika i po spełnieniu innych kryteriów kwalifikacyjnych. Szczegółowe informacje można uzyskać w biurach Państwowego Instytutu ds. Zatrudnienia (Instituto Nacional de Empleo) lub na stronie www.inem.es

Możliwość uzyskania zasiłku rodzinnego uzależniona jest od maksymalnych progów dochodów brutto. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie przez hiszpański fundusz zdrowia (Instituto Nacional de Seguridad Social). Więcej informacji znajduje się na stronie www.seg-social.es/inicio

Jak szukać mieszkania?

Oferty wynajmu mieszkań można znaleźć w sekcjach ogłoszeń w każdej gazecie. Można także skorzystać z pomocy agencji nieruchomości (agencia inmobiliaria) . Wstępnych informacji można zasięgnąć także w informacji turystycznej (Oficina de turismo), gdzie znajdują się niekiedy oferty wynajmu mieszkań lub pokoi na krótki okres czasu.

Aby wynająć mieszkanie, należy spisać z właścicielem umowę najmu. Istnieje "oficjalny druk umowy" na papierze urzędowym, który można kupić w kioskach lub w sklepach tytoniowych (Estancos). Zazwyczaj wymagane jest wpłacenie kaucji w wysokości miesięcznego czynszu. Koszty wynajmu pokoju wahają się między 180 - 300 Euro za miesiąc, zaś wynajem średniego mieszkania może wynosić 500 - 1000 Euro w zależności od standardu i miejscowości. Wynajem pokoju może kosztować od 180- 270 Euro miesięcznie, dodatkowo należy opłacić przypadającą na wynajmowana powierzchnie część kosztów elektryczności, wody, gazu, telefonu, które często opłaca się 2 razy na kwartał.

Do kogo mogę się zwrócić, jeżeli prawa pracownika są łamane?

W razie podejrzenia, że pracodawca narusza prawa pracownika, można zwrócić się o poradę do działającego na terenie zakładu pracy związku zawodowego.

Instytucją zajmująca się przyjmowaniem skarg w zakresie prawa pracy jest Inspekcja pracy (Inspeccion de Trabajo y Seguridad Social).

• Skargi powinny być kierowane na piśmie w lokalnych oddziałach Inspekcji.
• Formularz skargi oraz wzory innych dokumentów także można odnaleźć na stronie Inspekcji Pracy: www.mtas.es
• Inne dokumenty

Skarga powinna zawierać dane osoby składającej doniesienie, jej podpis, opis zdarzeń lub okoliczności mogących stanowić naruszenie prawa pracy, oznaczenie daty zdarzenia, wskazanie osób, które prawdopodobnie są za nie odpowiedzialne i inne istotne okoliczności.

Inspekcja Pracy rozpatruje wyłącznie podpisane skargi. Dane osoby zawiadamiającej o dostrzeżonych naruszeniach prawa nie są ujawniane.

Jakie warunki pracy obowiązują?

Źródła prawa pracy

System aktów prawnych regulujących stosunki pracy w Hiszpanii jest nieco bardziej złożony niż w Polsce. Przede wszystkim są to prawa o randze ustawy zwane Leyes Organicas, Leyes Ordinarias, Decretos Legislativos i Decretos Leyes. W dziedzinie Prawa pracy do najważniejszych należą Ley del Estatuto de los Trabajadores ("Statuty pracownicze" - ustawa o podobnym zakresie regulacji do Kodeksu pracy), Ley de Prevención de Riesgos Laborales (LPRL- Prawo o przeciwdziałaniu niebezpieczeństwom w miejscu pracy, regulujące głównie zagadnienia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz ochroną pracy) oraz Texto Refundido de la Ley sobre Infracciones y Sanciones en el Orden Social (LISOS - Prawo o wykroczeniach i karach przeciwko porządkowi społecznemu, dotyczące naruszeń prawa pracy, przepisów o ochronie pracy i bhp).

Czas pracy

Organizacja czasu pracy: dzienny i tygodniowy maksymalny czas pracy, okresy odpoczynku, urlopy, dni wolne oraz praca w godzinach nadliczbowych są uregulowane ustawą Estatuto de los Trabajadores. Rozkład czasu pracy w ciągu dnia regulują układy zbiorowe pracy lub indywidualne umowy z pracownikiem.

Maksymalny wymiar czasu pracy wynosi przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Czas pracy w ciągu dnia nie powinien przekraczać 9 godzin dziennie, jednak w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z przedstawicielem pracowników można ustalić dłuższy maksymalny czas pracy. Można także w ten sposób ustalić różną długość dnia pracy w poszczególnych okresach roku. W każdym przypadku pracownikowi przysługuje co najmniej 12 godzin odpoczynku dziennie. Dodatkowo, jeśli czas pracy przekracza 6 godzin dziennie, pracownik ma prawo do 15 minutowej przerwy. W ciągu tygodnia czas odpoczynku wynosi co najmniej 1,5 dnia.

Praca w nadgodzinach musi być rekompensowana czasem wolnym od pracy lub poprzez wypłatę dodatkowego wynagrodzenia. Liczba godzina nadliczbowych dla każdego pracownika nie powinna wynosić więcej niż 80. Do tej liczby godzin nie wlicza się tych, za które pracownik otrzymał czas wolny od pracy.

W ciągu dnia, pomiędzy godziną 13.30 a 17.00 obowiązuje siesta - przerwa w pracy, której Hiszpanie bardzo przestrzegają.

Urlopy

Pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 30 dni rocznie, przy czym do tego okresu wlicza się także dni wolne.  W układzie zbiorowym pracy lub w umowie o pracę można ustalić wyższy wymiar urlopu.
Pracownicy sezonowi niekiedy nie mają możliwości skorzystania z urlopu. Otrzymują wówczas dodatkowe wynagrodzenie za czas urlopu, który by im przysługiwał a nie został wykorzystany.

W każdej firmie tworzony jest plan urlopów, a pracownik ma prawo poznać swój planowany termin urlopu co najmniej 2 miesiące przed jego rozpoczęciem, jeśli nie wyraża zgody na zaproponowany przez pracodawcę datę urlopu, może podjąć z nim negocjacje, a gdy tonie przyniesie skutku, odwołać się do sądu pracy.

Pracownikowi przysługują także dodatkowe dni wolne od pracy w związku z wystąpieniem ważnych zdarzeń w jego życiu osobistym. Z okazji ślubu przysługuje 15 dni wolnych. Z okazji urodzenia dziecka, śmierci członka rodziny, wypadku lub poważnej choroby albo hospitalizacji członka rodziny - 2 dni wolne, a gdy konieczne jest odbycie podróży - 4 dni.

Urlop macierzyński wynosi 16 tygodni, a w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka dodatkowo 2 tygodnie. Co najmniej 6 tygodni powinno przypadać bezpośrednio po dacie urodzenia dziecka. Jeśli oboje rodzice pracują, ojciec dziecka może skorzystać z pozostałej części urlopu.

Minimalne wynagrodzenie

Płaca minimalna nosi nazwę "El salario mínimo interprofesional (S.M.I.)". W roku 2007 płaca ta wynosi 19,02 EUR dziennie lub 570,60 EUR miesięcznie dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Rocznie wynagrodzenie minimalne łącznie z dwoma dodatkowymi pensjami wynosi 7.988 EUR. Płaca ta ustalana jest przez rząd, niedopuszczalne jest wypłacanie wynagrodzenia niższego niż płaca minimalna. Wynagrodzenie to może ulec zwiększeniu o obowiązkowe dodatki takie jak wynagrodzeni za prace w nadgodzinach. Dla pracowników zatrudnionych w niższym wymiarze czasu pracy, kwota wynagrodzenia minimalnego ulega proporcjonalnie zmniejszeniu.
Dodatkowo każdy pracownik otrzymuje w ciągu roku dwie pensje - jedna najczęściej latem, a drugą w okresie Bożego Narodzenia. Dodatkowe pensje mogą być wypłacane w formie podwyższonego miesięcznego wynagrodzenia w ciągu całego roku.

Dla pracowników sezonowych wynagrodzenie nie może być niższe niż 27,02 EUR dziennie. Jeśli stosunek pracy trwa krócej niż 120 dni, pracownik powinien otrzymać także wynagrodzenie za dni wolne - niedziele i święta oraz dwie dodatkowe wypłaty.

Osoby zatrudnione w gospodarstwie domowym nie powinny otrzymywać wynagrodzenia niższego niż 4,47 EUR za godzinę.

Wynagrodzenie ustalone w układzie zbiorowym pracy lub w ramach indywidualnych umów jest jednak wyższe od stawek minimalnych. Na wynagrodzenie składa się: płaca podstawowa, dodatki za szkodliwe lub niebezpieczne warunki pracy, prace w nocy; premie za jakość lub szybkość wykonywanej pracy, dodatki na mieszkanie i utrzymanie w prowincjach Ceuta i Melilla.

Pracodawca zobowiązany jest odprowadzać od wynagrodzenia pracownika podatki oraz składki na ubezpieczenie społeczne (Seguridad Social). Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne odprowadzanych przez pracownika wynosi 6,35% wynagrodzenia.

Na stronach internetowych związku zawodowego UGT znajdują się odnośniki do ulotek w językach francuskimi, angielskim dotyczących warunków pracy w sektorze rolnictwa, hotelarstwa, budownictwa oraz transportu: www.ugt.es/inmigracion/foroinmigracion.html

Ulotka w języku hiszpańskim skierowana jest głównie do młodych pracowników na temat warunków pracy. Na ostatnich stronach znajdują się też adresy terytorialnych i branżowych struktur UGT: www.ugt.es/juventud/Lo_que_debes_saber.pdf

Co robić w razie wypadku przy pracy?

Pracodawca jest zobowiązany powiadomić o wypadku przy pracy właściwe władze odpowiedzialne za nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy.

Pracownik, który był świadkiem wypadku lub w nim uczestniczył, powinien powiadomić o nim związki zawodowe, ewentualnie inspekcje pracy. W razie ciężkiego lub śmiertelnego wypadku przy pracy związki zawodowe mają obowiązek powiadomić o nim policję.

Pracodawca zobowiązany jest zawiadomić o wypadku przy pracy za pośrednictwem systemu elektronicznego zwanego "Sistema de Declaración Electrónica de Accidentes de Trabajo" (Delt@).