Francja

Na skróty:

- Związki zawodowe
- Legalna praca
- Warunki pracy
- Wypadek przy pracy

Jak mogę skontaktować się ze związkami zawodowymi za granicą?

Confédération Française Démocratique du Travail (CFDT)
www.cfdt.fr
confederation@cfdt.fr

Linki do danych adresowych poszczególnych struktur organizacyjnych CFDT
(w poszczególnych regionach, związanych z określonymi sektorami, adresy stron internetowych oraz organizacji międzynarodowych) znajdują się na stronie: www.cfdt.fr/cfdt_a_z/reseau/accueil.htm

Confédération Générale du Travail (CGT)
www.cgt.fr

Lista kontaktów do poszczególnych federacji zawodowych:
www.cgt.fr/internet/html/structure/?action=fd

Formularz na stronie www służący do przesyłania wiadomości znajduje się pod adresem:

www.cgt.fr/internet/html/ecrire/  

Adres :
263, rue de Paris
93 516 Montreuil
Tél. : 01 48 18 80 00
Fax : 01 49 88 18 57
Force ouvriere - FO
www.force-ouvriere.fr/

Lista kontaktów do poszczególnych federacji zawodowych:
www.force-ouvriere.fr/page_principal/fede/index.asp

Lista kontaktów do organizacji terytorialnych:
www.force-ouvriere.fr/page_principal/ud/index.asp

Jakich formalności muszę dopełnić, aby legalnie podjąć pracę?

Osoba ubiegająca się o zatrudnienie nie może przyjechać do Francji w celu poszukiwania pracy, o ile nie posiada uregulowanego pobytu (np. karta pobytu na czas określony).

Aby legalnie pracować we Francji, należy posiadać kartę pobytu i pozwolenie na pracę. W ciągu dwóch pierwszych miesięcy od przybycia na terytorium Francji należy złożyć wniosek o wydanie karty pobytu w prefekturze, podprefekturze, merostwie lub komisariacie policji w zależności od miejsca, gdzie dana osoba przebywa. Przyszły pracownik powinien dołączyć do wniosku poświadczenie zatrudnienia podpisane przez pracodawcę, określające między innymi przewidywany okres zatrudnienia.

Polski obywatel pracujący we Francji (w zależności od czasu wykonywanej przez niego pracy) jest zobowiązany do posiadania jednego z poniższych dokumentów:

• karta pobytu tymczasowego z dopiskiem "pracownik najemny" (la carte de séjour temporaire salarié), która pozwala zarówno na pobyt jak i pracę, wydawana jest na rok i upoważnia do wykonywania jednego lub kilku zawodów wskazanych na karcie, może być odnawiana (przedłużana),
• karta pobytu tymczasowego z dopiskiem "pozwolenie tymczasowe na pracę" (la carte de séjour temporaire "autorisation provisoire de travail"), pozwolenie to jest wydawane na odnawialny okres dziewięciu miesięcy, czas trwania i okres ważności karty pobytu zależy od czasu trwania tymczasowego zezwolenia na pracę, ten rodzaj karty pracy nie zezwala na zmianę pracodawcy, ani na pozostanie we Francji dłużej niż pozwala na to okres tymczasowego zezwolenia na pracę,
• umowa na pracę sezonową - zezwala na pracę sezonową u określonego pracodawcy w czasie nie mogącym w zasadzie przekroczyć 6 miesięcy na przestrzeni 12 miesięcy.

Przebywając na terenie Polski osoba zainteresowana podjęciem pracy we Francji zgłasza się do Krajowej Agencji Przyjmowania Cudzoziemców i Migracji (ANAEM) w Warszawie, gdzie może uzyskać informacje o możliwościach zatrudnienia we Francji, a także złożyć i odebrać odpowiednie dokumenty. Agencja kieruje także pracownika na konieczne badania lekarskie.

Polskę i Francję łączą dwie umowy o zatrudnieniu: w sprawie wymiany stażystów zawodowych z 1990 r. oraz o zatrudnieniu we Francji polskich pracowników sezonowych z 1992 r

Więcej informacji oraz oferty pracy można znaleźć na stronach: www.praca.gov.pl , www.infostages.com   lub www.cidj.com

Czy pracując za granicą mogę uniknąć "podwójnego opodatkowania"?

W przypadku Francji metodą służącą unikaniu "podwójnego opodatkowania" jest także tzw. metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, że w Polsce wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód osiągnięty za granicą. Jednak dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu - osiągniętego w Polsce - stosuje się stawkę podatku właściwą dla całego dochodu, tzn. łącznie z dochodem osiągniętym za granicą. Przy zastosowaniu tej metody podatnik ma obowiązek składania zeznania rocznego, jeżeli:

• osiągnie w Polsce dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej,
• będzie chciał skorzystać z preferencyjnego rozliczenia rocznego, tzn. złożyć zeznanie łącznie z małżonkiem lub opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Jakie progi podatkowe obowiązują?

We Francji obowiązuje 5 progów podatkowych dla podatku dochodowego od osób fizycznych.  Roczny dochód w wysokości do 5.515 EUR jest zwolniony z podatku. Powyżej tej kwoty obowiązuje stawka 5,5%, powyżej 10.846 EUR - 14%, powyżej 24. 432 EUR - 30% a powyzej 65. 559 40%. Jednak Francuskie prawo podatkowe zawiera wiele wyjątków i ulg podatkowych, a więc wysokość podatku dla poszczególnych osób jest bardzo zróżnicowana.

Inne podatki to m.in.:

• podatek od nieruchomości płacony przez jej właściciela;
• roczna licencja audiowizualna dla posiadaczy jednego lub więcej odbiorników telewizyjnych;
• VAT (Value Added Tax): istnieją trzy różne stawki w zależności od rodzaju produktu.

Czy pracując będę podlegać ubezpieczeniom zdrowotnym?

• We Francji osoby mające uprawnienia do ubezpieczenia zdrowotnego mogą otrzymać kartę zwaną "Carte Vitale" . Jest to karta chipowa w kolorze zielonym, która stanowi potwierdzenie prawa do ubezpieczenie przez okres 4 lat. Karta ta stopniowo zastępuje zaświadczenia wydawane przez lekarzy. Dzięki niej refundacja świadczeń przebiega sprawniej.
• Pacjent zobowiązany jest do pokrycia kosztów leczenia, (wizyta lekarska, recepty), a następnie koszty te są refundowane.
• W razie hospitalizacji ubezpieczony płaci dzienną stawkę za każdy dzień pobytu w szpitalu. Nie jest ona pokrywana przez instytucję ubezpieczeń społecznych. Możliwe jest pokrycie tego świadczenia w ramach odrębnej umowy ubezpieczenia

Jakie zasady obowiązują w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych (emerytury/renty)?

W tym zakresie obowiązują takie zasady, jak w pozostałych krajach UE. Informacje te znajdują się w części ogólnej dotyczącej Europy.

Więcej informacji na stronie:

www.mps.gov.pl/index.php?gid=67  

oraz

www.cleiss.fr  (Centre des Liaisons Européennes et Internationales de Sécurité Sociale 11, Rue de La TourdesDames; FR-75436 Paris; France; Tel. 00 33 1 45 26 33 41 Fax. 00 33 1 49 95 06 50;)

Jak szukać mieszkania?

Pracodawca nie ma obowiązku zapewnić pracownikowi mieszkania, o ile nie wynika to z treści umowy między stronami stosunku pracy. W samodzielnym poszukiwaniu przydatne mogą okazać się następujące strony www w języku angielskim:

www.justlanded.com/english/france/tools/just_landed_guide/housing

Jak znaleźć mieszkanie we Francji: zakwaterowanie na dłuższy lub krótszy okres czasu, hotele i rezydencje, wspólne mieszkanie lub dom z drugą osobą we Francji, mieszkania dla studentów:

www.justlanded.com/english/france/tools/just_landed_guide/housing/housing_options

Co trzeba wiedzieć o umowach najmu mieszkania we Francji:

www.justlanded.com/english/france/tools/just_landed_guide/housing/rental_contract

Jak otrzymać pomoc finansową w związku z zakwaterowaniem:

www.justlanded.com/english/france/tools/just_landed_guide/housing/state_assistance

Francuskie zwroty i skróty związane z najmem lokali:

www.justlanded.com/english/france/tools/just_landed_guide/housing/glossar

Do kogo mogę się zwrócić, jeżeli prawa pracownika są łamane?

• Każdy pracodawca zobowiązany jest podać zakładzie pracy adres i telefon do właściwego oddziału inspekcji pracy. W przypadku łamania praw pracowniczych przez pracodawcę można także zwrócić się do związku zawodowego.
• Ogólnych informacji nt. francuskiego prawa pracy można szukać także pod numerem: Info Emploi (0 821 347 347 - 0,12 EUR/min.), lub na stronie www.travail.gouv.fr

Niekiedy konieczny może okazać się kontakt z konsulatem lub Ambasadą Polski.

Jakie warunki pracy obowiązują?

Informacje dotyczące warunków pracy sezonowej w sektorze hotelarstwa, gastronomii i rolnictwa można odnaleźć na stronach Sekretariatu Przemysłu Spożywczego NSZZ "Solidarność".

System źródeł prawa pracy (aktów prawnych i umów zawierających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców) we Francji zbliżony jest do systemu polskiego.

• Najważniejszym aktem jest Kodeks Pracy, który reguluje w sposób ogólny stosunki pomiędzy pracownikami i pracodawcami oraz ustanawia minimalne warunki zatrudnienia.
• Partnerzy społeczni (związki pracowników i pracodawców) mogą zawierać układy zbiorowe i porozumienia branżowe. Uzupełniają one Kodeks pracy. Ich celem jest dostosowanie warunków pracy do potrzeb danego sektora zawodowego, a nawet poprawy postanowień Kodeksu pracy. Istnieją różne układy i porozumienia w zależności od sektora działalności, w którego skład wchodzi każde przedsiębiorstwo.
• Układ zbiorowy znajdujący zastosowanie w danym przedsiębiorstwie nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika aniżeli normy Kodeksu pracy.
• Porozumienia zakładowe są negocjowane przez kierownika przedsiębiorstwa i delegatów związkowych. Ich zadaniem jest dostosowanie do potrzeb przedsiębiorstwa norm prawa pracy i układów zbiorowych. Niemniej, od czasu wejścia w życie ustawy z dnia 4 maja 2004 roku, porozumienia zakładowe mogą w być mniej korzystne dla pracowników niż porozumienia branżowe.

Umowa o pracę ustala w ramach znajdującego zastosowanie układu zbiorowego reguły dotyczące indywidualnych warunków zatrudniania i wykonywania pracy przez pracownika w danym przedsiębiorstwie.

• Umowa o pracę nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika od tych, które znajdują w stosunku do niego zastosowanie z mocy Kodeksu pracy i Układu zbiorowego. Musi ona być podpisana przez pracodawcę i przez pracownika.
• Umowa o pracę musi być sporządzona w języku francuskim i zgodna z prawem francuskim, jednak pracownicy nie będący Francuzami, skierowani do pracy w ramach umowy podwykonawczej, muszą posiadać umowę o pracę sporządzoną w języku francuskim oraz w języku kraju, z którego pochodzą.

Czas pracy

• Czas pracy we Francji wynosi 35 godzin tygodniowo. Od zasady tej istnieją jednak pewne wyjątki.
• Wysokość wynagrodzenia za nadgodziny ustalana jest najczęściej w układach zbiorowych pracy. Nie może być ono jednak niższe niż stawka godzinowa + 10% . Jeżeli zakładu pracy nie obejmuje układ zbiorowy, wynagrodzenie za nadgodziny wynosi 1.25% za pierwsze 8 godzin nadliczbowych I 1.50% za każdą następną godzinę.
• Tydzień pracy trwa od poniedziałku do piątku. Czas pracy w ciągu dnia zależy od przedsiębiorstwa, , sektora, zwyczajów panujących w firmie czy regionu Francji. Prace rozpoczyna się zazwyczaj o 8.30-9.30, a kończy o 17.30- 19.00. W trakcie dnia jest zazwyczaj godzinna przerwa na lunch. Przerwa ta nie jest wliczana do czasu pracy. W wielu firmach przerwa jest krótsza, aby można było wcześniej skończyć pracę.

Urlopy

• Każdy pracownik ma prawo do 2,5 dni urlopu za każdy miesiąc pracy. Daje to w sumie 5 tygodni urlopu (soboty liczone sa jako "dni pracy"). Termin urlopu uzgadnia się z pracodawcą. Niekiedy pracownik może wziąć urlop dopiero po ukończeniu pierwszego roku pracy.
• Tradycyjnie urlopy mają miejsce w sierpniu.
• W niektórych firmach wprowadzenie 35- godzinnego tygodnia pracy nastąpiło poprzez przyznanie większej liczby dni urlopu, które noszą nazwę RTT (Réduction du temps de travail). Może to być nawet 15 dni rocznie, jednak to pracodawca najczęściej decyduje, w jakim terminie należy te dni wykorzystać.
• W niektórych, zwłaszcza większych firmach pracownicy otrzymuja dodatkowe dni wolne związane z ich stażem pracy (ancienneté) lub dni wolne w okresie Świąt Wielkanocnych i Bożego Narodzenia.
• Dni wolne od pracy należą się pracownikowi w związku z takimi zdarzeniami jak urodzenie dziecka, śmierć bliskiego członka rodziny, zawarcie małżeństwa czy przeprowadzka. Liczba dni wolnych jest różna w różnych zakładach pracy.
• Jeżeli pracownik przepracował u jednego pracodawcy ponad trzy lata może poprosić o tzw. (année sabbatique). Jest to rok urlopu bezpłatnego, z tym, że w tym czasie pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a po tym okresie może wrócić na swoje lub równoległe stanowisko pracy.

Urlop macierzyński (Congé de maternité)

• Każda matka ma prawo do co najmniej 16-tygodniowego płatnego urlopu macierzyńskiego. Do sześciu tygodni można wykorzystac przed urodzeniem dziecka (repos prenatal) a pozostała część po jego urodzeniu (repos postnatal). Można skrócić okres urlopu macierzyńskiego, jednak osiem tygodni- z których sześć wypada po urodzeniu dziecka- jest obowiązkowe. Po urodzeniu trzeciego dziecka przysługuje dłuższy urlop: 8 tygodni przed urodzeniem i 18 tygodni po urodzeniu dziecka.
• Podczas urlopu macierzyńskiego pracownica otrzymuje świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Dodatkowo wiele układów zbiorowych pracy pozwala na wypłatę wynagrodzenia także w czasie urlopu macierzyńskiego.

Urlop rodzicielski dla ojca (Congé de paternité)

• Każdy ojciec nowonarodzonego dziecka ma prawo do 11 dni urlopu (18 dni w przypadku urodzenia bliźniąt lub większej liczby dzieci). Urlop ten musi być wykorzystany w okresie do czterech miesięcy po przyjściu na świat dziecka. Przed urlopem należy poinformować pracodawcę miesiąc wcześniej o zamiarze skorzystania z niego. Urlop ten można połączyć także z przysługującymi pracownikowi trzema wolnymi dniami z okazji urodzenia dziecka.

Minimalne wynagrodzenie

• We Francji istnieje minimalna płaca zwana SMIC (Salaire Minimum Interprofessionnel de Croissance). Pracownik, zgodnie z prawem, nie może otrzymać niższego wynagrodzenia. Płaca SMIC brutto od 1 lipca 2006 r. wynosi 8,27 EUR na godzinę czyli 1 254,28 EUR miesięcznie, odejmowane są od niej podatek i składka na ubezpieczenie społeczne w wysokości około 23%. Wysokość SMIC zmienia się co roku począwszy od 1 lipca.
• Niektóre zawody i rodzaje pracy objęte są układami zbiorowymi. W układach tych określane jest minimalne wynagrodzenie, świadczenia w czasie choroby oraz wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, w dni wolne, niedziele i święta.
• Pracodawcy zobowiązani są doprowadzenia co roku negocjacji płacowych. W zależności od wielkości firmy i sektora działalności, negocjacje te prowadzone są na różne sposoby, jako negocjacje prowadzone przez związki zawodowe po rozmowy z indywidualnymi pracownikami.
• Płaca netto i płaca brutto: w trakcie negocjacji z pracodawcą najczęściej mowa jest o wynagrodzeniu brutto. Oznacza to wynagrodzenie, od którego odliczane są składki na ubezpieczenie społeczne, składki na dobrowolne ubezpieczenie. Płaca netto to kwota, która pracownik otrzymuje już po dokonaniu odliczeń
• W razie nieobecności w pracy, jeżeli w żaden sposób nie zostało ustalone wynagrodzenie za nieobecność, pracodawca może obniżyć wynagrodzenie o to należne za czas nieobecności. Jednocześnie pracodawca zobowiązany jest do zapłaty za czas przepracowany, także za pracę w godzinach nadliczbowych.
• Prawo zakazuje ustalenia wynagrodzenia zap race jako współczynnika od najniższego wynagrodzenia lub indeksu wzrostu cen.

Co robić w razie wypadku przy pracy?
Taka sama procedura i świadczenia obowiązuje w razie nastąpienia wypadku w pracy i wypadku w drodze do/z pracy:

• Formalności: ofiara wypadku powinna poinformować o nim pracodawcę w ciągu 24 godzin, chyba, że nie było to możliwe ze względu na wystąpienie siły wyższej lub uzasadnionej przyczyny. Natomiast pracodawca powinien złożyć zawiadomienie o wypadku przy pracy do CPAM (Caisse Primaire d'Assurance Maladie - odpowiednika Kasy Chorych) w czasie 48 godzin od powzięcia informacji o wystąpieniu takiego wypadku.

Odszkodowania:

• odszkodowanie za każdy dzień nieobecności w pracy z ubezpieczenie społecznego i dodatek wypłacany przez pracodawcę,
• pokrycie 100% kosztów związanych z leczeniem (wizyty lekarskie, zakup lekarstw, operacje chirurgiczne),
• renta albo odszkodowanie pieniężne w razie utraty zdolności do pracy,
• renta dla członków rodziny pracownika zmarłego na skutek wypadku przy pracy.

Choroba zawodowa:

• Formalności: deklaracja chorego złożona w CPAM w trakcie 15 dni od przerwania pracy na skutek choroby.