Anglia

na skróty:

• legalna praca
• podatki
• ubezpieczenia zdrowotne i społeczne
• łamanie praw pracownika
• warunki pracy
• wypadek przy pracy

Rynek pracy dla Polaków jest w Anglii otwarty bez żadnych ograniczeń.

Jak mogę skontaktować się ze związkami zawodowymi za granicą?

W Wielkiej Brytanii istnieją związki zawodowe dla konkretnych gałęzi przemysłu.

• UNISON-dla osób zatrudnionych w sektorze usług publicznych www.unison.org.uk 
• AMICUS- dla osób zatrudnionych w sektorze produkcyjnym, finansowym, zdrowotnym, drukarskim, wydawniczym. www.amicustheunion.org.uk  
• T&G- dla osób zatrudnionych w transporcie, przemyśle, hotelarstwie oraz w sektorze produkcyjnym. www.tgwu.org.uk 
• GMB- dla osób zatrudnionych w sektorze produkcyjnym, przemyśle spożywczym, turystyce oraz usługach publicznych. www.gmb.org.uk 
• UCATT- dla osób zatrudnionych w przemyśle spożywczym i napojach, sklepach oraz w dystrybucji www.usdaw.org.uk 
• COMMUNITY- związek zrzeszający różne grupy społeczne bez względu na branżę zatrudnienia. www.community-tu.org 

Jakich formalności muszę dopełnić, aby legalnie podjąć pracę?

1. Przed rozpoczęciem pracy, należy zarejestrować się u odpowiednich władz. Home Office jest urzędem, który zajmuje się rejestracją osób pracujących pochodzących z krajów członkowskich, UE. Zarejestrować się można na stronie internetowej: www.workingintheuk.gov.uk .

2. Obowiązkiem każdego, kto podejmuje podejmuje pracę w Wielkiej Brytanii jest posiadanie numeru ubezpieczenia społecznego. Jest to kolejna formalność, jakiej należy dokonać po przyjeździe do Wielkiej Brytanii. Numer ten potwierdza rejestrację w brytyjskim systemie podatkowym i ubezpieczeń społecznych. Jest to odpowiednik polskiego numeru NIP. Posiadanie numeru leży w interesie pracownika, ponieważ umożliwia prawidłowe odprowadzenie składek na konto przyszłej emerytury oraz korzystanie z przysługujących przywilejów.
W celu uzyskania numeru należy zadzwonić pod numer Urzędu Pracy (JobcentrePlus) 0845 6000 643 w godzinach 8:00- 20:00 i umówić się na spotkanie, podać imię, nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania w Wielkiej Brytanii, pod który zostanie wysłane zawiadomienie o miejscu, dacie, i godzinie rozmowy. W zawiadomieniu zostanie przysłana lista dokumentów, które należy ze sobą zabrać. Podanie należy złożyć w najbliższym Urzędzie Pracy tzw. Job Centre Plus.

3. Po rozpoczęciu pracy każdy pracownik podlega obowiązkowi rejestracji w ramach Programu Rejestracji pracowników (Worker Registration Scheme -WRS). Pracownik rejestruje się samodzielnie a zgłoszenie powinno nastąpić zaraz po podjęciu zatrudnienia, najpóźniej w ciągu miesiąca od rozpoczęcia pracy. Aby się zarejestrować należy wypełnić wniosek dostępny na stronie internetowej, www.workingintheuk.gov.uk (zakładka "Schemes and Programmes", następnie plik "Worker's Registration Scheme") lub można go zamówić pod numerem telefonu 08705210224. W przypadku problemów z wypełnieniem wniosku pomocy można uzyskać pod numerem 01142596262. Na wydanie certyfikatu czeka się zazwyczaj 2-3 tygodnie, można jednak w tym czasie pracować. Do formularza należy dołączyć: poświadczenie pracodawcy daty rozpoczęcia pracy przez składającego podanie, 2 zdjęcia paszportowe, ważny paszport, opłatę 70 GBP. Formularz należy wysłać na adres: Worker Registration Team, Home Office, Walsall Road, Cannock, WS11 0J

Czy konieczne jest uzyskanie wizy/zezwolenia na prace/ zezwolenia na pobyt? Jak rozpocząć starania o wydanie takich dokumentów?

Nie wymaga się pozwolenia na pracę czy też wizy. Jednakże osoba poszukująca pracy musi zarejestrować się w Home Office (Ministerstwie Spraw Wewnętrznych) w ciągu miesiąca od rozpoczęcia pracy.

Prawo stałego pobytu przysługuje osobom pracującym w Wielkiej Brytanii oraz osobom posiadającym wystarczająco duże środki finansowe, aby utrzymywać się bez korzystania z funduszy publicznych. Prawo pobytu w Wielkiej Brytanii uprawniające do ubiegania się o pełen pakiet zasiłków socjalnych otrzymują pracownicy zarejestrowani i zatrudnieni nieprzerwanie przez 12 miesięcy. Po upływie 12 miesięcy zatrudnienia można uzyskać zezwolenie na pobyt, które w Wielkiej Brytanii ma charakter potwierdzenia prawa do pobytu na podstawie Rozporządzenia 1612/68.

Czy pracując za granicą mogę uniknąć "podwójnego opodatkowania"?

Dochody za pracę w Zjednoczonym Królestwie podlegają opodatkowaniu, odprowadzaniem podatków w przypadku osób zatrudnionych zajmuje się pracodawca.

Nowa polsko-brytyjska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zaczęła obowiązywać z początkiem 2008 roku. Dzięki niej Polacy pracujący w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej po powrocie do kraju nie zapłacą polskiemu fiskusowi podatku od pieniędzy, które zarobili na Wyspach. Ich brytyjski dochód będzie opodatkowany tylko za granicą. Jeśli jednak w danym roku Polak pracujący na Wyspach uzyska dochody także w naszym kraju, będzie musiał do nich doliczyć to, co zarobi za granicą. Na tej podstawie wyliczy stawkę podatkową dla takiego łącznego dochodu.

Jakie progi podatkowe obowiązują?

Podstawowa kwota dochodu wolna od opodatkowania wynosi 4745 GBP rocznie, zaś dla małżeństw 2210 GBP. Dla pewnych kategorii osób (osoby starsze) kwoty te są wyższe.
Wysokość potrąceń zależy od poziomu naszych dochodów i zasad rozliczenia. Każdy podatnik, nawet osoba nie mieszkająca na stałe w Wielkiej Brytanii może skorzystać z licznych ulg podatkowych.

Podatek VAT

W Wlk. Brytanii większość towarów i usług jest obciążona podatkiem VAT w wysokości 17,5% (stawka podstawowa) oraz 5% w przypadku paliw i energii dostarczanych na terenie Wlk. Brytanii dla domów i instytucji charytatywnych, adaptacji budynków na cele handlowe lub do zamieszkania, jak również sprzedaży fotelików samochodowych dla dzieci. Dla pewnej grupy towarów stosuje się stawkę 0%. Dotyczy to, np. większości produktów żywnościowych, budownictwa (budowa nowych budynków mieszkalnych), ubrań dla dzieci, samochodów przystosowanych do użytku przez inwalidów, transportu publicznego i książek.

Inne podatki

Podatek od nieruchomości mieszkalnych jest określany mianem podatku gminnego (council tax), zaś podatek od nieruchomości handlowych jest określany mianem podatku zuniformizowanego (uniform tax). Należy jednak stwierdzić, że obydwa podatki, zarówno podatek od nieruchomości mieszkalnych jak i handlowych mają charakter lokalny, a nie państwowy.

Czy pracując będę podlegać ubezpieczeniom zdrowotnym?

Tak. Krajowa Służba Zdrowia zapewnia powszechną i bezpłatną opiekę zdrowotną, która jest finansowana z podatków. Po przyjeździe i znalezieniu miejsca zamieszkania należy zarejestrować się u lekarza ogólnego-GP (General Practitioner).

Obowiązek ubezpieczenia pracowników od następstw nieszczęśliwych wypadków spoczywa na pracodawcy. W razie wypadku przy pracy odszkodowanie wypłacane jest z polisy wykupionej przez pracodawcę.

Wypłata zasiłku chorobowego (statutory sick pay) spoczywa również na pracodawcy. W przypadku choroby należy poinformować o tym pracodawcę - zasiłek będzie wypłacany na takiej samej zasadzie, jak wypłacana była pensja. Zasiłek nie jest jednak wysoką kwotą.

Osoby pracujące w Wielkiej Brytanii lub osoby wykonujące wolne zawody oraz samozatrudnione, dla których obecnym miejscem pracy jest Wielka Brytania, mają takie same uprawnienia do darmowych lub częściowo odpłatnych usług lekarskich, jak obywatele Zjednoczonego Królestwa. Jeżeli więc jedziemy do pracy w Wielkiej Brytanii, nie ma potrzeby uzyskiwania dodatkowych zaświadczeń w Polsce. Wystarczy dowód zatrudnienia w Wielkiej Brytanii.

Jeśli zarobki przekraczają L80 tygodniowo, to zarówno pracownik jak i pracodawca są zobowiązani do płacenia składek, tzw. 'National Insurance contributions'. Są one rodzajem podatku. W zamian osoby pracujące otrzymują dostęp do różnych zasiłków socjalnych. Płacenie składek ubezpieczenia społecznego w Zjednoczonym Królestwie może ułatwić zdobycie uprawnień socjalnych w swoim kraju rodzinnym.

Jakie zasady obowiązują w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych (emerytury/renty)?

Pracodawca odlicza z pensji i opłaca w imieniu pracownika składki na ubezpieczenie społeczne i odprowadza podatki. Jedynie osoby prowadzące własną działalność gospodarczą muszą to robić same. Okres pracy w Wielkiej Brytanii (również na zasadzie samozatrudnienia) jest wliczany do stażu pracy. Nie ma potrzeby odprowadzania dodatkowych dobrowolnych składek na ZUS, aby zachować uprawnienia emerytalne.

Jak szukać mieszkania?

Przydatne strony internetowe w przypadku poszukiwania pokoju lub mieszkania www.londynek.net - portal internetowy zawierający oferty pracy a także oferty wynajmu pokoji oraz mieszkań www.gumtree.com  - ogłoszenia w dziedzinie usług, sprzedaży, ofert pracy, podróży, wynajmu domów oraz mieszkań, www.spareroom.co.uk - oferty wynajmu pokoi i możliwość wyboru odpowiedniego współlokatora, www.intolondon.com - mieszkania i pokoje a także sprzedaż nieruchomości, stancje dla studentów, mapa metra on-line, przewodnik po Londynie.

Do kogo mogę się zwrócić, jeżeli prawa pracownika są łamane?

Aby uzyskać pomoc, można skorzystać z infolinii Know Your Rights (znaj swoje prawa) tel. 0870 600 4882 oraz strony internetowej www.worksmart.org.uk, która zawiera wiele szczegółowych informacji dotyczących praw zatrudnienia oraz Bezpieczeństwa i Higieny Pracy.
W Wielkiej Brytanii działa organizacja powołana do rozwiązania sporów pracowniczych między pracodawcą a pracownikiem Conciliation and Arbitration Service (ACAS). Działania ACAS maja formę mediacji i są bezpłatne. ACAS udziela również informacji dotyczących praw i obowiązków pracodawców i pracowników. www.acas.org.uk

Infolinia: 08457474747

Brytyjska Inspekcja Pracy
Health and Safety Executive
Infolinia: 0845 345 0055 istnieje możliwość odbycia rozmowy po polsku
Strona internetowa zawiera także zasady BHP po polsku www.hse.gov.uk/languages/polish/index.htm

Oddziały:

• Londyn, Rose Court, 2 Southwark Bridge, LONDON, SE1 9HS
• Liverpool: Redgrave Court, Merton Road, Bootle, Merseyside, L20 7HS
• Edynburg, Belford House, 59 Belford Road, EH4 3UE, Tel: 0131 247 2000
• GLASGOW, West George Street, G2 4LW, Tel: 0141 275 3000
• BIRMINGHAM Hagley Road, B16 8HS, Tel: 0121 607 6200
• BRISTOL 4th Floor, The Pithay, All Saints Street, BS1 2ND, Tel: 01179 886000
• LUTON, AW House, 6-8 Stuart Street, Bedfordshire, LU1 2SJ, Tel: 01582 444200

Jakie warunki pracy obowiązują?

Czas pracy
Tydzień pracy nie powinien być dłuższy niż 48 godzin. Jeśli dzień roboczy trwa ponad 6 godzin,  przysługuje do 20 min przerwy na odpoczynek. W wieku 18 lat lub mniej przysługuje do 30 min przerwy po 4,5 godzinach pracy.
Praca w godzinach nadliczbowych. Wynagrodzenie za nadgodziny
Czas pracy dłuższy niż 48 godzin tygodniowo stanowi nadgodziny, co powinno być odpowiednio wynagradzane lub zamieniane na dni wolne od pracy. Najczęściej dodatek wynosi od 50 do 100% wynagrodzenia. Podobnie jest z pracą w dni wolne, a czasem pracodawcy wypłacają dodatkowe wynagrodzenie, dają dodatkowe pieniądze za pracę w niedzielę, mimo iż zapewniają dzień wolny w środku tygodnia, do którego mamy pełne prawo.
Urlop macierzyński
W wielkiej Brytanii przysługuje prawo do 26 tygodni urlopu macierzyńskiego. W okresie ciąży pracownica może odbywać wizyty medyczne w czasie pracy.
Podstawowy wymiar urlopu
W ciągu roku przysługują 4 tygodnie urlopu. W przypadku umowy na rok w wymiarze 5 dni w tygodniu przysługuje do 20 dni płatnego urlopu. Osoby pracujące w sektorze rolniczym mają prawo do 22 dni płatnego urlopu rocznie.
W przypadku nagłych spraw rodzinnych przysługuje także urlop okolicznościowy.
Minimalne wynagrodzenie
Minimalna stawka za godzinę pracy dla osób powyżej 22 roku życia wynosi 5,35 GBP. Dla osób w wieku od 18 do 21 lat wynosi 4,45GBP a dla wieku 16 i 17 lat 6,30 GBP. Zgodnie z prawem pracownik nie może otrzymać wynagrodzenia niższego niż minimalne.

Osoby, które uważają, że nie otrzymują należnej im stawki lub potrzebują porady prawnej powinny zwrócić się o pomoc, korzystając z poufnej infolinii 0845 6000 678 lub e-mail nmw@hmrc.gov.uk  - można tez poprosić o rozmowę w języku polskim.

Telefon Ratunkowy Krajowej Płacy Minimalnej (National Minimum Wage Helpline) 0845 600 0678

Co robić w razie wypadku przy pracy?

W przypadku jakichkolwiek odniesionych urazów, także w pracy (nawet nielegalnej) należy kontaktować się z The Criminal Injuries Compensation Authority (CICA) w Glasgow tel:01413312287 lub w Londynie, Morley House, 26-30 Holborn Viaduct, EC1A 2JQ, Tel - 020 7842 6800, Fax - 020 7436 080.

Employment Tribunal to sąd, który zajmuje się zagadnieniami związanymi z zatrudnieniem. Postępowanie przed tymi sądami jest mniej formalne od postępowań przed innymi sądami. Czasem prawnicy są zaangażowani, lecz w mniej złożonych sprawach można skorzystać z pomocy przedstawiciela związku zawodowego, pracownika z biura porad lub samemu reprezentować swoją sprawę.