Biedny jak ... Polak

Ponad 17 proc. Polaków zagrożonych jest ubóstwem. W biedzie żyje 24 proc. dzieci i młodzieży. I to oni najbardziej zagrożeni są wykluczeniem społecznym. Biedni to nie tylko bezrobotni, osoby uzależnione czy bez kwalifikacji. Biedni to często również osoby pracujące, posiadający kwalifikacje, zatrudnione zgodnie z prawem.

21 stycznia br. w Madrycie odbyło się uroczyste otwarcie Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. Statystki wskazują, że Polska ciągle należy do najuboższych krajów w Unii Europejskiej. Polski rząd, poprzez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje program realizacji Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem. Niestety wszystko na to wskazuje, że skończy się na kilku konferencjach i seminariach, a ubogich raczej przybędzie, dzięki rządowym oszczędnościom na polityce społecznej.  

OECD – polskie dzieci są biedne

Z badań CBOS wynika, że w Polsce ponad 2,1 mln ludzi określanych jest jako „pracujący biedni”. Bieda dotyka często młodych nauczycieli, absolwentów, młode małżeństwa czy rodziny wielodzietne. Według europejskich standardów ubóstwo to nie tylko brak środków finansowych i brak dochodów z zatrudnienia czy zasiłków. Ubóstwo to również: brak zabezpieczenia, niepewność, brak możliwości, poczucie niesprawiedliwości i pozbawienie dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej, mieszkania, usług, infrastruktury czy kultury.

OECD przeprowadziła analizę dotyczącą sytuacji dzieci w Polsce na tle innych krajów należących do tej organizacji. Niestety wypadamy tam najgorzej, jeśli chodzi o sytuację materialną i mieszkaniową. Co więcej publiczne wydatki na dzieci należą do najniższych wśród krajów OECD.

Przeciętny dochód rodziny w Polsce należy do najniższych wśród krajów OECD. Państwo nie wspiera rodzin w wychowaniu dzieci. Publiczne wydatki na dzieci w Polsce należą do najniższych wśród krajów OECD. Mniej niż Polska, na dzieci wydaje tylko Meksyk. W Polsce przeciętnie na dziecko państwo wydaje 43 700 USD. W Czechach ten wskaźnik wynosi 74 900 USD, na Słowacji 50 300 USD, na Węgrzech 90 900 USD. Najwięcej na dzieci wydają: Wielka Brytania, Finlandia, USA, Niemcy, Holandia, Francja, Belgia, Szwecja. Absolutnym rekordzistą jest Norwegia, która na dziecko przeznacza ponad 200 tys. USD.

Okrutne statystyki

Z badań GUS wynika, że głównym czynnikiem decydującym o statusie społecznym i sytuacji materialnej jednostki i jej rodziny, jest miejsce zajmowane na rynku pracy. Ubóstwem zagrożone są przede wszystkim osoby i rodziny osób bezrobotnych. W 2008 r. 14 proc. gospodarstw domowych, w skład których wchodziła przynajmniej jedna osoba bezrobotna, dotkniętych była skrajnym ubóstwem. Niestety bieda dotyka również pracujących. Aż 10 proc. rodzin, których głównym źródłem dochodów jest pracy żyje na poziomie skrajnego ubóstwa.

Dla czterosobowej rodziny minimum egzystencji wyliczone przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych wynosi 1433 zł (358 zł na osobę. Wyliczenia na IV kwartał 2008 r.). Biorąc pod uwagę właśnie ustawową granice ubóstwa (wyliczaną zgodnie z metodą IPiSS) ponad 8 proc. rodzin z dwójką dzieci żyje poniżej progu ubóstwa. Sytuacja dramatycznie się pogarsza w rodzinach z trojgiem i czworgiem dzieci. Co czwarta rodzina z trójką dzieci żyje w ubóstwie, a aż 37 proc. z czwórką dzieci.

Lepiej nie będzie

Na skutek kryzysu pracę straciło już ponad 400 tys. Polaków. W porównaniu z państwami tzw. starej UE poziom zabezpieczeń społecznych jest w Polsce bardzo niski. W Polsce, aby zwrócić się o pomoc, trzeba żyć na poziomie minimum egzystencji i dodatkowo żyć w rodzinie z inną dysfunkcją, np. bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba, przemoc, alkoholizm czy narkomania.

Nie poprawią sytuacji oszczędności, które w bieżącym roku znalazły się w ustawie budżetowej. Rząd, wbrew rekomendacji Komisji Trójstronnej, w ubiegłym roku nie podniósł progów dochodowych uprawniających do pomocy społecznej. - Zaostrzenie kryteriów ubiegania się o pomoc społeczną poprzez rezygnację z ustawowej waloryzacji progów dochodowych, powoduje, że głównymi działaniami rządu w ramach roku walki z wykluczeniem społecznych, będą konferencje i seminaria – mówi Zbigniew Kruszyński, szef Działu Polityki Społecznej NSZZ „Solidarnośc”.

Obecnie prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje rodzinie, której dochód na osobę nie przekracza 351 zł. Wniosek jest prosty dopiero żyjąc na granicy biologicznego wyniszczenia można zwrócić się o pomoc. Dodatkowo zgodnie z prawem rodzina powinna charakteryzować się jeszcze jedną dysfunkcją, np. bezrobocie czy niepełnosprawność.

„Dzięki” oszczędnościom budżetowym 650 tys. rodzin nie otrzyma również zasiłków rodzinnych. To efekt pozostawienia na dotychczasowych poziomie progów dochodowych uprawniających do zasiłków rodzinnych. Chociaż Instytut Pracy i Spraw Socjalnych już dwukrotnie - w 2006 r. i 2008 r. zgłaszał taką potrzebę, rząd progów nie podniósł. Aby uzyskać świadczenie rodzinne, dochód w rodzinie nie może przekraczać 504 zł na osobę.

Rząd zlikwidował także Rezerwę Solidarności Społecznej, którą sam utworzył. Środki tam gromadzone (do likwidacji było to 1 mld 140 mln zł) miały być przeznaczone na pomoc socjalną.

Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym oczywiście nie poprawi sytuacji ubogich. Ma raczej zwrócić uwagę na zjawisko uznawane przez instytucje unijne za niepożądane, pobudzić społeczną świadomości, sprowokować debatę a w końcu działania. Oszczędności kosztem najsłabszych grup społecznych pokazują, że na tle krajów unijnych będziemy oryginalnie obchodzili Rok Walki z Ubóstwem.
---------------------

Minimum egzystencji – zwane także minimum biologicznym jest normatywnym modelem zaspakajania potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na bardzo niskim poziomie. Koszyk minimum biologicznego wyznacza praktycznie najniższy standard życia, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka. 

Minimum socjalne - to wskaźnik społeczny mierzący koszty utrzymania gospodarstw domowych. Zakres i poziom zaspokajanych potrzeb według tego modelu winny zapewniać takie warunki życiowe, by na każdym z etapów rozwoju człowieka umożliwić reprodukcję jego sił życiowych, posiadanie i wychowanie potomstwa oraz utrzymanie więzi społecznych. Model minimum socjalnego uwzględnia zalecenia nauki (wyżywienie, higiena osobista, mieszkanie), uznawane normy obyczajowe i społeczne (ubranie, rekreacja, kultura) oraz obowiązujące regulacje (oświata, ochrona zdrowia).

Dział Informacji KK