MKZZ przygotowuje swoich członków na Światowy szczyt MOP w sprawie COVID-19 i świata pracy

W czerwcu 2019 roku konferencja MOP przyjęła Deklarację na 100-lecie MOP na rzecz przyszłości pracy. W chwili, gdy ekonomiści prognozują najgorszy kryzys gospodarczy i kryzys zatrudnienia od czasu depresji z 1929 roku, pilniejsze niż kiedykolwiek jest nadanie mocy prawnej wezwaniu do zawarcia nowej umowy społecznej w w Deklaracji, której centralnym elementem jest sprawiedliwość społeczna i prawa pracowników. Podczas regionalnych i globalnych debat w ramach szczytu pracownicy mogą skorzystać z następujących priorytetów rekomendowanych przez MKZZ:

Bezpieczeństwo i higiena w miejscu pracy

Wszyscy pracownicy powinni być chronieni przed wszystkimi zagrożeniami Covid-19. Wymaga to zapewnienia pracownikom nieodpłatnie niezbędnego sprzętu ochronnego wraz z odpowiednimi zasadami higieny oraz przepisami socjalnymi dotyczącymi odległości. Należy konsultować się ze związkami zawodowymi w sprawie wszystkich środków wprowadzanych na poziomie miejsca pracy.

COVID-19 powinien zostać zaklasyfikowany jako choroba zawodowa zgodnie z krajowymi ramami regulacyjnymi z wymogiem zgłaszania i rejestrowania urzędowych chorób zawodowych, zarówno do celów profilaktycznych, jak i ochronnych, w tym odszkodowania dla pracowników

W oparciu o zobowiązanie podjęte w Deklaracji, ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracowników powinna zostać w trybie pilnym uznana za prawo podstawowe .

Obecna pandemia pokazała również, jak pilne jest przyjęcie przez MOP nowej konwencji w sprawie zagrożeń biologicznych.

Powszechna ochrona socjalna

Z powodu utraty pracy i dochodów wynikających z ograniczeń i izolacji, należy złagodzić ich społeczne i gospodarcze skutki. Środki te powinny obejmować warunkowe subsydia płacowe i rozszerzenie zakresu świadczeń dla bezrobotnych, powszechny dostęp do opieki zdrowotnej, płatne zwolnienia lekarskie dla wszystkich pracowników, w tym pracowników okresowych, osób prowadzących działalność na własny rachunek, pracowników platform i pracowników zatrudnionych w gospodarce nieformalnej, w tym pracowników migrujących. Należy pilnie utworzyć Globalny Fundusz Powszechnej Ochrony Socjalnej, aby umożliwić najbiedniejszym krajom reagowanie na pandemię i przyszłe wstrząsy. Rządy zobowiązały się do przekazania około 9 bilionów dolarów na naprawę gospodarczą - taki Globalny Fundusz stanowiłby niewielki ułamek całkowitego światowego finansowania.

Powszechna ochrona pracy

Kryzys obnażył słabość obecnych systemów ochrony pracy w wielu krajach po dziesięcioleciach reform prawa pracy, pozostawiając miliony pracowników, w tym wielu młodych, na dorywczych i niepewnych stanowiskach pracy bez ochrony zatrudnienia i dochodów, a także nie wchodząc w zakres pakietów ochrony i naprawy Covid19.  Wielu pracowników stanęło i nadal stoi w obliczu niemożliwego do zaakceptowania wyboru między kontynuowaniem pracy zagrożonej dla zdrowia a popadnięciem w nędzę, a nawet głód. Dlatego też pilniejsze niż kiedykolwiek jest zapewnienie wszystkim pracownikom, niezależnie od ustaleń umownych lub statusu zatrudnienia, podstawowych praw pracowniczych, odpowiedniej płacy wystarczającej na utrzymanie, maksymalnych limitów czasu pracy oraz bezpieczeństwa i zdrowia w pracy, a także ochrony socjalnej.

Międzynarodowe standardy pracy

Państwa powinny powstrzymać się od osłabiania praw pracowniczych, a zamiast tego kierować się standardami MOP w celu opracowania skutecznych rozwiązań politycznych wspierających sprawiedliwe i trwałe ożywienie gospodarcze sprzyjające włączeniu społecznemu oraz osiągnięcie godnej pracy. Więcej szczegółów można znaleźć na stronie internetowej MOP.

Dialog społeczny

Dialog społeczny, z rzeczywistym poszanowaniem wolności zrzeszania się i rokowań zbiorowych, powinien być promowany na wszystkich szczeblach jako kluczowy środek umożliwiający sprostanie wyzwaniom zdrowotnym, społecznym i gospodarczym, jakie stawia przed nami pandemia, zarówno w czasie kryzysu, jak i w okresie odbudowy. Aby zapewnić pakiety zrównoważonych, sprawiedliwych i integracyjnych środków, konieczne są konsultacje i zaangażowanie związków zawodowych, a nie tylko przedsiębiorstw, w opracowywanie społecznych i gospodarczych reakcji na kryzys.

Formalizacja gospodarki nieformalnej

Obecny kryzys ujawnił trudną sytuację pracowników gospodarki nieformalnej na całym świecie. Wymaga to pilnego i odnowionego zaangażowania na rzecz sformalizowania gospodarki nieformalnej w celu rozwiązania problemu deficytu godnej pracy i ubóstwa płac.  Jednocześnie konieczna jest powszechna ochrona socjalna i ochrona pracy, obejmująca pracowników zatrudnionych w gospodarce nieformalnej, niezależnie od ich statusu zatrudnienia.

Inwestycje w wysokiej jakości usługi publiczne

Należy wzmocnić wysokiej jakości usługi publiczne i sektor publiczny, dokonując ogromnych inwestycji w celu zapewnienia powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej, wody, urządzeń sanitarnych, żywności, schronienia i edukacji, z gwarancją, iż systemy te są odpowiednio wyposażone w personel i przestrzegane są prawa pracowników. Należy poprawić płace i warunki pracy w opiece zdrowotnej i szerzej rozumianej gospodarce opiekuńczej, uwzględniając utrzymujące się nierówności w zakresie płci i inne. 

Globalne łańcuchy dostaw

Kryzys obnażył ogromne zagrożenia dla praw pracowniczych w nieuregulowanych globalnych łańcuchach dostaw, gdzie miliony pracowników straciło pracę i dochody bez dostępu do środków zaradczych i ochrony socjalnej. Pilnie potrzebna jest skuteczna regulacja, aby przedsiębiorstwa przeprowadzały obowiązkowe badanie due diligence swoich łańcuchów dostaw w zakresie praw człowieka i ponosiły odpowiedzialność w przypadku, gdy ich działalność i działania wpływają negatywnie na prawa pracownicze. Transgraniczna działalność gospodarcza musi podlegać zasadom praworządności, aby przyszły kryzys nie zagroził prawom pracowników.

Nadszedł czas, by MOP opracowała również standardy, które zapewniłaby godziwą pracę w globalnych łańcuchach dostaw, a ich głównym elementem powinna być obowiązkowa należyta staranność.

Wsparcie dla dużych przedsiębiorstw i przedsiębiorstw wielonarodowych powinno być uzależnione od przestrzegania przez nie wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Deklaracji MOP dotyczącej przedsiębiorstw wielonarodowych, w tym w odniesieniu do ich polityki zamówień publicznych.

Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw powinno być uzależnione od bezpieczeństwa zatrudnienia i dochodów pracowników. 

Polityka makroekonomiczna sprzyjająca zatrudnieniu 

Pakiety stymulacyjne są potrzebne, aby zaradzić gospodarczym, społecznym i związanym z zatrudnieniem konsekwencjom pandemii.

Zachodzi więc potrzeba, aby wszystkie kraje umieściły pełne, produktywne i swobodnie wybierane zatrudnienie i godną pracę w centrum swoich polityk makroekonomicznych, w tym nadzwyczajne umorzenia długów, w celu umożliwienia krajom rozwijającym się walki z pandemią Covid-19 i ułatwienia trwałego i integracyjnego wyjścia z kryzysu. Zalecenie MOP w sprawie zatrudnienia i godnej pracy na rzecz pokoju i odporności, 2017 r. (nr 205), zawiera cenne wskazówki w tym zakresie.

Potrzebne są również ogromne inwestycje w infrastrukturę, zdrowie publiczne, opiekę i edukację. Należy promować politykę przemysłową i sektorową umożliwiającą krajom rozwijającym się przejście na produkcję o wyższej wartości dodanej, zapewniającą godne miejsca pracy i płace.

Reforma podatkowa, w tym zlikwidowanie rajów podatkowych oraz zagwarantowanie, że przedsiębiorstwa i przedsiębiorstwa wielonarodowe płacą podatki w krajach, w których prowadzona jest ich produkcja i działalność, promowanie opodatkowania progresywnego wraz z opodatkowaniem gospodarki cyfrowej powinno być priorytetem, aby zapewnić niezbędne środki na ożywienie gospodarcze i rozwój społeczny.

Równość płci

Covid19 ujawnił wymiar płciowy kryzysu, przy czym kobiety ponoszą nieproporcjonalnie dużą część ryzyka zarówno w pracy, jak i w domu, co wskazuje na pilną potrzebę wdrożenia transformacyjnego programu na rzecz równości płci w zakresie możliwości i traktowania. Musi on obejmować równą płacę za pracę o równej wartości, a poza tym lepsze płace i warunki pracy w tzw. sfeminizowanych sektorach i miejscach pracy. Ratyfikacja Konwencji MOP dotyczącej przemocy i molestowania w świecie pracy powinna być promowana jako priorytet obok ratyfikacji i skutecznego wdrożenia konwencji MOP dotyczących dyskryminacji, równości wynagrodzeń, obowiązków rodzinnych i pracy domowej.

Nowe technologie

Szybki wzrost telepracy i wykorzystania nowych technologii, przyspieszony przez kryzys Covid-19, a także działalność platformowa muszą być odpowiednio uregulowane, aby uniknąć prekaryzacji warunków pracy. Należy promować sprawiedliwe przejście do zmian technologicznych, a w centrum uwagi powinien znajdować się dialog społeczny oraz ochrona prywatności pracowników.

W Deklaracji na 100-lecie MOP wezwano członków MOP do odpowiedzi na wyzwania i możliwości w świecie pracy związane z cyfrową transformacją pracy, w tym pracy platformowej. Obecny kryzys pokazał, że cyfrowe platformy pracy nadal się będą rozwijać. Jest to również obszar, w którym MOP powinna zintensyfikować swoje działania, poczynając od spotkania ekspertów w sprawie zapewnienia godnej pracy w sektorze platformowym.

Działania na rzecz klimatu

Rok 2020 wymaga, aby rządy dokonały przeglądu swoich zobowiązań w zakresie redukcji emisji zgodnie z paryskim porozumieniem klimatycznym. Reakcja na kryzys nie powinna być wykorzystywana do przedkładania gospodarki nad klimat. Sprawiedliwe przejście na zrównoważony rozwój w dziedzinie ochrony środowiska musi zatem znaleźć się w centrum nowych planów ambitnych działań na rzecz klimatu. Plany te powinny być skoordynowane z planami pilnych bodźców gospodarczych i środków dotyczących miejsc pracy, niezbędnych do ochrony miejsc pracy i dochodów pracowników i ich rodzin oraz do stabilizacji gospodarki realnej.

Spójność polityki

Sprawiedliwość społeczna i walka z nierównościami muszą znaleźć się w centrum uwagi działań podejmowanych w odpowiedzi na obecny kryzys. MOP, w oparciu o swój mandat konstytucyjny, ma do odegrania kluczową rolę w zacieśnianiu współpracy z odpowiednimi organizacjami systemu wielostronnego, aby osiągnąć ten cel. Czyniąc to, MOP powinna wzmocnić swoją rolę w ocenie wpływu, jaki polityka handlowa, gospodarcza i finansowa ma na zatrudnienie. Potrzebna jest również większa koordynacja między organizacjami międzynarodowymi w celu zapewnienia inwestycji w cele zrównoważonego rozwoju i ich realizacji. Międzynarodowe instytucje finansowe mają do odegrania kluczową rolę w tym zakresie, dostarczając funduszy bez uwarunkowań, które deregulują rynki, osłabiają usługi publiczne i pogłębiają nierówności.

Wnioski

Pracownicy nie powinni płacić za kryzys. Reakcja na obecny kryzys powinna być okazją do realizacji ukierunkowanego na człowieka podejścia do naprawy gospodarczej, które stawia prawa pracowników oraz potrzeby, aspiracje i prawa wszystkich ludzi w centrum polityki gospodarczej, społecznej i środowiskowej. Istnieje pilna potrzeba zawarcia nowej umowy społecznej i umieszczenia sprawiedliwości społecznej w centrum globalnego systemu wielostronnego, aby zapewnić, że ludzie pracujący otrzymają sprawiedliwy udział w bogactwie, do którego stworzenia się przyczyniają. Konieczna jest zasadnicza zmiana kierunku, aby zapewnić bezpieczną naprawę gospodarczą i godne miejsca pracy dla wszystkich w ramach gospodarki bardziej zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu.  MOP musi odgrywać kluczową rolę w systemie wielostronnym i w pracy z jej członkami, aby sprawiedliwość społeczna i godna praca leżały u podstaw reakcji na kryzys i ożywienie gospodarcze w bardziej stabilnej i zrównoważonej przyszłości.

aw