Ponadnarodowa dyskusja o relacjach między europejskim i krajowym dialogiem społecznym

30-31 stycznia 2018 r. w Dublinie odbyło się seminarium "Wzmacnianie europejskiego dialogu społecznego i stosunków przemysłowych" organizowane przez europejskich partnerów społecznych: EKZZ, BusinessEurope, CEEP i UEAPME.

W spotkaniu oprócz organizatorów wzięli udział przedstawiciele partnerów społecznych z Austrii, Chorwacji, Irlandii i Polski. Nasz kraj reprezentowali przedstawiciele związków zawodowych: NSZZ "Solidarność" (Adam Gliksman, Andrzej Kuchta), OPZZ i FZZ oraz strony pracodawców: Związek Rzemiosła Polskiego i Konfederacja Lewiatan.

Cele seminarium:

- przedstawienie najnowszych wyników europejskiego dialogu społecznego i bieżących tematów podejmowanych przez partnerów na poziomie europejskim;

- podniesienie poziomu wiedzy na temat dialogu społecznego i  układów zbiorowych pracy na poziomie krajowym poprzez porównania i aktywną wymianę informacji w ramach oddzielnych dyskusji i prezentacji;

- wspieranie wspólnego rozumienia roli i wkładu partnerów społecznych na poziomie europejskim i krajowym;

- identyfikacja potrzeb w zakresie budowania zdolności do osiąganie silnych, reprezentatywnych, autonomicznych i posiadających odpowiednie umocowanie organizacji partnerów społecznych i ich możliwości negocjacji, a tym samym do wzmocnienia poziomu zarządzania i efektów kształtowania polityki;

- monitorowanie wdrażania i kontrolowanie instrumentów europejskiego dialogu społecznego.

Spotkanie zostało zorganizowane w formie wystąpień organizatorów, oraz sesji z udziałem osobno pracodawców i związków zawodowych (pierwszy dzień) i sesji krajowych (z udziałem pracodawców i związków zawodowych z każdego kraju) oraz wspólnych dyskusji.

Najważniejsze spostrzeżenia:

Irlandia - po kryzysie ekonomicznym w 2008 r. kryzys w dialogu społecznym, spowodowany niechęcią rządu, m.in. prowadzący do osłabienia znaczenia układów zbiorowych pracy. Zdaniem związków zawodowych rząd tylko pozoruje respektowanie europejskich standardów dotyczących dialogu społecznego, chcąc uniknąć krytyki i to mu się udaje. Liczne manifestacje pracowników nie przynoszą rezultatu, natomiast związku skupiły się na działaniach informacyjnych i świadomościowych wśród pracowników (m.in. poprzez media społecznościowe), oraz lobbowanie wśród polityków na rzecz rozwiązań propracowniczych.

Austria - przedstawiciele związków zawodowych potwierdzili, że dotychczasowy model układów zbiorowych pracy w związku z siłą izb pracodawców przynosi pozytywne efekty, m.in. poprzez objęcie układami ok. 98% pracowników.

Obawy budzi nowy rząd, który może chcieć osłabić organizacje pracownicze i ograniczyć znaczenie dialogu społecznego.

Chorwacja - pesymistyczne wnioski. Dialog społeczny jest bardzo słaby. Związki zawodowe tracą na znaczeniu w związku z odpływem członków. Równie słabe są organizacje pracodawców.

Polska - pozytywne aspekty związane z ustawą o radzie dialogu społecznego, która wzmocniła dialog społeczny i rolę w nim partnerów społecznych. Obecnie wyzwaniem dla NSZZ "Solidarność" pozostaje kwestia układów zbiorowych pracy, reforma Kodeksu pracy i zmiana ustawy o związkach zawodowych.

Wnioski:

- postulat, by organizacje członkowskie aktywniej informowały o europejskim dialogu społecznym swoich członków, podnosząc ogólną świadomość na temat podejmowanych tematów i jego wpływu na sytuację w Europie;

- konieczne jest poszukiwanie sposobu na zaangażowanie rządów w dialog społeczny tak, by dwustronne i trójstronne porozumienia miały charakter wiążący.

- zmiany w polityce (wymiana rządzących i ich programów politycznych) stanowią poważne wyzwanie dla partnerów społecznych, bowiem mogą prowadzić do destabilizacji dialogu społecznego - należy myśleć o zabezpieczeniu się przed takimi sytuacjami.

- istotnym tematem jest badanie efektywności dialogu społecznego - czy mamy jakieś narzędzia w tym zakresie?

- organizacje krajowe EKZZ oczekują, by efektami negocjacji na poziomie europejskim były porozumienia ramowe, które mogłyby przyjmować postać dyrektyw. Niestety mimo większej otwartości Komisji Europejskiej za czasów Junckera, jest to trudne do realizacji z punktu widzenia europejskich partnerów społecznych.

- europejscy partnerzy społeczni oczekują od krajowych organizacji przedstawienia propozycji tematów, które powinny zostać podjęte na poziomie europejskim (pojawiły się m.in. kwestie: przyszłości pracy, czasu pracy, sytuacji starszych pracowników na rynku pracy, łączenia pracy zawodowej z opieką nad osobami zależnymi, ubezpieczenia od bezrobocia, itd.).

Seminarium było częścią realizacji wspólnego programu działań europejskich partnerów społecznych. Więcej o inicjatywach i osiągnięciach europejskiego dialogu społecznego można przeczytać tutaj .

 

Adam Gliksman