Mediacje pracownicze w Gdańsku

7 marca br. w siedzibie Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w Gdańsku odbyło się seminarium „Mediacje pracownicze” z udziałem przedstawicieli KK, sędziów z Gdyni, Gdańska i Malborka, przedstawicieli pozostałych zawodów prawniczych i mediatorów.

Celem seminarium była przede wszystkim  wymiana informacji, dobrych praktyk pomiędzy sędziami, a mediatorami , a także popularyzacja mediacji – podkreśla  Katarzyna Zimmer- Drabczyk , Kierownik Biura Eksperckiego , Dialogu i Polityki Społecznej KK , organizatorka seminarium. 

Na gruncie prawa pracy (art. 243 Kp) stosowanie mediacji pozwala na uniknięcie doprowadzenia każdorazowego konfliktu przed oblicze sądu, przyspieszeniu rozwiązania sporu, a także na zaoszczędzeniu kosztów z tym związanych. Przede wszystkim, i to jej najistotniejsza cecha – nie rujnuje stosunków między stronami procesu. W zgodnej opinii uczestników seminariummediacja pracownicza pozwala na wspólne wypracowanie rozwiązania,czyli czynienie wzajemnych ustępstw,które akceptuje zarówno pracownik, jak i pracodawca, co nie jest tak oczywiste na skutek wydanego arbitralnie rozstrzygnięcia sądowego.

Pomimo tak pozytywnego postrzegania mediacji pracowniczych w naszym kraju nie jest ona obecna w powszechnej świadomości społecznej, ani tak popularna, jak w innych krajach europejskich (Niemcy, Włochy, Holandia, Anglia oraz Węgry). Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości, opublikowanych w dokumencie „Diagnoza stanu stosowania mediacji oraz przyczyn zbyt niskiej w stosunku do oczekiwanej popularności” wynika, że liczba mediacji ze skierowania sądu w latach 2006-2017 wzrosła w polskich sądach okręgowych prawie czterokrotnie, a w sądach rejonowych prawie dziesięciokrotnie (źródło: www.mediacja.gov.pl). Wskazana dynamika napawa ostrożną nadzieją, wymaga jednak stałych działań wzmacniających.

Uczestnicy zgodnie podkreślali, że obecnie najważniejszym krokiem w celu zwiększenia popularności mediacji, czy szerzej - pozasądowych metod rozwiązywania sporów pracowniczych - jest zwiększanie świadomości wśród wszystkich podmiotów zaangażowanych w spór. Dotyczy to w jednakowym stopniu pracowników, pracodawców, ale również środowiska sędziowskiego.Powinny temu służyć ciągłe akcje edukacyjne i działania informacyjno-promocyjne kierowane do społeczeństwa, jako ogółu, stron konfliktu oraz wszystkich praktyków wymiaru sprawiedliwości.

Podkreślano znaczenie posiadania odpowiednich kwalifikacji i umiejętności mediatorów, którzy dzięki zwiększaniu swojej profesjonalizacji także mogą stanowić pozytywny impuls do przyśpieszenia wzrostu liczby mediacji.

Zdaniem uczestników konieczne byłoby wprowadzenie także silniejszych bodźców prawnych, które symulowałyby częstsze  sięganie po mediacje. Mogłyby nimi być: ustawowy obowiązek mediacji, lub osobistego stawienia  się stron się na spotkaniu  informacyjnym.

Korzyści z pozasądowego sposobu rozwiazywania sporów dostrzegają sami pracodawcy. Przejawem tego są coraz częstsze praktyki polegające za zapisywaniu w umowach o pracę, w ramach swobody zawierania umów, klauzuli mediacyjnego sposobu rozwiązywania sporów. Jednak zdaniem profesora Jakuba Steliny wprowadzenie takiej klauzuli do umowy o pracę wymagałoby odpowiednich zmian w prawie, aby nie ryzykować  zarzutu ograniczania prawa do sądu, gwarantowanego każdemu ustawą zasadniczą.

Na zakończenie seminarium wskazano na szczególną rolę mediacji w budowaniu poprawnych relacji wewnątrz samej organizacji. „Jest sposobem by zapobiec problemom wizerunkowym, które mogą odbić się na postrzeganiu podmiotu  jako całości, ale również na poziomie zakładu pracy, w którym funkcjonuje skonfliktowana struktura lub skonfliktowane strony” – podkreśliła Ewa Zydorek Sekretarz KK. Katarzyna Mackiewicz z Zespołu Statutowo-Wyborczego KK dodała, że „mediacja powinna doprowadzić nie tylko do rozwiązania konfliktu, powinna mieć także walor edukacyjny, czyli dać jej uczestnikom umiejętności unikania kolejnych w przyszłości.”

Katarzyna Zimmer-Drabczyk
Biuro Eksperckie Dialogu i Polityki Społecznej