„Nieprawidłowości w co drugim kontrolowanym podmiocie”

Wprowadzenie obowiązku pisemnej umowy o pracę, zniesienie obowiązku powiadamiania pracodawcy przez PIP o zamiarze kontroli, ograniczenie zatrudnienia w „szarej strefie” to tylko niektóre z propozycji Rady Ochrony Pracy. Na początku grudnia Rada podjęła stanowisko ws. nielegalnego zatrudnienia, umów cywilnoprawnych oraz umów terminowych w stosunkach pracy. 

 

Zgodnie z danymi Państwowej Inspekcji Pracy w latach 2007 – 2013 inspektorzy pracy przeprowadzili łącznie ponad 152 tys. kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej wykonywanej przez obywateli polskich. Skontrolowano 146 tys. podmiotów zatrudniających ponad 6 mln osób, z czego 1,2 mln stanowiły osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, a 65,5 tys. - prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek.

 

Okazało się, że nieprawidłowości stwierdzono w co drugim kontrolowanym podmiocie. Składają się na nie naruszenia przepisów dotyczących zawierania umów o pracę (zatrudnianie bez potwierdzenia na piśmie), niezgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego, nielegalnego zatrudnienia, nieprawidłowości w odprowadzaniu składek na Fundusz Pracy. 

 

Ponadto, w 2013 r. w wyniku zgłoszonych do PIP skarg dotyczących pracy na podstawie umów cywilnoprawnych w warunkach odpowiadających stosunkowi pracy skontrolowano 501 podmiotów. Zatrudniały one 69,5 tys. pracowników, zaś 149 tys. osób pracowało w nich na podstawie umów cywilnoprawnych, a prawie 1,3 tys. w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej. 

 

W związku z przeprowadzoną kontrolą Rada Ochrony Pracy wystosowała 2 grudnia br stanowisko, które miałoby w przyszłości zapobiec podobnym nadużyciom. Stwierdzono, iż należy podając działania legislacyjne mające na celu zniesienie obowiązku powiadamiania pracodawcę przez PIP o zamiarze przeprowadzanie kontroli w zakresie legalności zatrudnienia. 

 

Dodatkowo należy wprowadzić obowiązek zawierania pisemnej umowy o pracę i wypracować procedury rekontroli oraz kontroli równoległej różnych dokumentów prawniczych (umowa, badania lekarskie, zgłoszenie do ubezpieczenia). Rada proponuje również podjąć działania, które w rezultacie ograniczą zatrudnianie w „szarej strefie” tj. uszczelnienie przepisów i przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii przez społecznemu przyzwoleniu na pracę na „czarno”.

 

ROP zwraca uwagę, że należy skoordynować zwalczanie nielegalnego zatrudnienia i zintensyfikować kontrole legalności zatrudnienia w rolnictwie. Należy również umożliwić PIP kontrolowanie byłych pracodawców z prawem żądania okazania dokumentacji związanej ze stosunkami pracy za okres nieprzedawniony oraz przeanalizować fakt rażącej dysproporcji pomiędzy liczbą skarg pracowniczych a liczbą postępowań prokuratorskich oraz liczbą spraw wniesionych do sądu.  Według opinii Rady, powinno się również zintensyfikować kontrole PIP pod kątem prawidłowości zawierania terminowych umów o prace oraz ich zgodności z prawem i przeanalizować kompleksowo problem wysokiej relatywnie liczby terminowych umów o pracę.  Ostatnim z wyszczególnionych punktów jest wystąpienie do GUS z wnioskiem o dokonanie dorocznej fotografii aktywności zawodowej obywateli polskich w podziale na różne formy zatrudnienia: od umów o pracę do umów cywilnoprawnych i samozatrudnienia. 

 

Rada Ochrony Pracy przyjęła również stanowisko w sprawie raportu PIP „Przestrzeganie przepisów w czasie pracy”, który został rozpatrzony na posiedzeniu 9 września br. Zgodnie z  zawartymi w  nim danymi  w 2013 r. inspektorzy pracy przeprowadzili 1 375 kontroli czasu pracy w zakładach z różnych branż. Skontrolowano łącznie 1 356 pracodawców, zatrudniających razem ponad 189 tys. pracowników, pod kątem zapewnienia pracownikom odpowiedniego odpoczynku tygodniowego i dobowego, oraz rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych. Inspektorzy sprawdzali też, czy ewidencja czasu pracy jest prowadzono prawidłowo. 

 

„Wyniki kontroli skłaniają do wniosku, że stan przestrzegania przepisów o czasie pracy jest nadal niepokojący” – czytamy w dokumencie ROP. W związku z tym Rada proponuje, aby przyspieszyć prace nad analizą regulacji dotyczących czasu pracy, prowadzoną w Ministerstwie Gospodarski. Proponuje również aby rozważyć stworzenie ogólnych procesów wyłaniania przedstawiciela załogi w aspekcie wprowadzania wewnątrzzakładowych zasad pracy, gdy na terenie przedsiębiorstwa nie działa organizacja związkowa. 

 

Inną propozycją jest doprecyzowanie przejrzystości przepisów dotyczących ewidencji pracy i zintensyfikowanie kontroli w zakresie ewidencjonowania czasu pracy. Przy czym należy zaznaczyć, że przy ewidencjonowaniu czasu pracy należy szerzej wykorzystywać nowoczesne techniki informatyczne. Należy również uwzględnić w kontrolach PIP kwestię stosowania skróconego czasu pracy wobec pracowników o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i podjąć badania efektywności czasu pracy i przerw w pracy pracowników w aspekcie zachowania ich sprawności psychofizycznej. 

 

Rada Ochrony Pracy, powoływana na czteroletnie kadencje przez marszałka Sejmu, nadzoruje warunki pracy i działania PIP, opiniuje tez projekty aktów prawnych dotyczących ochrony pracy. W skład Rady schodzi dziewięciu posłów  i dwóch senatorów, a także przedstawiciele partnera, związków zawodowych, organizacji pracodawców i samorządu gospodarczego. 

 

Posiedzeniu, które odbyło się  2 grudnia w gmachu Sejmu przewodniczyła posłanka Izabela Katarzyna Mrzygłocka. 

 

aja