Aktualizacja Krajowego Programu Reform 2020 oraz programu Stabilności i Konwergencji
- Kategoria: Kraj
- wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
Krajowe Programy Reform (KPR) są podstawowym instrumentem koordynacji polityk gospodarczych i społecznych w Unii Europejskiej w cyklu zwanym Semestrem Europejskim. Aktualizacje: KPR oraz Program Stabilności i Konwergencji państwa członkowskie przekazują Komisji Europejskiej.
W tym roku oba dokumenty zostały przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 28 kwietnia r.
Niestety z uwagi na obecną sytuację Covid – 19, duży zakres zmian oraz ograniczenia czasowe, projekt KPR –u nie został przedstawiony do opinii partnerom społeczno-gospodarczym skupionym w Międzyresortowym Zespole do spraw Strategii „Europa 2020”.
1.Przygotowanie Programu konwergencji i jego coroczna aktualizacja są elementem procesu nadzoru budżetowego w UE i obowiązkiem wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej spoza strefy euro. Program jest przygotowany zgodnie z wytycznymi dotyczącymi programów stabilności i konwergencji państw członkowskich UE.
Program konwergencji stanowił część Wieloletniego Planu Finansowego Państwa opracowanego na podstawie ustawy o finansach publicznych. Ale w 2020 roku nie sporządza się Wieloletniego Planu Finansowego Państwazgodnie z art. 76.1 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
W związku z powyższym Program konwergencji – aktualizacja 2020 zawiera następujące zagadnienia:
- działania budżetowe podjęte w celu ograniczenia skutków epidemii
- ocena bieżącej sytuacji gospodarczej i perspektywy
- wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych.
Działania budżetowe podjęte w celu ograniczenia skutków epidemii- koncentrują się na działaniach wdrażanych w reakcji na epidemię COVID-19. Między innymi wiążą się z pakietem rozwiązań ujętych w tzw. Tarczy antykryzysowej oraz Tarczy finansowej.
Część poświęcona ocenie bieżącej sytuacji gospodarczej i perspektywach obejmuje założenia oraz przewidywania dotyczące polskiej gospodarki w aktualnych warunkach związanych z wybuchem epidemii. W II kw. 2020 r. zakładany jest silny spadek aktywności gospodarczej niemal we wszystkich sektorach gospodarki, w III kwartale br. przewidywane jest odbicie aktywności gospodarczej. W 2020 r. PKB obniży się o 3,4%, spadek zanotuje także konsumpcja prywatna. Przewiduje się pogorszenie sytuacji na rynku pracy: zmniejszenie liczby pracujących, spadek dynamiki nominalnych wynagrodzeń, wzrost bezrobocia.
Inflacja w I kw. 2020 r. silnie wzrosła i wyniosła 4,5% (r/r). Zakłada się, że jest to najwyższy poziom w br. Przyjęto, że średnio w br. inflacja wyniesie 2,8%.
W II połowie br. oczekiwana jest odbudowa aktywności gospodarczej po silnym spadku zanotowanym w II kw. Oczekuje się, że w całym 2021 r. tempo wzrostu PKB powinno przekroczyć tempo spadku z tego roku.
Sytuacja sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach 2020-2021 będzie uwarunkowana prognozowaną sytuacją makroekonomiczną oraz konsekwencjami decyzji podjętych w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19. Wzrost deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych z 0,7% PKB w 2019 r. do 8,4% PKB w 2020 r. Przewiduje się mniejsze wpływy z podatków pośrednich, podatków od dochodów
i składek na ubezpieczenia społeczne. W szczególności znaczące będzie pogorszenie wpływów podatkowych, w stosunku do 2019 r.
W 2021 r. planowane jest wprowadzenie dalszych zmian uszczelniających podatek dochodowy od osób prawnych, tj. CIT.
Przewiduje się również spadek wpływów ze składek na ubezpieczenia społeczne.
Inwestycje publiczne
W Programie przewiduje się, że inwestycje sektora instytucji rządowych i samorządowych po niewielkim nominalnym spadku w 2019 r. (o 2,0% r/r) utrzymają się w 2020 r. na zbliżonym poziomie w relacji do PKB, tj. 4,3%.
Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych. Zakłada się że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2020 r. wyniesie 55,2% PKB. Zmiany relacji długu do PKB w latach 2020-2021 będą przede wszystkim konsekwencją kształtowania się potrzeb pożyczkowych państwa oraz tempa wzrostu PKB. Poziomy długu będą wynikały głównie ze zmian zadłużenia podsektora centralnego.
2. Krajowy Program Reform - aktualizacja 2020
Tegoroczny KPR wobec kończącego się okresu obowiązywania strategii 2020 miał stanowić ogniwo między strategią „Europa 2020” a nową strategią UE na rzecz zrównoważonego rozwoju po 2020 r. Od przyjęcia przez Komisję Europejską komunikatu z 17 grudnia 2019 r. Roczna Strategia Zrównoważonego Wzrostu Gospodarczego na 2020 rok (Annual Sustainable Growth Strategy 2020 – ASGS), inicjującym obecny Semestr Europejski sytuacja zmieniła się w sposób nieprzewidywalny na skutek pandemii COVID-19.
Działania związane ze skutkami pandemii.
Wobec zaistniałej sytuacji autorzy zastrzegają, że zaplanowane działania są uzależnione od rozwoju sytuacji w Polsce i na świecie. Harmonogramy działań oraz skutki finansowe były planowane jeszcze przed wybuchem epidemii, więc należy traktować jako orientacyjne. Natomiast skutki finansowe działań nie będą stanowiły zobowiązań dla budżetu państwa – do momentu ich przyjęcia przez Radę Ministrów.
W części 3 omówiono syntetycznie rozwiązania wprowadzone w związku z Covid -19 oraz ich koszty, co można potraktować jako podstawowy materiał informacyjny na dzień 28 kwietnia br. Są to IV Filary:
1) Bezpieczeństwo pracowników
2) Wsparcie przedsiębiorstw
3) Ochrona zdrowia
4) Wzmocnienie systemu finansowego.
W tej części pojawia się stwierdzenie o zwiększeniu ochrony gospodarstw domowych przed
nadmiernym wzrostem cen podstawowych produktów oraz zabezpieczenie dostępu do kredytów i pożyczek w celu ułatwienia funkcjonowania w okresie pandemii.
Z informacji medialnych wynika, że UOKIK monitoruje ceny artykułów podstawowych, w tym spożywczych oraz maseczek i rękawiczek ochronnych. W zakresie regulowania cen tych ostatnich Ministerstwo rozwoju przygotowało projekt rozporządzenia. Niestety efekty monitoringu aktualnej sytuacji nie są jeszcze znane.
Odpowiedzi na wnioski ze Streszczenia Sprawozdania Krajowego – 2020
Czytając punkt 4 dotyczący odpowiedzi na wnioski ze Streszczenia Sprawozdania krajowego – 2020 na uwagę zasługuje fragment poświęcony Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji, gdzie podkreślono, że Polska popiera utworzenie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji wspierającego regiony przemysłowe (głównie węglowe, ale nie tylko) w tworzeniu alternatywnych ścieżek rozwojowych. Jednak KPR zawiera istotne uwagi co do sposobu korzystania przez Polskę z tego narzędzia i zawiera konkretne propozycje.
Ponadto w dokumencie wskazano na kierunkową akceptację zamiaru KE wzmocnienia obecności problematyki zrównoważonego wzrostu w Semestrze Europejskim, w tym włączenie celów zrównoważonego rozwoju Narodów Zjednoczonych. W związku z tym GUS przygotował, w uzgodnieniu z ministerstwami, odrębny zestaw wskaźników monitorujących, dostosowany do specyfiki obszarów zrównoważonego rozwoju uznanych przez rząd za priorytetowe dla Polski. (https://sdg.gov.pl).
Inwestycje
Nie ulega wątpliwości, że o aktywności inwestycyjnej zadecydują takie czynniki jak: czas trwania pandemii, sytuacja na rynku globalnym, zwłaszcza u największych partnerów handlowych Polski: Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii. Z drugiej strony zwrócono uwagę na dobre wyniki wzrostu PKB oraz niską stopę bezrobocia u progu spowolnienia, które mogą
w pewnym stopniu zamortyzować efekty recesji w światowej gospodarce. KPR w tym rozdziale zawiera informacja nt. dotychczasowych rozwiązań organizacyjnych i prawnych w obszarze inwestycji. Pozostaje pytanie jak szybko będziemy mogli je realizować w coraz większym zakresie szczególnie te publiczne, które powinny być kołem zamachowym dla inicjatyw średnich i małych. Autorzy wskazują na dużą rolę przyjętej 31 marca 2020 r. w ramach
tzw. Tarczy Antykryzysowej, nowelizacji ustawy o systemie instytucji rozwoju, która weszła w życie 1 kwietnia 2020 r. Wprowadza m. in. nowe uprawnienia Polskiego Funduszu Rozwoju.
Na uwagę zasługuje komentarz zawarty w Programie: „Odpowiadając na prośbę Komisji Europejskiej o zawarciu w KPR programów inwestycyjnych na rzecz gospodarki. Programy te nie powinny pokrywać się z działaniami przewidzianymi do wsparcia w ramach budżetu UE, gdyż realizacja takich działań jest raportowana w inny sposób. Działania inwestycyjne
o charakterze strategicznym są planowane na okres kilku lat, zatem wykraczają poza ramy obecnego KPR. Działania te obejmują zarówno kontynuację już realizowanych działań lub ich modyfikację oraz zupełnie nowe inicjatywy”. W tej części można zapoznać się
z harmonogramem programów inwestycyjnych (m.in. Program „Ciepłownictwo powiatowe”, Program „Budownictwo energooszczędne. Zmniejszenie zużycia energii w budownictwie”, Program Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej do 2028 roku „Kolej+”)
Odpowiedź na priorytety ASGS
W tej części znajdujemy odniesienie do znaczącego wzrostu produktywności pracy w ostatnim dziesięcioleciu (o blisko 30%). Osiągnięcie wyższej wydajności zdaniem autorów wymaga systematycznych i przyszłościowych działań na rzecz badań naukowych i innowacji, rozwoju technologii cyfrowych, inteligentnej reindustrializacji, czy wspierania rozwoju start-upów. Wśród ujętych w harmonogramie programów na uwagę zasługuje Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych, Zmiana modelu organizacyjnego opieki onkologicznej w Polsce.
Niestety po raz kolejny absolutnie rozczarowuje harmonogram działań w obszarze Rynek Pracy.
Działania na rzecz realizacji Zaleceń Rady UE z 2019 r.
KPR jako realizacje zaleceń wskazuje kilka inicjatyw, takich jak: PPK,Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości, Sieć Badawcza Łukasiewicza,Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (część szczegółowa), (realizacja zaleceń znajduje się w tabeli na stronie 74).
Udział NSZZ „Solidarność” w opiniowaniu dokumentów Semestru Europejskiego.
W załączniku nr 2 znajdują się opinie partnerów do dokumentów Semestru europejskiego 2020 w tym NSZZ „Solidarność”. Zwracam uwagę, że sposób i zakres ich prezentacji nie został skonsultowany z NSZZ „Solidarność”, tak jak cały projekt Krajowego Programu Reform.
Program Stabilności i Konwergencji
Marzena Podolska-Bojahr
Katarzyna Zimmer-Drabczyk