Koncepcja nowego Prawa Zamówień Publicznych
- Kategoria: Kraj
- wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
- Wydrukuj
fot.Shutterstock
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii wraz z Urzędem Zamówień Publicznych opublikowało długo wyczekiwany dokument pt.: Koncepcja nowego Prawa Zamówień Publicznych. Materiał ten stanowi wynik konsultacji z uczestnikami rynku zamówień publicznych oraz zapoczątkowuje dalszą, pogłębiona dyskusję nad niezbędnymi zmianami w ustawie Prawo zamówień publicznych.
Obecnie, zamówienia publiczne stanowią bowiem duże wyzwanie zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Analiza zgłaszanych postulatów uczestników rynku pozwoliła na identyfikację głównych problemów:
• brak powiązania wydatków z realizacją polityk oraz celów strategicznych państwa,
• zbyt mała liczba ofert składanych w postępowaniach,
• niewystarczające zainteresowanie zamówieniami MŚP w stosunku do ich potencjału,
• niewystarczające instrumenty wspierające innowacyjne produkty i usługi,
• skomplikowane procedury udzielania zamówienia publicznego,
• przywiązywanie przez zamawiających zbyt małej wagi do jakości przedmiotu zamówienia; koncentracja na wymogach formalno-proceduralnych,
• brak pewności prawa zamówień publicznych (nieprzejrzyste przepisy, niejednolite orzecznictwo),
• przerzucanie zbyt dużego ryzyka w realizacji umowy na wykonawcę i brak skutecznego zarządzania realizacją kontraktu,
• nieefektywny system kontroli prawidłowości udzielania i wykonania zamówień publicznych.
Identyfikacja ww. problemów i potrzeb, a także celu, jaki mają realizować zamówienia publiczne, wyznaczyła kierunek prac nad koncepcją nowego Prawa zamówień publicznych. Nowe Prawo zamówień publicznych powinno umożliwić realizację strategicznych celów państwa, uczynić zamówienia bardziej efektywnymi, ułatwić zamawiającym proces zakupowy i korzystanie z dostępnych narzędzi oraz sprawić, żeby wykonawcy widzieli w postępowaniach o udzielenie zamówienia przede wszystkim szanse, a nie zagrożenia.
Celem nowej regulacji jest stworzenie warunków do realizacji Polityki Zakupowej Państwa oraz efektywne i zrównoważone udzielanie zamówień publicznych. W ramach celów szczegółowych wyróżniono następujące priorytety:
• identyfikacja zamówień strategicznych,
• zwiększenie ilości zamówień innowacyjnych, zielonych, społecznych,
• zwiększenie konkurencyjności postępowań,
• większa transparentność postępowań,
• większy dostęp do rynku zamówień dla MŚP,
• usprawnienia proceduralne, w tym wyodrębnienie procedury udzielania zamówień poniżej progów unijnych,
• zwiększenie roli współpracy zamawiających z wykonawcami,
• lepsze zarządzanie procesem oraz realizacją umowy,
• sprawny i dostępny proces odwoławczy,
• usprawnienie systemu kontroli.
Zaproponowane w koncepcji zmiany obejmują wszystkie obszary, w których zidentyfikowano potrzebę wprowadzenia nowych rozwiązań optymalizujących proces udzielania zamówień.
Celem ułatwienia przedsiębiorcom, w szczególności z sektora MŚP, dostępu do zamówień zaproponowano wyodrębnienie i znaczące uproszczenie procedury udzielania zamówień poniżej progów unijnych poprzez odejście od stosowania trybów właściwych dla zamówień powyżej progów unijnych i zwiększenie autonomii zamawiającego w kształtowaniu procedury wyłonienia wykonawcy. Wprowadzona zostanie zasada koncentracji ogłoszeń w jednym miejscu publikacji w celu zwiększenia dostępności informacji dla wykonawców (zasadą będzie publikacja w Biuletynie Zamówień Publicznych). Ponadto utrzymana i doprecyzowana zostanie regulacja dotycząca dzielenia zamówienia na części. Zachętą dla przedsiębiorców do udziału w postępowaniu może być również wprowadzenie obowiązku częściowych płatności w umowach trwających dłużej niż 12 miesięcy.
Wśród uproszczeń proceduralnych przewidziano zmiany w podstawach wykluczenia (w tym znaczące ograniczenie przesłanek obligatoryjnych) i warunkach udziału w postępowaniu (uporządkowanie i doprecyzowanie przepisów) oraz uelastycznienie trybów negocjacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem partnerstwa innowacyjnego, w ramach którego przewidziano nowe rozwiązania zachęcające potencjalnych wykonawców do angażowania się w proces tworzenia innowacyjnego produktu, usługi lub roboty budowlanej.
W zakresie umów w sprawach zamówień publicznych zaproponowane zostało między innymi wprowadzenie obowiązku kształtowania umów zgodnie z zasadą proporcjonalności. Skuteczność realizacji tej zasady ma zapewnić wprowadzenie otwartego katalogu klauzul abuzywnych, który będzie zawierał postanowienia szczególnie negatywnie oddziałujące na uczestników rynku zamówień publicznych. Powyższe rozwiązania służą zrównoważeniu pozycji stron umowy w sprawie zamówienia publicznego. Za niezbędne uznano ponadto zwiększenie troski o monitorowanie procesu realizacji umowy poprzez przeprowadzenie ewaluacji wykonania zamówienia w szczególnie uzasadnionych przypadkach określonych w przepisach ustawy.
W odniesieniu do zamówień udzielanych przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (zamówienia sektorowe) zaproponowano regulacje, które w większym stopniu uwzględniają specyfikę tego rodzaju zamówień, umożliwiając wykorzystanie ich potencjału dla zwiększenia efektywności zamówień publicznych oraz realizacji celów strategicznych państwa.
W nowej regulacji przewidziane zostaną skuteczne narzędzia umożliwiające uwzględnianie aspektów społecznych i środowiskowych w procesie udzielania zamówienia publicznego, w szczególności zamówienia zastrzeżone, przesłanki wykluczenia, społeczne warunki realizacji zamówienia, w ramach których nadal będzie wymagane zatrudnienie na podstawie umowy o pracę osób wykonujących czynności w zakresie realizacji zamówienia, mające charakter świadczenia pracy. Dodatkowo wprowadzone zostaną regulacje usprawniające udzielanie zamówień w ramach specjalnego reżimu zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi. Wzmocnione zostaną również mechanizmy dotyczące dostępności dla osób niepełnosprawnych i projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników.
Znaczące zmiany zaproponowano również w zakresie środków ochrony prawnej. Zaproponowane rozwiązania będą dawały przedsiębiorcom jeszcze większe gwarancje ochrony ich interesów związanych z ubieganiem się o udzielenie zamówienia publicznego. Za uzasadnione uznano uregulowanie kwestii dopuszczalności składania odwołań w postępowaniach o wartości poniżej progów UE, analogicznie do postępowań o wartości równej lub wyższej od progów stosowania dyrektyw. Wprowadzone zostaną mechanizmy służące ujednoliceniu orzecznictwa dotyczącego zamówień publicznych m.in.: zasady rozpoznawania przez Krajową Izbę Odwoławczą (KIO) odwołań w składzie trzyosobowym, wprowadzenie do nowej ustawy Pzp przepisów przyznających możliwość podejmowania wiążących uchwał przez Zgromadzenie Ogólne członków KIO co do kierunków orzeczniczych czy ustanowienie jednego sądu wyłącznie właściwego rzeczowo i funkcjonalnie do rozpoznawania skarg na orzeczenia KIO. Jednocześnie zaproponowano obniżenie opłat sądowych od skarg na orzeczenia KIO do wysokości trzykrotności wpisu wnoszonego w trakcie składania odwołania do KIO. Zmiana ma na celu zwiększenie dostępu do środków ochrony prawnej. W koncepcji przedstawiono również nowe propozycje pozwalające na bardziej efektywne dochodzenie roszczeń odszkodowawczych związanych z nieuzyskaniem zamówienia na skutek nieprawidłowości popełnionych w procesie udzielenia zamówienia publicznego, niezależnie od roszczeń rozpoznawanych w świetle Kodeksu postępowania cywilnego, również w ramach procedury odwoławczo-skargowej.
W koncepcji przewidziano wprowadzenie ogólnych przepisów dotyczących systemu i zasad kontroli udzielania zamówień publicznych. Regulacje te będą zawierały zasady współpracy i współdziałania organów, których celem jest spójny, czytelny dla rynku system kontroli zamówień publicznych. Zaproponowano również wprowadzenie zmian w ustawach regulujących działanie poszczególnych instytucji, obejmujących jasny podział zadań zgodnie z obszarami kompetencji.
Zmiany prawne zostaną wsparte działaniami Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, którego głównym zadaniem stanie się merytoryczne wsparcie zamawiających w organizacji postępowań, tworzenie bazy danych o zamówieniach, opracowywanie dobrych praktyk, standardowych dokumentów, organizacja szkoleń dla zamawiających i kontrolerów.
Biuro Eksperckie, Dialogu i Polityki Społecznej zaprasza do składania uwag do Koncepcji nowego Prawa Zamówień Publicznych, kontakt: s.szczepanska@solidarnosc.org.pl
Decyzja Prezydium Komisji Krajowej nr 162/2017
ssz