Niezwykły nabytek Archiwum Historycznego NSZZ „Solidarność” Wyróżniony
- Kategoria: Kraj
- wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
- Wydrukuj
fot.P.Machnica
3 metry dokumentów i blisko 500 książek oraz czasopism, czyli spuścizna po śp. prof. Stefanie Kurowskim, zostały przekazane 10 kwietnia br. do Archiwum Historycznego NSZZ „Solidarność”.
Prof. Stefan Kurowski pracę zawodową ekonomisty przy projektowaniu planu sześcioletniego rozpoczął w 1949 r. Nie zrobił jednak kariery w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, ponieważ napisał artykuł porównujący rolę Lenina w ruchu komunistycznym do roli św. Pawła w chrześcijaństwie. Został za to dyscyplinarnie zwolniony z pracy. Od 1955 roku pracował w zakładzie Nauk Ekonomicznych, potem w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. W 1963 roku napisał pracę habilitacyjną, w której twierdził, że gospodarka socjalistyczna nie wygra z gospodarką kapitalistyczną. I choć obronił habilitację, po „życzliwym” donosie do Gomułki została mu ona cofnięta. Ponownie obronił się w 1966 roku, a na tytuł profesora musiał czekać do 1989 r. Poglądy Kurowskiego sprawiły, że władze PRL blokowały wydawanie jego książek oraz zabraniały wyjazdów zagranicznych. Tymczasem profesor działał w Klubie Krzywego Koła, KIK, pisał do paryskiej „Kultury”, był współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
Z „Solidarnością” był związany od początku. W sierpniu 1980 roku przyjechał do Stoczni Gdańskiej. We wrześniu 1980 roku był ekspertem w czasie strajku w Hucie Katowice, gdzie podpisano czwarte po szczecińskim, gdańskim i jastrzębskim porozumienie zezwalające na tworzenie wolnych związków zawodowych. Był doradcą gospodarczym KKP i Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”. Na I KZD przedstawił program gospodarczy, który został przez Zjazd uchwalony jako tzw. program alternatywny. Uczestniczył w posiedzeniu Komisji Krajowej 11 i 12 grudnia 1981 r. Był internowany w Jaworzu do 14 kwietnia 1982 r. W grudniu 1988 r. przyłączył się do Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, nie brał jednak udziału w wyborach 1989 roku z powodu choroby. Po wyborze Lecha Wałęsy na prezydenta RP prof. Kurowski został członkiem Komitetu Doradczego przy Prezydencie RP i doradcą premiera Jana Olszewskiego.
Krytykował plan Balcerowicza za to, że doprowadził do znacznego spadku produkcji, dużego bezrobocia, zubożenia społeczeństwa, prywatyzacji za bezcen, głównie w zagraniczne ręce. Kurowski nie zgadzał się na ograniczanie wydatków na cele społeczne, zmniejszenie budownictwa mieszkaniowego, który przyczyniał się do spadku urodzeń i zapaści demograficznej.
Od 1993 roku poświęcił się przede wszystkim pracy dydaktycznej, choć wcześniej także kształcił studentów, od 1982 roku wykładał na KUL-u. Jego krytyczne opinie nt. stanu polskiej gospodarki były mało słyszane, bo Gazeta Wyborcza czy Rzeczpospolita drukowały profesora rzadko. Jego wypowiedzi można było przeczytać w "Naszym Dzienniku", "Ładzie", "Myśli Polskiej", "Tygodniku Solidarność".
Dzięki nowym nabytkom, Archiwum Historyczne NSZZ „Solidarność” będzie mogło udostępnić szerokiemu kręgowi badaczy materiały, które wypracował i zgromadził prof. Kurowski. To zbiór niezwykły, bo obejmujący całe życie – od szkoły powszechnej – zeszyty szkolne z łaciny, j. polskiego, do śmierci profesora w 2011 r. W blisko trzech metrach bieżących dokumentacji znajdują się artykuły, wykłady, materiały do książek, ich maszynopisy. Jest teczka „Jaworze” z listami od żony, córki, przyjaciół, z notatkami dot. porządku dnia w „internacie”, z listami internowanych. Kilka teczek z kopiami dokumentów z IPN. SB miała na celowniku profesora od lat 50. Przeprowadzała tajne rewizje w mieszkaniu państwa Kurowskich, założyła podsłuch. Oprócz dokumentów spuściznę uzupełnia zbiór książek. To książki napisane przez Stefana Kurowskiego i zgromadzone przez niego. Wiele z nich zawiera odręczne notatki na marginesach, podkreślenia.
Córka i syn profesora Grażyna Szwarc i Piotr Kurowski przekazując dokumenty wyrazili nadzieję, że dzięki temu postać i działalność prof. Stefana Kurowskiego zostanie szerzej rozpropagowana. Zwłaszcza, że w chwili obecnej potwierdzają się stawiane przez niego na początku lat 90. tezy gospodarcze.
Joanna Lewandowska
red.hd