Prawo do wcześniejszej emerytury kierowców pojazdów powyżej 3,5 tony

31 stycznia 2018 r. Sąd Najwyższy orzekł w sprawie rozbieżności w orzecznictwie dotyczących praw emerytalnych kierowców pojazdów powyżej 3, 5 tony.  Udzielając odpowiedzi na pytanie prawne sformułowane we wniosku Pierwszego Prezesa SN, Sąd Najwyższy w składzie powiększonym podjął uchwałę o następującej treści:

Praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach (art. 32 ust. 1 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm. w związku z poz. 2 Działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Orzeczenie jest ważne dla osób, które pracę kierowcy pojazdu powyżej 3,5 tony wykonywały w latach 70, 80 czy 90 ubiegłego wieku.

Jak wskazuje sędzia Józef Iwulski prezes SN kierujący Izbą Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych orzeczenie zawiera dwa istotne elementy: Po pierwsze wskazuje, że dodatkowe prace: spedytora, ładowacza czy konwojenta, musiały być wykonywane w transporcie. Wyklucza to więc inne branże. Drugi element odnosi się do tego, że te dodatkowe czynności powinny dotyczyć przewożonych towarów. Wyklucza to więc możliwość uznania za pracę kierowcy np. czynności spedycyjnych wykonywanych w biurze.

Zagadnienie prawne przedstawione we wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z 21 listopada 2017 r. dotyczyło następującej kwestii:

„Czy praca kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wymieniona w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (…), jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), jeśli kierujący takim pojazdem wykonywał służbowo także czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora?”.

Podstawą złożenia wniosku o rozstrzygnięcie ww. zagadnienia były ujawnione w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności dotyczące wykładni przepisów, które  umożliwiają osobom urodzonym po 31 grudnia 1949 r. skorzystanie z uprawnień emerytalnych według regulacji obowiązujących przed datą wejścia w życie reformy systemu ubezpieczeń społecznych (1 stycznia 1999 r.). W ogólnym ujęciu „stare” zasady nabywania uprawnień emerytalnych są korzystniejsze, niż te, które obowiązują obecnie. W oparciu o dotychczasowe przepisy niektóre grupy zawodowe wykonujące prace o znacznym stopniu uciążliwości (w tym kierowcy samochodów ciężarowych) mogli ubiegać się o przyznanie emerytury w obniżonym wieku (wynoszącym 60 lat w przypadku mężczyzn) jeśli przy wykonywaniu takich prac, w pełnym wymiarze, przepracowali ogółem 15 lat. Te same reguły - z uwagi na regulacje przejściowe zawarte w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – mają także zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymowali się 15–letnim stażem emerytalnym przy wykonywaniu ww. prac, ale wtedy nie mogli skutecznie wystąpić z wnioskiem o emeryturę z uwagi na „młody” wiek.

Rozbieżności, których dotyczył wniosek Pierwszego Prezesa SN, odnosiły się do kwalifikacji stanów faktycznych, w których osoba zatrudniona pełnoetatowo jako kierowca samochodu ciężarowego (a więc wykonująca pracę w warunkach szczególnych, uprawniającą do wcześniejszej emerytury) zajmowała się służbowo – poza jazdą samochodem – także innymi czynnościami mającymi związek z przewozem towarów (załadunkowymi, wyładunkowymi, spedycyjnymi, konwojowymi itp.), które nigdy nie były i nie są klasyfikowane w przepisach emerytalnych jako praca w warunkach szczególnych. W niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy uznawał, że wykonywanie takich ubocznych zadań stanowi przeszkodę w ubieganiu się byłego kierowcy o emeryturę w obniżonym wieku, bo pracownik w ramach zatrudnienia „na pełnym etacie” nie był w stanie wykonać pracy polegającej tylko na „kierowaniu pojazdem”.

Natomiast w innych wyrokach przyjęto koncepcję, zgodnie z którą czynności załadunkowe, wyładunkowe, spedycyjne i konwojowe stanowią integralną część zadania przewozowego, które wykonuje kierowca samochodu ciężarowego i dlatego osobie, która w ramach obowiązków pracowniczych – oprócz prowadzenia samochodu – wykonywała pozostałe czynności „okołotransportowe” należy się emerytura w wieku obniżonym, o ile pracownik przepracował w takich warunkach stale i w pełnym wymiarze przez co najmniej 15 lat.

źródło: www.sn.pl
Rzeczpospolita 1 luty 2018