Budowanie przyszłości z godną pracą. 105 sesja Międzynarodowej Konferencji Pracy

W tym roku 105 sesja Międzynarodowej Konferencji Pracy rozpoczęła się w Genewie 30 maja  i zakończyła 11 maja. Konferencja odbywała się pod hasłem: „Budowanie przyszłości z godną pracą”. Wzięło w niej udział 5982 przedstawiciele rządów, pracodawców i pracowników ze 187 państw członkowskich.

Konferencja obradowała w ramach sesji plenarnej i komitetów technicznych. Podczas posiedzeń plenarnych wszyscy delegaci mięli możliwość uczestniczenia w dyskusji nad raportami Przewodniczącego Rady Administracyjnej i Dyrektora Generalnego. Podczas sesji plenarnych realizowane były także administracyjne i formalne zadania Konferencji, a 9 czerwca miał miejsce Światowy Szczyt Pracy. (Komitety obradują równolegle, przez cały czas trwania Konferencji, przyjmują raporty, wnioski lub wszelkie inne instrumenty, które kierowane są następnie na sesję plenarną do przyjęcia.)

Komitet stosowania konwencji i zaleceń rozpatrzył informacje i sprawozdania przedłożone przez rządy, dotyczące realizowania konwencji i zaleceń oraz Raport Komitetu Ekspertów na temat stosowania konwencji i zaleceń. Raport ten składał się z dwóch, przedkładanych Konferencji, części. Część pierwsza zawierała w szczególności uwagi na temat stosowania konwencji ratyfikowanych. W tym roku omówiono  24 przypadki naruszenia konwencji i przyjęto zalecenia dla poszczególnych 24 rządów. Związek wystąpił ws. łamania praw pracowniczych w Białorusi i Czechach. Część druga zawierała Przegląd ogólny sprawozdań składanych z konwencji nieratyfikowanych. W tym roku poświęcony następującym konwencjom i zaleceniom: Konwencji nr 97 dotyczącej pracowników migrujących (zrewidowana), z 1949 r. i towarzyszącemu jej Zaleceniu nr 86 oraz Konwencji nr 143 dotyczącej pracowników migrujących (postanowienia uzupełniające), z 1975 r. i towarzyszącemu jej Zaleceniu nr 151. (Dyskusja nad raportem MOP i konkluzje z niej płynące stanowią integralną cześć raportu Komitetu i są wytycznymi dla Rady Administracyjnej co do dalszego działania MOP w tej kwestii.)

W swoich wnioskach końcowych Komitet potwierdził ludzki wymiar migracji, uznał za kluczowe aby migracja zarobkowa dawała korzyści pracownikom, pracodawcom i szerszej społeczności. Uznał również, że konieczne jest zachowanie równowagi między prawami, odpowiedzialnością i potrzebami wszystkich stron. Podkreślił, że skuteczne zarządzanie międzynarodową migracją zarobkową wymaga dobrego  zarządzania globalnego i współpracy międzynarodowej, do których szczególny wkład może wnieść MOP.

Godna praca w globalnych łańcuchach dostaw – dyskusja ogólna.

Raport przygotowany przez Biuro jako podstawa do dyskusji ogólnej zawierał aktualne informacje na temat trendów w globalnych łańcuchach dostaw, w tym trendów produkcyjnych, handlowych i inwestycyjnych. Dokonano w nim oceny szans i wyzwań dla modernizacji gospodarczej i społecznej definiowanej odpowiednio jako proces, poprzez który jego uczestnicy przechodzą do bardziej wartościowych działań w ramach globalnego łańcucha dostaw i osiągają godną pracę. Dokonał również oceny ewolucji publicznych, prywatnych i innych form zarządzania w ramach globalnych łańcuchów dostaw.

Choć możliwości zintegrowanej modernizacji gospodarczej i społecznej istnieją w ramach globalnych łańcuchów dostaw, raport wykazał, że związek ten nie jest ani automatyczny, ani nieunikniony. Z tego powodu, kluczową rolą polityki, instytucji i działań podejmowanych przez podmioty publiczne, prywatne i społeczne jest zapewnianie, że modernizacja gospodarcza prowadzi rzeczywiście do godnej pracy. Mimo, że ocena tych różnych mechanizmów zarządzania wykazuje, że niektóre wywołują bardzo cenne rezultaty, konieczna jest szersza interakcja i współpraca między trójstronnymi członkami MOP jeżeli luki w zarządzaniu na szczeblu krajowym, regionalnym i międzynarodowym mają być wypełnione. Celem dyskusji ogólna było umożliwienie państwom członkowskim lepszego zrozumienia, w jaki sposób zaangażowanie się w globalne łańcuchy dostaw może przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju, sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i godnej pracy dla wszystkich. Podczas gdy korzyści płynące z globalnych łańcuchów dostaw dla wzrostu gospodarczego są szeroko dyskutowane (m.in. w OECD, WTO, UNCTAD), znacznie mniej uwagi poświęca się na ich implikacje dla zatrudnienia i warunków pracy.

W wyniku dyskusji i kompromisu, Komitet przyjął deklarację i wnioski dotyczące dalszych działań. MOP otrzymała mocny mandat do przeprowadzenia globalnej akcji, której celem będzie zniwelowanie luk występujących w zarządzaniu sektorowymi, regionalnymi i międzynarodowymi łańcuchami dostaw. Komitet, niestety, nie wnioskował o utworzenie nowego standardu. Zalecił jedynie aby MOP przygotowała program działania i zorganizowała trójstronne spotkanie i dalszą dyskusję. Być może wnioski z tego spotkania będą zawierały postulat pracowników, czyli utworzenie nowej konwencji i/lub zalecenia.

Godna praca na rzecz pokoju i zdolności odbudowy: Rewizja Zalecenia nr 71 dotyczącego zatrudnienia w okresie przechodzenia od wojny do pokoju, z 1944 r.

Zalecenie nr 71 było przyjęte pod koniec II wojny światowej i zawierało rady na rzecz promocji zatrudnienia w okresie przechodzenia od wojny do pokoju. Do dziś pozostaje ono jedynym normatywnym instrumentem w systemie Narodów Zjednoczonych odnoszącym się do kryzysu przez pryzmat zatrudnienia i tworzenia miejsc pracy.

Powtarzanie się i zmienny charakter konfliktów i katastrof oraz ich szeroki wpływ na rozwój i stabilność oraz dążenie do zapewniania godnej pracy w wielu regionach spowodowało potrzebę pilnego stworzenia bardziej kompleksowej i aktualnej normatywnej podstawy reagowania. Uwaga międzynarodowa dotycząca tych kwestii zwiększyła się w 2015 r. na skutek globalnego kryzysu migracyjnego, kiedy ogromna liczba ludzi opuściła na skutek konfliktów swoje domy w poszukiwaniu bezpieczeństwa i integracji na rynku pracy w sąsiednich i innych państwach.

Biuro przygotowało do pierwszej dyskusji dwa raporty. Raport na temat ustawodawstwa i praktyki, „Zatrudnienie i godna praca na rzecz pokoju i zdolności odbudowy”, udostępniony państwom członkowskim w kwietniu 2015 r., zawiera pojęcie kryzysu, jego ewolucję w sytuacjach wojen międzynarodowych, wewnętrznych konfliktów zbrojnych i innych sytuacjach rozprzestrzeniającej się przemocy, katastrof naturalnych i spowodowanych przez człowieka. Raport bada ewolucję odpowiedzi na kryzys w różnych państwach i regionach jak również odpowiedź MOP na kryzysy i katastrofy. Opisuje architekturę międzynarodowego systemu odpowiadania na kryzys, analizuje rolę MOP w systemie, jej wpływ na tworzenie i implementację programów odbudowy z uwzględnieniem troski o zapewnianie godnej pracy. Raport, analizuje w końcu, kroki jaki mogą być włączone do zrewidowanego standardu wspierającego państwa członkowskie w promowaniu pokoju, zapobiegania kryzysom, odporności na sytuacje kryzysowe jak również wychodzenia z kryzysu.

Drugi raport na temat zatrudnienia i godnej pracy na rzecz pokoju i zdolności odbudowy  został ostatnio przekazany państwom członkowskim. Oparty jest on na odpowiedziach otrzymanych na kwestionariusz  mającym na celu zebranie poglądów trójstronnych państw członkowskich na temat projektu zalecenia. Zawiera podsumowanie i komentarz na temat odpowiedzi otrzymanych na kwestionariusz. Zawiera także zbiór projektów konkluzji przygotowanych w oparciu o otrzymane odpowiedzi, które w kolei posłużyły jako podstawa do dyskusji podczas 105 sesji Konferencji.

Ocena wpływu Deklaracji MOP dotyczącej sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji, z 2008 r.

W czasie Konferencji specjalny Komitet Ogólny dokonał oceny wpływu Deklaracji dotyczącej sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji, w szczególności zakresu, w jakim przyczyniła się ona do promowania wśród państw członkowskich celów i zadań Organizacji zintegrowanych w czterech celach strategicznych: zatrudnienie, ochrona socjalna, dialog społeczny i fundamentalne zasady i prawa w pracy, poprzez umieszczenie zatrudnienia i godnej pracy w centrum ich polityki społecznej i gospodarczej.

Komitet przyjął rezolucję wzywającą MOP do podjęcia konkretnego działania umożliwiającego pełne wykorzystanie potencjału Deklaracji, poprzez działalność w ramach Agendy 2030 ONZ oraz zintegrowanie godnej pracy z krajowymi strategiami zrównoważonego rozwoju. Rezolucja wzywa również do promowania godnej pracy poprzez partnerstwo i spójność polityki krajowej z międzynarodowymi i regionalnymi instytucjami ekonomicznymi i finansowymi. Wyraża także potrzebę wzmocnienia potencjału MOP, a od członków wkładu na rzecz osiągnięcia celów Agendy 2030.

Dokonana przez Konferencję ocena powinna przyczynić się do przygotowania działań związanych z setną rocznicą powstania Organizacji, działań podejmowanych jako follow-up Agendy równoważonego rozwoju 2030 i strategicznych ram odniesienia Organizacji 2018-2021.

Kwestie morskie

Konwencja o pracy na morzu z 2006 r. (MLC, 006) weszła w życie 20 sierpnia 2013 r. W 2015 r. Dyrektor Generalny otrzymał dwa zestawy propozycji poprawek do Kodeksu Konwencji przedłożone odpowiednio przez grupę przedstawicieli armatorów i marynarzy. Propozycja armatorów dążyła do doprowadzenia do zgodności procedury odnawiania morskiego certyfikatu pracy z procedurami przyjętymi w konwencjach Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) - Prawidło 5.1. Pierwsza propozycja marynarzy zmierzała do zapewnienia wypłacania wynagrodzenia za okres, w którym marynarz jest przetrzymywany przez piratów - Prawidło 2.2. Druga propozycja miała na celu lepsze rozwiązanie problemów molestowania i mobbingu na pokładzie statków - Prawidło 4.3. Przyjęto dwa zestawy poprawek do Kodeksu dotyczących Prawideł 4.3. i 5.1., a do dalszego zbadania kwestii ochrony wynagrodzenia marynarzy w wypadku porwania przez piratów i przejęcia odpowiednich zaleceń powołano grupę roboczą.

Poprawki, które zostały przyjęte wymaganą większością przynajmniej dwóch trzecich głosów, musiały być przedstawione do zatwierdzenia podczas sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy.

Pod koniec Konferencji odbył się Światowy Szczyt Pracy, w czasie którego młodzi ludzie i wysokiej rangi przedstawiciele rządów, pracodawców i pracowników dyskutowali w jaki sposób kształtować przyszłość pracy dla młodych.

Gośćmi honorowymi tegorocznej Konferencji byli Johann Schneider-Ammann, prezydent Szwajcarii oraz Jean-Claud Juncker, przewodniczący Komisji Europejskiej, którzy w swoich wystąpieniach podkreślili centralną rolę dialogu społecznego między rządami, pracodawcami i pracownikami w kształtowaniu przyszłości pracy.

NSZZ „Solidarność” reprezentowali Adam Gliksman – członek ZR Małopolska i Anna Wolańska – ekspert Biura Zagranicznego KK.

Część materiału wykorzystano z publikacji MOP pt. "105 th Session of the International Labour Conference. Conference  Guide", przetłumaczonej przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.