Organizacja Zakładowa NSZZ Solidarność Scania Production Słupsk S.A.

Czy za udział w szkoleniu po godzinach pracy, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie lub czas wolny?

 

Poniżej przedstawiam kilka zaczerpniętych z Internetu Prawniczych Interpretacji Prawa Pracy, dotyczących tego, czy pracodawca powinien płacić pracownikom za czas uczestniczenia w szkoleniach podnoszących ich kwalifikacje zawodowe.

 

Pracownik został skierowany na szkolenie trwające poza jego rozkładowymi godzinami pracy (nie były to szkolenia bhp). Czy za czas tego szkolenia przysługuje mu czas wolny lub wynagrodzenie?

Zaliczeniu do czasu pracy z mocy prawa podlegają jedynie szkolenia wstępne i okresowe z zakresu bhp (art. 2373 § 3 K.p.). Szkolenia te przeprowadzane po godzinach pracy lub w dniu wolnym mogą spowodować przekroczenie norm czasu pracy i konieczność rekompensaty powstałych w ten sposób nadgodzin. W przypadku pozostałych rodzajów szkoleń przepisy nie rozstrzygają o konieczności ich zaliczania do czasu pracy. W piśmiennictwie z zakresu prawa pracy można spotkać w tej kwestii odmienne stanowiska, w tym pogląd, zgodnie z którym, pracownik uczestniczący w szkoleniu wykonuje polecenie pracodawcy pozostając w jego dyspozycji. Na poparcie tego poglądu przywołuje się uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I PK 144/04. Sąd Najwyższy uznał w nim, że praktyczne szkolenie pracowników powinno odbywać się w ramach stosunku pracy, natomiast poza tym stosunkiem może być organizowane tylko wtedy, gdy szkoleniowy cel i metody działania wyraźnie dominują nad wykonywaniem obowiązków pracowniczych.

Zaliczeniu do czasu pracy powinny podlegać te szkolenia, które są niezbędne do wykonywania umówionej pracy lub służą podniesieniu kwalifikacji wymaganych dla danego rodzaju pracy. Natomiast służące podniesieniu ogólnych kwalifikacji pracownika lub zdobyciu wiedzy, która może być wykorzystana nie tylko na rzecz obecnego pracodawcy, mogą odbywać się poza czasem pracy i nie są do niego zaliczane.

Warunkiem uznania, że dane szkolenie nie musi być zaliczone do czasu pracy jest dobrowolność uczestnictwa w zajęciach szkoleniowych ze strony pracownika. Jeżeli udział w szkoleniu organizowanym po godzinach pracy jest dobrowolny, a inicjatywa pracodawcy kończy się na skierowaniu do pracowników niewiążącej oferty podnoszenia kwalifikacji, nie ma podstaw dla zaliczenia czasu jego trwania do czasu pracy.

Natomiast Państwowa Inspekcja Pracy prezentuje stanowisko, że w trakcie uczestnictwa w szkoleniu pracownik nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy, a brak jest wyraźnego przepisu zobowiązującego do zaliczania szkoleń do czasu pracy. Ewentualnie takim przepisem może być regulacja zakładowa (np. regulamin pracy), na mocy której dane szkolenie spoza zakresu bhp będzie wliczane do czasu pracy pracowników zatrudnionych w danym zakładzie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666)

 

Wynagrodzenie za szkolenie po godzinach pracy - należy się?

Jeżeli to pracodawca kieruje pracownika na szkolenie po godzinach pracy, jego obowiązkiem jest wliczenie tych godzin do czasu pracy.
fot. Bzzz/istockphoto.com
Kursy i szkolenia, które za zgodą pracodawcy odbywamy w godzinach pracy wliczają się do naszego czasu i dostajemy za nie wynagrodzenie. Problematyczne są takie szkolenia, na które idziemy po godzinach pracy. Jeśli bierzemy w nich udział na polecenie pracodawcy, powinny być wynagradzane jak nadgodziny.

Agata Mikucka, aplikantka adwokacka
mat. Prasowe

Pracodawca skierował mnie na kurs, który odbywał się po godzinach pracy wynikających z umowy. Czy nie należy mi się dodatkowe wynagrodzenie za te 17 godzin kursu ? - pyta nasza czytelniczka.

Na pytanie odpowiada Agata Mikucka, aplikantka adwokacka, ekspert ds. prawa pracy z Kancelarii Kawczyński-Kieszkowski Adwokaci i Radcowie Prawni.

Udział pracowników w szkoleniach podnoszących ich kwalifikacje zawodowe jest praktyką coraz częściej stosowaną w relacjach pracodawca-pracownik. Kwestią kontrowersyjną jest natomiast to, czy czas szkolenia odbywanego poza ustalonymi z pracodawcą w umowie o pracę godzinami pracy winien być zaliczony do czasu pracy, a co za tym idzie, czy pracownik winien za ten czas otrzymać wynagrodzenie czy też nie. 

Zgodnie z art. 128 §1 Kodeksu Pracy (KP) czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Poza przypadkiem określonym w art. 2373 § 3 KP, który stanowi, że szkolenia z zakresu bhp odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy, przepisy prawa pracy nie regulują tego, czy czas szkolenia powinien być wliczany do czasu pracy. 
Co do zasady, nie powinno ulegać wątpliwościom, iż jeśli szkolenie odbywa się w godzinach pracy w oparciu o skierowanie pracownika na to szkolenie przez pracodawcę, to czas takiego szkolenia winien być wliczany do czasu pracy, albowiem pracownik w tym czasie pozostaje do dyspozycji pracodawcy, a okoliczność, że nie świadczy on w tym czasie pracy, lecz się szkoli, jest decyzją pracodawcy. 

W przypadku zaś szkoleń, które odbywają się poza godzinami pracy sytuacja nie jest już taka oczywista. Przedstawiciele doktryny prawniczej (choćby A. Sobczyk) postulują, aby kwestia wliczania (bądź nie) czasu pracy szkolenia, które odbywa się poza ustalonymi z pracodawcą godzinami pracy, zależała od tego, czy udział w szkoleniu jest wynikiem dobrowolnej decyzji pracownika czy też polecenia służbowego oraz od tego, jaki jest cel tego szkolenia.

Jeśli udział w szkoleniu jest wynikiem polecenia służbowego, na które pracownik ma niewielki wpływ, to niewątpliwie czas takiego szkolenia winien być zaliczany do czasu pracy, a pracownik winien otrzymać z tego tytułu wynagrodzenie, a jeśli szkolenie odbywa się poza ustalonymi z pracodawcą godzinami pracy, pracownikowi poza umówionym wynagrodzeniem należy się także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Co więcej, nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika na takim szkoleniu może skutkować analogicznymi konsekwencjami jak nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy. Jeśli natomiast udział w szkoleniu organizowanym poza ustalonymi godzinami pracy jest wynikiem dobrowolnej decyzji pracownika, tj. nawet jeśli odbywa się na sugestię pracodawcy, lecz pracownik ma faktyczną możliwość odmowy udziału w szkoleniu, to wydaje się, że w takim wypadku czasu takiego szkolenia nie wlicza się do czasu pracy. 

W praktyce trudnym może się okazać udowodnienie przez pracownika, że pracodawca wydał mu wiążące polecenie służbowe uczestnictwa w szkoleniu. W takim jednak przypadku pomocnym może być ustalenie celu takiego szkolenia. Jeśli szkolenie ma na celu nabycie umiejętności potrzebnych do wykonywania pracy tylko i wyłącznie u tego jednego pracodawcy, to pracownikowi łatwiej będzie udowodnić, że udział w szkoleniu był wynikiem polecenia pracodawcy, niż w przypadku uczestnictwa w szkoleniu, które ma na celu nabycie przez pracownika umiejętności, które zwiększą jego atrakcyjność na rynku pracy. 

W konsekwencji podkreślić należy, że przepisy prawa pracy nie regulują w sposób wystarczająco precyzyjny kwestii czy czas szkolenia, które odbywa się poza godzinami pracy, należy wliczać do czasu pracy czy nie i ocena tego będzie każdorazowo zależała od rodzaju szkolenia oraz konkretnych okoliczności faktycznych w danej sprawie.

 

Informacje ogólneSzkolenie poza godzinami pracy a prawa pracownika

Autor : God

 

Obecnie coraz więcej pracodawców podwyższa kwalifikacje zawodowe swoich pracowników wysyłając ich na różnego rodzaju kursy, szkolenia, lub studia. Wpływa to bowiem na dochodowość oraz wizerunek przedsiębiorstwa. Jednakże zdarza się tak, że podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników może odbyć się w dniu wolnym od pracy (weekend) czy po godzinach pracy. W związku z tym nasuwa się pytanie, czy jeśli pracownik zostanie skierowany przez pracodawcę na szkolenie, które odbywa się poza godzinami pracy np. w weekend to powinien otrzymywać za ten czas wynagrodzenie lub dzień wolny?

 

Zgodnie z art. 128 §1 k.p czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. 

Zagadnienie dotyczące szkoleń kadry pracowniczej nie ma jednoznacznego uregulowania w kodeksie pracy. Uregulowanie w nim znalazły jedynie przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Według art. 2373 § 3.k.p szkolenia z bezpieczeństwa i higieny pracy odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. 

Sprawę zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych wyznacza także rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 października 1993 r. (Dz. U. nr 103 poz. 472 z późn. zm). Przepisy rozporządzenia stosuje się do osób podnoszących kwalifikacje zawodowe i wykształcenie ogólne, zakładów pracy oraz organizatorów oświaty dorosłych prowadzących działalność w formach szkolnych i pozaszkolnych. Dotyczy ono jednak jedynie studiów podyplomowych, szkoleń cyklicznych itp. Pracownikowi z tego tytułu przysługuje np., o ile umowa zawarta między nim i zakładem pracy nie stanowi inaczej: zwrot kosztów uczestnictwa, w tym zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu, czy płatny urlop szkoleniowy.

Problemy pojawiają się jednak, gdy pracodawca organizuje różnego rodzaju doraźne szkolenia czy kursy w czasie wolnym od pracy. Czy jest to czas pracy? Czy pracownik powinien otrzymać w zamian za szkolenie dni wolne lub wynagrodzenie? Przepisy kodeksu pracy nie regulują tej kwestii wprost. Nie doczekała się ona także jasnych wyroków sądowych. Zdania ekspertów także są podzielone. 

Jak wskazano wyżej, kodeks pracy zawiera uregulowania jedynie w zakresie szkoleń BHP. Przy pozostałych trzeba wziąć pod uwagę inne przepisy tego aktu prawnego, w tym m.in. wymieniony na początku art. 128. Otóż w czasie szkolenia pracownik nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy w myśl tego przepisu. W tym czasie nie świadczy on pracy. Powyższe nie mieści się też w pojęciu obowiązków pracowniczych w rozumieniu przepisu art. 22 § 1 i art. 100. Tym samym czas poświęcony na udział w szkoleniach nie wlicza się do czasu pracy pracownika. Na tej podstawie można, zatem sądzić, że pracownikowi uczestniczącemu w szkoleniu poza godzinami pracy czy w dzień wolny od pracy nie przysługuje żadna rekompensata w postaci dnia wolnego czy wynagrodzenia. Jak bowiem wskazuje art. 80 k.p. – wynagrodzenie przysługuje jedynie za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenie tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. 

Z powyższym nie zgadzają się jednak wszyscy eksperci. Niektórzy twierdzą, bowiem, że niesłuszna jest praktyka pracodawców polegająca na nieudzielaniu pracownikom dni wolnych czy też wypłaty wynagrodzenia za czas poświęcony na szkolenia poza godzinami pracy. W uzasadnieniu swojego stanowiska podają oni, że pracownik skierowany przez pracodawcę na szkolenie idąc na nie wypełnia polecenie służbowe. Niezastosowanie się do niego może skutkować bardzo surowymi karami, w tym także zwolnieniem z pracy.