Projekt ustawy dotyczącej płacy minimalnej

Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej 26 sierpnia skierowało do konsultacji projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji projekt ma na celu wdrożenie unijnej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Dyrektywa winna być wdrożona do 15 listopada bieżącego roku.

W uzasadnieniu do projektu wskazano, że zmiany mają na celu doprecyzowanie istniejących przepisów i wprowadzenie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, a także ochronę wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej.

Propozycja resortu pracy w większości jest powtórzeniem już obowiązujących przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu.

– Projekt nie wprowadza żadnych rewolucyjnych zmian – komentuje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ Solidarność.

W projekcie ustawodawca utrzymuje dotychczasowy mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę. Normy gwarantują coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem (czyli po prostu inflacja). Projekt utrzymuje dotychczasową procedurę i rolę partnerów społecznych obecnych w Radzie Dialogu Społecznego.

Relacja minimalnego wynagrodzenia za pracę do przeciętnego wynagrodzenia sukcesywnie rośnie. W 2023 r. relacja ta wynosiła 50,3%. Natomiast prognozowana relacja minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2024 r. (4300 zł) do prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. ustalonego w „Założeniach do projektu budżetu państwa na 2025 r.” (8007 zł) wynosi 53,7%. Zatem zasadnym jest, aby orientacyjna wartość referencyjna, do której osiągnięcia mamy dążyć i do której będzie porównywane minimalne wynagrodzenie za pracę była ustalona na wyższym poziomie (55% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, przyjętego do opracowania projektu ustawy budżetowej)” – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Jak podkreśla Agata Baranowska – Gryciuk (Biuro Eksperckie KK NSZZ Solidarność) – W projekcie ustawy MRPiPS zaproponowało w art. 9 ustalenie orientacyjnej wartości referencyjnej, do której będzie się odnosić aktualizacja minimalnego wynagrodzenia, na poziomie 55% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jest to wskaźnik, który mieści się w ramach ustalonych w art. 5 ust. 4 wdrażanej dyrektywy i w tym zakresie nie budzi zastrzeżeń. Jak uzasadnia Ministerstwo, są to dane łatwo dostępne i regularnie publikowane przez GUS. Warto jednak wspomnieć, że inną wartością wskazaną przez Dyrektywę może być 60% mediany wynagrodzeń. Wskaźnik ten do tej pory nie był wykorzystywany w Polsce do dyskusji o kształtowaniu  wysokości minimalnego wynagrodzenia, gdyż nie zawierał pełnych danych o zarobkach polskich pracowników  i publikowany co dwa lata. W tym roku po raz pierwszy GUS opublikuje mediany dla kolejnych miesięcy w roku, obejmujące wszystkie formy zarobkowania, nawet pracowników zatrudnionych w najmniejszych przedsiębiorstwach (do 10 pracowników), co da w miarę pełny obraz kształtowania się wynagrodzeń w naszym kraju. Jednakże dyskusja nad projektem ustawy a także jej szczegółowymi rozwiązaniami toczyć się będzie w ramach rozmów trójstronnych w Radzie Dialogu Społecznego i tam powinno dojść do wyboru odpowiedniej wartości referencyjnej. 

Projekt przewiduje ponadto wprowadzenie minimalnego wynagrodzenia za pracę jako wynagrodzenia zasadniczego.

– Ta zmiana jest ważna – podkreśla Barbara Surdykowska.

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Celem wprowadzenia tej zmiany jest zapewnienie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz przywrócenie charakteru poszczególnym składnikom wynagrodzenia (np. dodatkowi funkcyjnemu, premii, nagrodzie i innym dodatkom do wynagrodzenia), które obecnie często stanowią uzupełnienie do poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takich przypadkach dodatki te przestały pełnić rolę formy gratyfikacji i uznania pracownika za posiadane przez niego np. doświadczenie zawodowe, sprawowanie dodatkowych funkcji czy też uzyskane wyniki w pracy” – podano w OSR projektu.

Argumentacja przedstawiona w OSR jest prawidłowa- nagroda nie pełni de facto funkcji nagrody, czyli wzmocnienia motywacji do dalszego wzmożonego wysiłku i gratyfikacji dotychczasowego, gdy pracownik w sumie nie uzyskuje wynagrodzenia przekraczającego minimalne. Obecna regulacja sprzyja zaburzeniu roli poszczególnych składników wynagrodzenia – podkreśla ekspertka

Projekt wprowadza automatyczne naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń. 

Można zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię – w projekcie podwyższa się wysokość kar grzywny za wykroczenia przeciwko prawom pracownika 1500 zł do 45 000 zł (obecnie 1000 do 30 000 zł). – Wydaje się, że cały czas stoimy przed docelowym rozwiązaniem wysokości grzywien, które powinny uwzględniać wielkość podmiotów wobec których są stosowane, tak aby ich wysokość uwzględniała siłę ekonomiczną danego podmiotu – co można uchwycić przez liczbę zatrudnionych pracowników czy obrót. Zauważmy, że wysokość potencjalnej grzywny wciąż nie jest dotkliwa dla największych pracodawców – podkreśla Barbara Surdykowska.

bs