Porozumienie na rzecz wzmocnienia dialogu społecznego w UE – próba wyjścia z impasu

5 marca 2025 roku, w Brukseli, podpisano nową umowę –Pakt na rzecz Europejskiego Dialogu Społecznego (Pact for European Social Dialogue), mającą na celu wzmocnienie roli partnerów społecznych w kształtowaniu polityk rynku pracy, zatrudnienia oraz polityk społecznych w Europie. Porozumienie zostało zawarte przez Komisję Europejską, organizacje pracodawców oraz w imieniu europejskich związków zawodowych przez Europejską Konfederację Związków Zawodowych (EKZZ).

Jest to kluczowe wydarzenie, jeżeli wziąć pod uwagę obecną sytuację. W wyniku zerwania jesienią 2023 r. przez BusinessEurope – największą europejską organizację pracodawców, negocjacji z EKZZ nad ramowym porozumieniem ws. telepracy i prawa do odłączenia w ich finalnej fazie, ponadsektorowy dialog społeczny znalazł się na wiele miesięcy w stanie głębokiego załamania i nieufności. Szansą na przełamanie tego klinczu stała się właśnie inicjatywa Paktu.

Celem jest budowanie solidnych podstaw dla dialogu społecznego na poziomie Unii Europejskiej, z zapewnieniem politycznego, finansowego oraz administracyjnego wsparcia dla partnerów społecznych. Podkreślono również znaczenie współpracy w zakresie tworzenia przepisów prawnych, które umożliwią wdrażanie porozumień partnerów społecznych za pośrednictwem prawa UE oraz zapewnią szeroką konsultację społeczną w ramach programu roboczego Komisji Europejskiej.

Porozumienie przewiduje także utworzenie nowej funkcji – Wysłannika (Envoy) ds. dialogu społecznego, który będzie odpowiedzialny za promowanie regularnych i skutecznych konsultacji z partnerami społecznymi oraz zgłaszanie ich obaw na poziomie UE. Kolejnym ważnym krokiem jest stworzenie mapy drogowej dotyczącej jakości miejsc pracy, którą Komisja Europejska ma opracować w 2025 roku.

Polskie związki zawodowe w zespole negocjacyjnym, a także w wąskiej grupie redakcyjnej pracującej nad konkretnymi zapisami paktu reprezentował Sławomir Adamczyk, szef Biura Branżowo-Konsultacyjnego KK NSZZ „Solidarność”, który starał się w negocjacjach zwracać uwagę na adresowanie kwestii istotnych dla Europy Środkowo-Wschodniej.

– Wiele oczekiwań związkowych nie zostało spełnionych, ale ważne że przyjęcie Paktu przełamuje dotychczasowy impas, który nikomu nie służył – mówi S. Adamczyk. – Pozytywem dla związków z naszego regionu Europy jest to, że udało się wprowadzić dwa zapisy: ten wskazujący, że dla uzyskania dobrej jakości dialogu europejskiego, konieczne jest wspieranie rozwoju silnego autonomicznego dialogu w państwach członkowskich oraz temat monitorowania przez organizacje europejskie tego co się dzieje z wdrażaniem ramowych porozumień autonomicznych już po ich uroczystym podpisaniu, czyli wzięcie na siebie odpowiedzialności za próby doprowadzenia do uzyskania krajowych efektów dostrzegalnych z poziomu UE. Wbrew pozorom wcale nie było to oczywiste, zwłaszcza dla pracodawców – dodaje ekspert.

Porozumienie to stanowi ważny krok w kierunku wzmocnienia europejskiego modelu społecznego, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu konkurencyjności europejskich firm, zwiększaniu produktywności oraz zapewnianiu wysokiej jakości miejsc pracy. Jako element większej strategii, Pakt ma na celu zapewnienie odpowiednich umiejętności pracowników w kontekście przechodzenia na gospodarki cyfrowe i neutralne dla klimatu, a także promowanie sprawiedliwości społecznej w procesach transformacji. Podpisanie Paktu stanowi także odpowiedź na współczesne wyzwania globalne i europejskie, zapewniając, że dialog społeczny pozostaje fundamentem stabilności społecznej i ekonomicznej w Europie.

„Na pewno wartością dodaną jest to, że Pakt stanowi efekt trudnych negocjacji, w których wszyscy przy stole przyjęli konstruktywną postawę” podkreślił Claes-Mikael Ståhl, Zastępca Sekretarz Generalnej EKZZ, który moderował negocjacje po stronie związkowej. Dlatego w jego ocenie, w obliczu wspólnych wyzwań, trzeba kontynuować to konstruktywne podejście. „Mamy solidne podstawy, na których możemy budować. Będziemy częścią rozwiązania”, powiedział C-M. Ståhl.

kb, sa