Odrodzony Wałbrzych daje przykład dialogu społecznego

Wałbrzych jest miastem szczególnie dotkniętym terapią szokową lat 90-tych i dezindustrializacją jaka przetoczyła się przez transformowaną Polskę. Padł ofiarą swoistego braku dialogu społecznego. Dziś po wielu perturbacjach staje się papierkiem lakmusowym pionierskiego projektu wdrażania trójstronnego dialogu społecznego na poziomie lokalnym.

11 grudnia 2023 r. na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego “Julia”, które dziś nosi nazwę “Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki” i jest nowoczesną wizytówką Wałbrzycha, odbyła się konferencja podczas której podpisano porozumienie dotyczące wzmocnienia standardów współpracy i dialogu społecznego. Sygnatariuszami umowy zostały trzy strony: Samorząd jako pracodawca pośredni, pracodawcy podlegający pod samorząd oraz związki zawodowe działające przy zakładach pracy owych pracodawców. Do trójstronnej współpracy zobowiązały się: Wałbrzyskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.; Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej; Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o. oraz Zakład Aktywności Zawodowej “Victoria” w Wałbrzychu.

Porozumienie, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się ogólnikowe, jest tak naprawdę nowatorską jak na polskie standardy próbą uformowania i podniesienia jakości codziennego dialogu i komunikacji na linii pracodawca-pracownik z rolą samorządu w tle. Projekt jest realizowany w ramach programu pilotażowego “Schematy Dialogu Społecznego dla Godnej Pracy w sektorze publicznym na poziomie samorządów II”, który został zainicjowany w Polsce przez NSZZ “Solidarność” przy wsparciu partnerów z Norwegii: EEA&Norway Grants, Innovation Norway oraz Fagforbundet – jednego z największych związków zawodowych w Norwegii.

Skandynawowie mają bogate doświadczenie i swoiste “know-how” w zakresie budowania realnego dialogu społecznego, który usprawnia codzienne życie pracowników, jak też pracodawców. Polska jako lider efektywnego wykorzystywania Funduszy Norweskich jest darzona szczególnym zainteresowaniem Norwegów. Droga jaką przebyła nasza ojczyzna, począwszy od powstania pierwszych wolnych związków zawodowych za Żelazną Kurtyną, przez transformację ustrojową, po niebywały wzrost gospodarczy i wyrugowanie bezrobocia jest dla nich inspiracją i wspaniałym przykładem rozwoju. Wałbrzych oraz cały przyległy do niego region jak w soczewce skupia w sobie te wyzwania, przed jakimi stanęła Polska w poprzednich latach. Dlatego właśnie to miasto zostało wybrane jako jedno z 4 do pilotażowego projektu wzmacniania dialogu społecznego. Dziś postgórniczy Wałbrzych może pokazać innym samorządom, jak ważne i korzystne dla społeczeństwa i biznesu jest wzajemne wsłuchiwanie się w potrzeby pracowników i pracodawców, by wspólnie wypracowywać rozwiązania usprawniające funkcjonowanie całego regionu. Bo zadowoleni pracownicy, to bardziej wydajne miejsca pracy, a to przekłada się na koniunkturę całego miasta i jego okolic. A czy może być lepsza promocja samorządu, niż dobre warunki życia i pracy?

Wałbrzych miastem dialogu

Na konferencji poprzedzającej formalne podpisanie porozumienia pierwszy zabrał głos Prezydent Miasta Wałbrzych Roman Szełemej.
– Bardzo cieszę się, że spotykamy się po prawie rocznej pracy nad programem, który realizujemy wspólnie z NSZZ “Solidarność”. Porozumienie formalizuje to, co w moim przekonaniu jest już realizowane duchem współpracy w Wałbrzychu. Nie ma u nas klimatu antagonizowania pracodawców z organizacjami związkowymi jeśli chodzi o sektor publiczny, który reprezentuje w dużej mierze samorząd. Przez ostatnie kilkanaście lat nie było u nas sporu ani konfliktu, który nie byłby przepracowany w duchu dialogu i rozmowy. Oczywiście są postulaty pracowników i odnoszenie się do nich przez pracodawców, ale w ramach tego nie dochodzi do sytuacji w której trudno byłoby się porozumieć.
Jestem członkiem “Solidarności” i jego ideały były są i będą mi zawsze bliskie. Jednym z tych ideałów jest solidaryzm. Ci, którym się powiodło powinni w jakimś sensie brać odpowiedzialność, pomagać i dzielić się z tymi, którym się w życiu nie powiodło. W Wałbrzychu staramy się tę zasadę solidaryzmu realizować.

Następnie głos zabrał Kazimierz Kimso, przewodniczący Regionu Dolny Śląsk NSZZ “Solidarność”, wielki orędownik dialogu społecznego:
– Dziś mówimy o bardzo ważnej sprawie: o ukierunkowaniu dialogu instytucjonalnego, bo przy udziale miasta, które jest współtwórcą porozumienia, które nadaje ramy i wskazówki do tego, by w zakładach pracy, których miasto jest właścicielem, dialog odbywał się z poszanowaniem stron. Często słyszymy słowo “dialog” jako hasło, ale z realnym dialogiem bywa różnie, także w samorządach. Nie jest rzeczą powszechną, by taki dialog trójstronny odbywał się we wszystkich zakładach pracy. Jako “Solidarność” mamy różne doświadczenia, także negatywne, dlatego to co się dzieje w Wałbrzychu, który jest miejscem gdzie, tak jak mówił Pan Prezydent, udaje się taki dialog prowadzić mimo wielu trudnych spraw. Wielokrotnie udawało nam się znaleźć dobre rozwiązania, które były satysfakcjonujące dla miasta, jak i dla strony społecznej. Nie bez kozery to Wałbrzych został wskazany do zawarcia takiego porozumienia w ramach inicjatywy NSZZ “Solidarność” – właśnie ze względu na to, że klimat do rozmów jest tutaj bardzo dobry.

Treść porozumienia

W ramach zawartego porozumienia pracodawcy oraz związki zawodowe zobowiązują się do współpracy na zasadach partnerstwa, podejmowania wspólnych decyzji mających na celu ochronę pracowników, jak i interesu pracodawców oraz inicjowania wspólnych działań na rzecz promowania miasta.
Organizacje związkowe wysuwając swoje postulaty mają mieć na względzie sytuację finansową pracodawcy oraz możliwości budżetowe samorządu, natomiast pracodawcy mają uwzględniać sytuację ekonomiczną pracowników.

Na wniosek organizacji związkowej pracodawcy będą mieli obowiązek udzielenia odpowiedzi nt. sytuacji finansowej firmy, jej strategii rozwoju, planów na przyszłość i kwestii dotyczących struktury zatrudnienia oraz dostępnych środków na pensje.

Pracodawcy zobowiązują się także, że będą umożliwiać transparentną komunikację związków z pracownikami poprzez eksponowanie ich symboli i materiałów informacyjnych na terenie zakładów pracy.

Warte podkreślenia jest, że strony zobowiązują się do odbywania spotkań informacyjnych w umówionych terminach, na których będą na bieżąco omawiać aktualne sprawy i wyzwania.

Promować związki zawodowe

Na koniec Sławomir Bielakiewicz, koordynator projektu i przedstawiciel związków zawodowych biorących udział w procesie, któremu udało się wypracować wspólnymi siłami treść porozumienia odpowiadającą wszystkim trzem stronom, udzielił krótkiego komentarza dla “Tygodnika Solidarność”:

– To porozumienie jest bardzo potrzebne dla części organizacji związkowych, bo jest to sformalizowanie dialogu, który na przestrzeni lat został wypracowany. Natomiast dla części organizacji związkowych jest to swego rodzaju kierunkowskaz, bo są młodymi związkami, powstałymi na przestrzeni dwóch ostatnich lat.
Chcemy by zawarte porozumienie zachęciło pracowników, dla których urząd miasta jest pracodawcą pośrednim, do zorganizowania się w organizacje związkowe. Niestety w tych spółkach jest bardzo małe uzwiązkowienie, zaledwie kilkuprocentowe.
Wielu pracowników postrzega zrzeszenie się w związek zawodowy jako wystąpienie przeciwko pracodawcy. Takie oficjalne porozumienie sygnowane przez prezydenta miasta i szefów dużych spółek miejskich jest wyraźnym sygnałem, że wcale tak nie jest, że to nie jest nic negatywnego

– podsumował wydarzenie i projekt Sławomir Bielakiewicz, zastępcza przewodniczącego Regionu Dolny Śląsk NSZZ “Solidarność”.

Program “Schematy Dialogu Społecznego dla Godnej Pracy w sektorze publicznym na poziomie samorządów II” – kontekst.

Projekty pilotażowe całego programu polegają na podpisaniu trójstronnych porozumień pomiędzy związkami zawodowymi, samorządem oraz pracodawcami podległymi pod samorząd. Dokumenty w sposób ramowy zobowiązują sygnatariuszy do zawierania Układów Zbiorowych Pracy oraz regulują wiele spraw związanych z codzienną komunikacją na linii pracodawca – pracownik.
W pierwszej rundzie pilotażu wyłoniono dwa miasta: Jaworzno i Płock. Organizatorzy projektu spotkali się z uwagami, że oba te miasta niekoniecznie odzwierciedlają obraz typowego miasta w Polsce z uwagi na duże podmioty państwowe w nich prosperujące (Grupa ORLEN w Płocku oraz kopalnia z elektrownią w Jaworznie). Dlatego do drugiego etapu zgłoszono Wałbrzych – miasto, które niezwykle boleśnie przeszło terapię szokową lat 90-tych – oraz Piotrków Trybunalski jako typowe średnie miasta.

źródło: tysol.pl