Ludzie Solidarności, którzy odeszli w minionym roku

W ciągu ostatnich 12 miesięcy Solidarność pożegnała wielu wybitnych działaczy i przyjaciół. Cześć Ich pamięci!

Andrzej Bulc

Wybitny działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, członek komitetu założycielskiego WZZW. Od 1980 roku w Solidarności, organizator we Wszechnicy Robotniczej „S” przy Zarządzie Regionu Mazowsze. Zmarł 18 października 2023 roku.

„Do ostatnich chwil życia pozostał niezależny” – napisali przyjaciele ze Stowarzyszenia „W trosce o dom ojczysty” im. Anny Walentynowicz.

Barbara Duńska-Kosmowska

Była przewodnicząca Komisji Zakładowej NSZZ «Solidarność» Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie w latach 2006–2014.

Józef Adamczewski

Długoletni przewodniczący Międzyzakładowej Komisji Związkowej w ENERDZE, delegat na WZD Regionu Toruńsko-Włocławskiego NSZZ „S”, przedstawiciel związkowców energetyków w różnych branżowych szczeblach. Zmar nagle 14 października w wieku 64 lat.

Franciszek Zawada

Działacz podziemnej Solidarności, współpracownik Henryka Gontarza w Radiu Solidarność Świdnik. W latach 80. więziony, wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany.

Wanda Krajewska-Hofman

Zasłużona warszawska opozycjonistka. W latach 1953–1954 była więziona na Zamku Lubelskim za działalność w organizacji szkolnej „Związek Ewolucjonistów Wolności” w Międzyrzecu Podlaskim. We wrześniu 1980 roku współtworzyła Związek Zawodowy Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty, od października 1980 roku członek NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym uczestnik tajnej Komisji Międzyzakładowej Pracowników Oświaty, organizatorka sieci kolportażu wydawnictw podziemnych.

Ryszard Fiut

Wieloletni szef Solidarności w bielskiej „Merilanie”. W 1980 r. zakładał tam Solidarność, pełniąc m.in. funkcję sekretarza Komisji Zakładowej i delegata na zjazd regionalny. Po wprowadzeniu stanu wojennego był kolporterem prasy podziemnej, przechowywał też część archiwum zakładowej Solidarności. Na początku 1989 r. aktywnie uczestniczył w reaktywacji Solidarności w swym zakładzie pracy, pełniąc kolejno funkcje sekretarza, wiceprzewodniczącego i przewodniczącego (lata 1992–2005). Był też przewodniczącym Regionalnej i Krajowej Sekcji Przemysłu Lekkiego NSZZ „Solidarność”, a w latach 1991–1992 szefem Sekretariatu Przemysłu Lekkiego i członkiem Komisji Krajowej. Zmarł 8 października w wieku 75 lat.

Zbigniew Bodnar

„Odszedł od nas wspaniały człowiek. (…) Działacz opozycji antykomunistycznej, Solidarności, patriota, dziennikarz, miłośnik kolarstwa i podróży. Oddany Przyjaciel (…)” – żegnali Bodnara koledzy z gorzowskiej Solidarności.

W latach osiemdziesiątych zatrudniony w Zakładach Włókien Chemicznych Chemitex-Stilon w Gorzowie Wielkopolskim. Od IX 1980 należał do Solidarności. 14–17 XII 1981 uczestnik strajku w ZWCh Chemitex-Stilon, odpowiedzialny za część straży strajkowej oraz nagłośnienie punktu informacyjnego KS; po strajku przesłuchiwany. VI 1982 – IV 1989 członek TKZ „S” w ZWCh Chemitex-Stilon , współorganizator wydawania i kolportażu podziemnego pisma „Solidarność Stilonowska”. W latach 1985–1987 organizator audycji Radia „S”, emitowanych na terenie zakładu oraz miasta w paśmie TVP1. Kilkukrotnie zatrzymywany. W 1989 przywrócony do pracy w ZWCh Chemitex-Stilon; przewodniczący KZ „S”, delegat na WZD Regionu Gorzowskiego, członek Prezydium ZR. Ostatnio przewodniczący w KZ „S” w Radiu Zachód.Zmarł nagle 3 października 2023 w wieku niespełna 69 lat.

Maciej Mach

Był wieloletnim pracownikiem Walcowni Blach Karoseryjnych byłej Huty im. Lenina w Krakowie i jednym z założycieli Solidarności w swoim wydziale HiL. Organizował strajk grudniowy po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r., a także inicjował tajne struktury Solidarności w Nowej Hucie. Areasztowany i skazany przez sąd PRL na karę 1,5 roku pozbawienia wolności. Członek komitetu strajkowego podczas strajku hutników wiosną 1988 r.

Jerzy Orzeł

Legendarny działacz bocheńskiej Solidarności, „terrorysta krakowski”, więzień polityczny, a także poseł na Sejm X kadencji i małopolski samorządowiec. Od XI 1980 roku był przewodniczącym KZ w ZPH, a od III 1981 członkiem prezydium Komisji Robotniczej Hutników, był także członkiem MKZ Małopolska. W 1982 roku skazany na 4,5 roku więzienia.

W latach 1983–1989 był współorganizatorem demonstracji 31 VIII, 16 XII, 1 i 3 V oraz wydawcą podziemnego pisma „Kurierek B”, kolporterem podziemnych pism (m.in. „Hutnik”, „Tygodnik Mazowsze”, „Mała Polska”). Współorganizator Mszy za Ojczyznę w kościele parafialnym w Bochni. W latach 1984–1988 był również organizatorem i koordynatorem podziemnego Radia „S” w Bochni i ZPH.

major Stanisław Turski, ps. Czarnocki

Żołnierz Brygady Świętokrzyskiej NSZ i działacz Solidarności. Zmarł 31 sierpnia w wieku 94 lat.

„Niewielu jest weteranów, którzy mieliby w życiorysie wojenną partyzantkę i działalność opozycyjną w schyłkowym PRL-u, Narodowe Siły Zbrojne i NSZZ +Solidarność+. Pan Major połączył to harmonijnie w jedną całość” – napisał po jego śmierci szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk. Jako członek NSZZ „Solidarność” w latach 1981-89, współpracował ze strukturami opozycji antykomunistycznej w Jastrzębiu-Zdroju i Gliwicach.

Jan Jeda

Pierwszy niekomunistyczny gospodarz Nowego Miasta Lubawskiego. Przedtem pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Przedsiębiorstwie Prefabrykacji Betonu „Prefabet” w Nowym Mieście Lubawskim, delegat na I Walne Zebranie Delegatów Regionu Toruńskiego, członek Zarządu Regionu Toruńskiego.

Krzysztof Adam Wolf

Był członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Huty Warszawa, po delegalizacji Związku w stanie wojennym nie zaprzestał działalności, lecz zaangażował się w pracę na rzecz podziemnego Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu Solidarności. W latach 1985–1989 uczestniczył w nadawaniu audycji Radia Solidarność, był kolporterem i organizatorem druku podziemnych pism „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” oraz „CDN – Głos Wolnego Robotnika”. Za udział w manifestacjach i kolportaż ulotek był wielokrotnie zatrzymywany. W 1987 roku skazany na rok pozbawienia wolności oraz karę grzywny. Zmarł 1 sierpnia 2023 roku

Bogusław Rasała

Kluczowa postać w NSZZ „Solidarność” w SOLINO SA. Uczestniczył we wszystkich protestach, w tym głodowych, w obronie miejsc pracy i bezpieczeństwa energetycznego. Przez wiele lat działacz Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”,  aż do dnia śmierci pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Zakładowej.

Teresa Starmach

Działaczka Solidarności, nauczycielka i wiceprezydent Miasta Krakowa. Organizatorka struktur Solidarności w swojej szkole, ale także w Podgórzu i w Krakowie. Delegatka na I Walne Zebranie Solidarności Małopolskiej w Tarnowie w 1981 r., na którym została wybrana członkiem Zarządu Regionu Małopolska. W stanie wojennym zaangażowana w działalność podziemną.

Marek Jarema

27 lipca 2023 roku po długiej i ciężkiej chorobie zmarł Marek Jarema – wieloletni przewodniczący Komisji Zakładowej Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ „Solidarność” Pilkington Sandomierz. W latach 2010 – 2014 był radnym Rady Miasta Sandomierz. Wiele lat działał także w strukturach regionalnych sandomierskiej Solidarności.

Anastazja Elżbieta Konieczna

Zasłużona działaczka NSZZ „Solidarność”. W 1980 r. była współorganizatorką Komitetu Założycielskiego, a następnie członkiem Komitetu Zakładowego NSZZ „Solidarność” w Stoczni Rzecznej we Wrocławiu. Po wprowadzeniu stanu wojennego była przewodniczącą Tymczasowego Komitetu Zakładowego. W latach 1982–1989 kontynuowała działalność opozycyjną, m.in. kolportowała prasę podziemną, współorganizowała pomoc dla osób represjonowanych. Od 6 listopada do 4 grudnia 1982 r. była internowana w Ośrodku Odosobnienia w Darłówku. Od 1988 r. była członkiem Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „S” Dolny Śląsk, a w latach 1989–1991 przewodniczącą Komisji Zakładowej NSZZ „S” w Stoczni Rzecznej.

Barbara Dudek

„Działalność związkowa była częścią jej codzienności. Kilkanaście lat temu rozpoczęła aktywną pracę w Sekcji Kobiet częstochowskiej Solidarności. Ostatnie trzy kadencje pełniła funkcję przewodniczącej Regionalnej Sekcji Kobiet oraz wiceprzewodniczącej Krajowej Sekcji Kobiet NSZZ „Solidarność”. Uczestniczyła w życiu związkowym, angażując się w organizacje uroczystości odbywających się w naszym mieście, takich jak patriotyczne święta, Forum Kobiet, Krajowy Zjazd Delegatów i coroczne Pielgrzymki Ludzi Pracy na Jasną Górę” – wspominały koleżanki z Krajowej Sekcji Kobiet NSZZ „Solidarność”. Barbara Dudek zmarła 11 lipca 2023 roku.

Józef Pintera

Od września 1980 roku był członkiem Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Zakładach Chemicznych „Organika Zachem” w Bydgoszczy, a następnie działaczem Komisji Zakładowej. Od grudnia 1981 roku do listopada 1982 roku wchodził w skład zespołu redakcyjnego bydgoskiego pisma Komitetu Obrony Społecznej „KOS”. W latach 1981–1989 zajmował się kolportażem nielegalnych pism i ulotek na terenie Zakładów Chemicznych „Organika Zachem”. W latach 1983–1989 zaangażował się w działalność Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, współorganizował Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy oraz Komitet Pomocy Aresztowanym. W ramach represji został umieszczony w Wojskowym Obozie Specjalnym w Chełmnie.

Leonard Szymański

Poseł na Sejm X kadencji, inżynier i konstruktor. W 1980 roku wstąpił do NSZZ „Solidarność” i był współtwórcą wolnych związków zawodowych w Wielkopolsce, a także delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów w Gdańsku. Pełnił również funkcję wiceprzewodniczącego Zarządu Regionu Wielkopolska NSZZ „S”.

Roman Hasslinger

Był współzałożycielem sądeckiej Solidarności w 1980 r. i przewodniczącym Komisji Zakładowej w Zespole Szkół Elektryczno-Mechanicznych w Nowym Sączu, internowanym 13 grudnia 1981 r. do 5 marca 1982 roku w Załężu, członkiem Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Nowym Sączu, a także współzałożycielem i działaczem Klubu Inteligencji Katolickiej w Nowym Sączu.

Eugeniusz Matyjas

Były przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Lesznie i wojewoda leszczyński. W 1980 wstąpił do Solidarności, był delegatem na I KZD w Gdańsku. W stanie wojennym internowano go na okres od 13 grudnia 1981 do 30 marca 1982. Po zwolnieniu współdziałał z podziemiem, został ponownie aresztowany w grudniu 1982, a w kwietniu 1983 skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Pod koniec lat 80. przewodniczył zarządowi Regionu Leszczyńskiego NSZZ „S”.

Ireneusz Leszka

Związkowiec, delegat, redaktor naczelny pisma „Portowiec”, przewodniczący Krajowej Sekcji Portów Morskich zmarł w piątek, 5 maja 2023 r.

W latach 1982–1988 był działaczem TKZ, zbierał składki związkowe, organizował pomoc dla rodzin osób represjonowanych, organizował kolportaż wydawnictw Solidarności („Portowca”, „Rozwagi i Solidarności”, „«Solidarności». Pisma Regionu Gdańskiego”), w październiku 1982 uczestniczył w strajku w porcie przeciwko delegalizacji Związku, a w sierpniu 1988 był współorganizatorem strajku – można przeczytać w Encyklopedii Solidarności. Od 1989 do 1990 Ireneusz Leszka był przewodniczącym KZ, w latach 1990–2007 MKK Portu. Od 1993 roku do 1997 roku przewodniczył Krajowej Sekcji Portów Morskich i należał do prezydium Sekretariatu Transportowców.

mjr Mieczysław Filipczak

Major Mieczysław Filipczak był żołnierzem Armii Krajowej, uczestnikiem akcji „Burza”, członkiem Solidarności Walczącej w Trójmieście, członkiem Stowarzyszenia Broni i Barwy oraz długoletnim prezesem Związku Solidarności Polskich Kombatantów – powstałego w okresie tworzenia się NSZZ „Solidarność” i zrzeszającego ponad 100 tysięcy członków.

Andrzej Mariusz Wieczorkowski

29 marca 2023 roku w wieku 75 lat zmarł Andrzej Mariusz Wieczorkowski – artysta i dziennikarz, w latach osiemdziesiątych związany m.in. z podziemnymi wydawnictwami wydawanymi przez regionalne struktury Solidarności. Był współzałożycielem Wydawnictwa Podziemnego DOM oraz autorem projektów ulotek, banknotów, znaczków poczt podziemnych i kopert. Od 1986 był członkiem RKW Ziemi Kutnowskiej odpowiedzialnym za Dział Informacji, Propagandy i Bezpieczeństwa oraz koordynatorem młodzieżowych Grup Specjalnych odpowiedzialnym za tzw. mały sabotaż, malowanie na murach, kolportaż. W lutym 1989 roku zainicjował utworzenie jawnej Tymczasowej Międzyzakładowej Komisji „S” w Kutnie.

Kazimierz Łabuz

Działał w Solidarności od 1980 roku, był współtwórcą i przewodniczącym TKK NSZZ „Solidarność” w Mszanie Dolnej, przewodniczącym Komisji Założycielskiej w październiku 1980 r. Działał w zakładach pracy na terenie Mszany Dolnej i Limanowej. Uczestniczył w strajkach i kolportował niezależną prasę. 13 grudnia 1981 r. został internowany. Przebywał w Ośrodkach Odosobnienia w Rzeszowie-Załężu, Uhercach i Kielcach.

Stanisław Nowacki

Był współzałożycielem NSZZ „Solidarność” i inicjatorem Komitetu Założycielskiego w latach 1980–1981, odpowiedzialny za struktury „S” w oświacie. Kolporter niezależnych wydawnictw w ramach tzw. sieci ABC, m.in. „Gońca Małopolskiego”, „Tygodnika Solidarność”. W grudniu 1981 roku uczestnik strajku w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Odlewniczych Pemod w Myślenicach. W 1989 roku członek Tymczasowej Międzyzakładowej Komisji Organizacyjnej „S” w Myślenicach oraz Biura Wyborczego Małopolskiego KO. W latach 1990–1992 członek ZR Małopolska, delegat na WZD i KZD. Działał również w strukturach oświatowych i samorządowych Solidarności regionu małopolskiego.

Zofia Lulek

Od 1980 roku była członkiem NSZZ „Solidarność” w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. W latach 1982-89 współpracowała z podziemną „Solidarnością” (głównie z Tymczasową Komisją Zakładową „S” w FSM), zajmując się m.in. kolportażem prasy podziemnej i udziałem w akcjach ulotkowych. W związku ze swą działalnością podziemną była szykanowana przez SB (wielokrotne rewizje, przesłuchania i zatrzymania na 48 godz.).

Maria Skarzyńska

Przewodnicząca Regionalnej Sekcji Emerytów i Rencistów Regionu Mazowsze oraz członek Rady Krajowego Sekretariatu Emerytów i Rencistów NSZZ „Solidarność”. Maria Skarzyńska związała swoje życie z NSZZ „Solidarność” od samego początku istnienia Związku. Współuczestniczyła w tworzeniu Związku w Warszawskich Zakładach Fotochemicznych „Foton” oraz zorganizowała pierwszy zjazd chemików Regionu Mazowsze w kwietniu 1981 roku. W okresie stanu wojennego z zaangażowaniem włączyła się w działalność podziemną.

„Serdeczna dla ludzi, otwarta na ich sprawy, była człowiekiem prawym, na którym zawsze mogliśmy polegać. W życiu kierowała się wartościami chrześcijańskimi i mością do Ojczyzny” – napisali, zawiadamiając o śmierci Marii Skarzyńskiej, jej koledzy z Solidarności Regionu Mazowsze. Zmarła 10 lutego 2023 roku.

Janina Wehrstein

Po raz pierwszy została zatrzymana (przez UBP) w 1956 r. za niewłaściwe zachowanie podczas akademii na cześć Armii Czerwonej. W jej aktach znalazła się adnotacja ,,obca klasowo”. Od września 1980 r. w „Solidarności”. Od 14 grudnia 1981 r. współorganizowała akcje protestacyjne, w tym strajk w PKZ. 16 grudnia 1981 r. pobita przez ZOMO podczas demonstracji w Gdańsku trafiła do szpitala. W latach 1986–1988 kierownik Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „S”. W sierpniu 1988 r. w parafii św. Brygidy skarbniczka MKS, organizatorka pomocy dla strajkujących.

Była sekretarzem Stowarzyszenia „Godność”, prowadziła penitencjarne stowarzyszenie „Patronat”. Zmarła 5 lutego br. w wieku 93 lat.

Mirosław Domińczyk

Był współorganizatorem Wolnych Związków Zawodowych w Kieleckim Przedsiębiorstwie Instalacji Budownictwa, „Transbudzie” oraz Kombinacie Budownictwa Miejskiego i Fabryce Łożysk Tocznych Iskra w Kielcach. W sierpniu 1980 r. brał udział w strajku w Stoczni Gdańskiej, we wrześniu został wybrany pierwszym przewodniczącym Międzyzakładowej Komisji Związkowej NSZZ „Solidarność” Regionu Świętokrzyskiego. Jako szef regionu był także członkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej. 13 grudnia 1981 r. został internowany i uwięziony w zakładach karnych – kolejno: Kielce-Piaski, Rzeszów Załęże, Nowy Łupków, Załęże i ponownie Kielce. Po zwolnieniu z internowania, w lutym 1983 r. razem z rodziną wyemigrował do USA, gdzie w latach 1983-90 współpracował m.in. z komitetem Pomocy Solidarności, Free Trade Union Institiute a także największą centralą związków zawodowych w USA AFL-CIO, organizując pomoc dla podziemia w Polsce.

Henryk Kenig

We wrześniu 1980 roku współorganizował zakładową Solidarność – był wiceprzewodniczącym Komisji Założycielskiej, a od listopada 1980 roku przewodniczącym Komisji Zakładowej w Zakładach Przemysłu Wełnianego „Bewelana” w Bielsku-Białej. W 1981 roku został wiceprzewodniczącym Regionalnej i członkiem Krajowej Sekcji Przemysłu Lekkiego. W styczniu 1989 roku stanął na czele reaktywowanej „S” w „Bewelanie”, a w czerwcu tego samego roku został wybrany przewodniczącym Zarządu Regionu Podbeskidzie. Funkcję tę pełnił do marca 1992, a potem – do końca 1993 – był wiceprzewodniczącym ZR. Zmarł 4 lutego 2023 roku.

Gabriel Plaminiak

Był uczestnikiem strajku w Zajezdni Autobusowej nr VII MPK we Wrocławiu oraz przewodniczącym KZ „S” w Okręgowym Zarządzie Dochodów Państwa i Kontroli Finansowej z siedzibą we Wrocławiu. Delegat na I WZD Regionu Dolny Śląsk, przewodniczący Regionalnej Komisji Rewizyjnej; IX/X 1981 delegat na I KZD, członek KKR; w 1981 członek KKP „S” przy Ministerstwie Finansów; koordynator działań „S” Regionu Dolny Śląsk. Internowany w areszcie KW MO i ZK nr 1 we Wrocławiu, następnie w Ośr. Odosobnienia w Grodkowie i Uhercach.

ks. prałat Stanisław Waszczyński

22 stycznia zmarł ks. prałat Stanisław Waszczyński. Był kapłanem niezwykle zasłużonym dla diecezji włocławskiej, Polski i NSZZ „Solidarność”. Wielki przyjaciel Solidarności i kapelan dwóch Regionów. W latach 1982–1988 kapelan Regionu Konińskiego, a w latach 1989–2006 Regionu Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. Kustosz bazyliki katedralnej we Włocławku w latach 1988–2012.

Józef Mazurek

Był założycielem koła NSZZ „Solidarność” w Charsznickiej Odlewni Żeliwa w roku 1980. Śp. Józef Mazurek był również więźniem politycznym skazanym za zorganizowanie strajku po wprowadzeniu stanu wojennego. Osadzony m.in. w ZK w Pińczowie, ZK w Kielcach – Piaskach i Hrubieszowie. Zwolniony 14 lutego 1983 r. Był organizatorem i działaczem podziemnych struktur Solidarności, wraz z żoną Teodorą uczestniczył w tajnych spotkaniach Solidarności w kościele oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie.

Zbigniew Kosiński

Od 2002 roku z-ca przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Gorzowie Wielkopolskim, od 2006 roku sekretarz – skarbnik Zarządu Regionu. W latach 1998 – 2002 Zbigniew Kosiński był członkiem Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Zmarł 12 stycznia 2023 roku.

Jan Ludwiczak

11 stycznia 2023 roku w wieku 86 lat zmarł Jan Ludwiczak – w 1981 r. przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w KWK „Wujek”. To w jego obronie, gdy został zatrzymany przez milicję w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r., wybuchł strajk w kopalni, zakończony pacyfikacją i śmiercią 9 górników.

W czerwcu 1956 r. uczestniczył w demonstracji w Poznaniu, za co został zatrzymany przez milicję i przesłuchiwany w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. W kopalni „Wujek” w Katowicach pracował od 1965 aż do emerytury w 1990 r. Po wprowadzeniu stanu wojennego, nocą 12/13 grudnia 1981 r., do jego mieszkania przyjechali milicjanci, którzy po rozbiciu drzwi zatrzymali Jana Ludwiczaka. Został internowany i przebywał w Ośrodkach Odosobnienia w Jastrzębiu-Szerokiej, Uhercach, Załężu k. Rzeszowa, Nowym Łupkowie i Katowicach. Był uczestnikiem buntu internowanych w Załężu i 5-dniowej głodówki w Uhercach. Z internowania został zwolniony 23 grudnia 1982 r., po czym w pracy został przeniesiony na niższe stanowisko.

Lech Sobieszek

Uczestnik strajku w PP-H Siarkopol w Gdańsku, wiceprzewodniczący Komitetu Strajkowego, delegat do MKS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, członek Prezydium MKS, który uczestniczył w formułowaniu postulatów strajkowych i rozmowach z komisją rządową. Sygnatariusz Porozumień Sierpniowych.

Po 13 XII 1981 roku przebywał w ukryciu, w II 1982 roku został zwolniony z pracy. W latach 1982-1985 był współpracownikiem struktur podziemnych „S”. Po ujawnieniu się w 1984 roku został 17 X 1985 aresztowany, osadzony w areszcie WUSW w Gdańsku, a 11 IV 1986 skazany na 6 miesięcy więzienia.

Jarosław Dziubek

Działacz opozycyjny w latach 1982–1985, samorządowiec, lider NSZZ „Solidarność” w Leroy Merlin. Od stycznia 1982 r. był członkiem zorganizowanej grupy oporu, która m.in. malowała hasła przeciwko komunie na murach budynków mieszkalnych oraz zakładów pracy.

Jarosław Dziubek był świadkiem śmierci „Tolka” Browarczyka w 1981 r.

Piotr Adamski

20 grudnia 2022 roku zmarł Piotr Adamski, wieloletni Przewodniczący Krajowej Sekcji Energetyki NSZZ „Solidarność”, wieloletni Przewodniczący Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” Enea oraz przez jedną kadencję Przewodniczący Sekcji Energetyki w Sekretariacie Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność. „Motor wielu działań, dzięki którym mamy dziś ZUZP, SIP oraz Umowę Społeczną stabilizującą zatrudnienie w GK Enea” – wspominali po jego śmierci koledzy z Solidarności w Enei.

Andrzej Kuryłowicz

Był wieloletnim przewodniczącym KZ nr 1300 w Fabryce Kabli Ożarów, delegat na WZD Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”. Podczas likwidacji Fabryki w 2002 roku był zastępcą w Komitecie Protestujących w Obronie Miejsc Pracy.

Andrzej Kuryłowicz jeszcze kilka tygodni przed śmiercią, mówił w rozmowie z „TS”: – Uważam, że tamte wydarzenia trzeba nagłaśniać. Tymczasem dziś o Ożarowie nie mówi się nic.

Jadwiga Kiszczak

12 listopada 2022 roku zmarła Jadwiga Kiszczak, od 1980 należąca do Solidarności, a od ponad dwudziestu lat zaangażowana w działania Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym w Lublinie. W ostatnim czasie była prezesem tego stowarzyszenia.

Od 1980 r. była członkiem „Solidarności”, delegatem na Zjazd Regionalny Sekcji Oświaty oraz delegatem szkół artystycznych na Ogólnopolskie Zjazd tych szkół w Poznaniu i Warszawie w 1981 r. Od 1982 r. wraz z siostrą Małgorzatą, we współpracy z Seminarium Duchownym w Lublinie i Solidarnością Rodzin, organizowała obozy dla dzieci osób represjonowanych i internowanych – „Wakacje z Bogiem”.  Zajmowała się kolportażem wydawnictw niezależnych, zorganizowała bibliotekę dla nauczycieli oraz lokal dla drukarzy. Po reaktywowaniu „Solidarności” została przewodniczącą Organizacji Zakładowej w Szkole Muzycznej st. Podstawowego I Licealnego w Lublinie.

Jerzy Kronhold

13 listopada 2022 roku zmarł Jerzy Kronhold, poeta, dyplomata, społecznik, działacz opozycji antykomunistycznej. Miał 76 lat. W 1989 roku działacz Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, członek-założyciel Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. Organizator głośnych protestów przeciwko budowie koksowni w Stonawie.

Gabriela Cwojdzińska

Była działaczką opozycyjną, współzałożycielką koszalińskiej Solidarności, internowaną w czasie stanu wojennego. Po zwolnieniu, w kontakcie z Komitetem Prymasowskim, zajmowała się pomocą osobom represjonowanym i ich rodzinom.
Jako senator I kadencji brała udział w pracach Komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej oraz Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą. Nie ubiegała się o reelekcję, rezygnując z aktywności politycznej. W 1990 r. była wśród założycieli polonijnego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, przez 13 lat zasiadała w jego władzach krajowych i regionalnych. W Koszalinie zajmowała się organizacją festiwali chórów polonijnych.

Zdzisław Rutkowski

5 listopada 2022 roku w wieku 67 lat zmarł Zdzisław Rutkowski. Od 1980 roku był w NSZZ „Solidarność” Huty Stalowa Wola, gdzie pracował jako odlewacz wytopów. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność związkową i z tego powodu w listopadzie 1982 roku został skierowany na trzymiesięczne ćwiczenia wojskowe do jednostki wojskowej w Czerwonym Borze. Na przymusowych ćwiczeniach wojskowych przebywał od 5 listopada 1982 roku do 3 lutego 1983 roku. Zdzisław Rutkowski był wśród związkowców Solidarności i działaczy opozycji wezwanych na przymusowe ćwiczenia wojskowe w ramach operacji Służby Bezpieczeństwa, ściśle współpracującej z Wojskową Służbą Wewnętrzną. Celem operacji było przeciwdziałanie zapowiadanym na 10 listopada 1982 roku protestom przeciwko delegalizacji NSZZ „Solidarność”, czego władze się obawiały. W lutym 1988 roku wszedł w skład Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” podejmującego jawną działalność w Hucie Stalowa Wola. W 1988 roku rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach SOR „Hutnicy”. Po 1989 roku działał w Komisji Wydziałowej NSZZ „Solidarność” Stalowni Huty Stalowa Wola.

Ks. prałat Andrzej Szkudlarek

Przyjaciel NSZZ „Solidarność”. Po powstaniu związku odprawiał msze święte na terenie zakładów pracy. W stanie wojennym odwiedzał osoby internowane oraz pomagał rodzinom tych osób. W czasie delegalizacji związku przechowywał sztandary NSZZ „Solidarność”. Zwieńczeniem kontaktów z Solidarnością był dekret Biskupa Tadeusza Lityńskiego z 16 marca 2016 roku, mianujący Ks. Andrzeja Szkudlarka Kapelanem NSZZ „Solidarność” Regionu Gorzowskiego.

Źródło: tysol.pl/encysol.pl