Matury, matury… Maj kojarzy się
naturalnie z egzaminem dojrzałości i kwitnącymi
kasztanami. Jednak nie tylko…naturalnie podstawowym
skojarzeniem jest święto uchwalenia Konstytucji z roku
1791.
ROCZNICE
3 maja 1791 r. był dniem pogodnym,
ciepłym i raczej szczęśliwym dla wielu Polaków. Przyjęta
ustawa zasadnicza mogła zmienić ustrój kraju i dawała
szansę na naprawę ustroju Rzeczpospolitej. Nic dziwnego
więc, że w okresie zaborów wiele przedsięwzięć
inicjowano właśnie 3 maja. Nie był to przypadek, lecz
raczej chęć podkreślenia wagi wydarzenia.
3 maja 1819 r. Walerian Łukasiński
założył Wolnomularstwo Narodowe, którego celem było
„utrzymanie odrębności narodowej wzajemna pomoc”.
Prawie 80 lat później 3 maja 1894
r. powstało we Lwowie Towarzystwo Demokratyczne.
Towarzystwo było kuźnią kadr dla
ruchu ludowego, należeli do niego późniejsi założyciele
partii chłopskich - B. Wysłouch czy gospodarz J. Bojko.
3 maja 1912 r. wybrali polscy
skauci na swoje pierwsze publiczne wystąpienie, które
miało miejsce w Krakowie na Błoniach.
W 1918 r. Polska odzyskała
niepodległość, przez następnych kilka lat budowała swój
ustrój oraz granice. Ale już w 1919 r., sejm podjął
decyzję, że 3 maja będzie świętem państwowym. Pierwsze
obchody miały miejsce już 3 maja 1919 r. Warto zauważyć,
że Święto Niepodległości zostało uchwalone dopiero w
latach 30-tych, do tego czasu 3 maja był najważniejszym
świętem w Polsce.
Święto 3 maja w 1923 r. wybrano na
moment odsłonięcia pomnika księcia Józefa Poniatowskiego
w Warszawie.
Jak wiadomo, komuniści po II wojnie
światowej zakazali obchodów Święta Konstytucji
3 maja. Nie oznacza to jednak,
dzień ten został zapomniany.
Nie przypadkowo przecież pierwsza
audycja Radia Wolna Europa została nadana 3 maja 1952 r.
Zaś 3 maja 1966r. miały miejsce
centralne uroczystości Milenium Chrztu Polski na Jasnej
Górze. Mszę św. celebrował metropolita krakowski Karol
Wojtyła. Na pustym fotelu umieszczono portret papieża
Pawła VI, na którego przyjazd nie wyraziły zgody władze
PRL, a rolę legata pełnił prymas Stefan Wyszyński.
WYSTAWY KRAJOWE
Co jeszcze działo się w pięknym i
ważnym dla Polaków miesiącu maju?
Oto w maju 1894 r., w setną
rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej zorganizowano
Powszechną Wystawę Krajową, prezentującą dorobek
gospodarczy Galicji. Pojawiają się także wystawcy z
innych zaborów i wystawa staje się wielką manifestacją
jedności narodowej. Pokazane zostaje wówczas po raz
pierwszy wspaniałe dzieło Jana Styki i Wojciecha Kossaka
– panorama „Racławice”, obecnie eksponowana w muzeum we
Wrocławiu.
W niepodległej już Polsce
postanowiono zaprezentować dorobek dziesięciolecia II RP.
W maju 1929 r. , w Poznaniu otwarto Powszechną Wystawę
Krajową. Na 134 ha wybudowano 110 budynków i pawilonów.
Wtedy też odbył się II Zlot Narodowy Harcerzy. Wzięło w
nim udział 6700 osób.
W maju 1938r. we Lwowie
postanowiono zorganizować Krajową Wystawę Lotniczą.
IDZIE NOWE…
W maju 1901 r. na ulice Krakowa
wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny. 24 maja 1930 r.
uruchomiono w Raszynie najsilniejszą w Europie stację
radiofoniczną, która swym zasięgiem obejmuje całą
Polskę. Liczba radioodbiorników rośnie lawinowo a w
prasie pojawiają się dyskusje, czy radio wyprze koncerty
w salach symfonicznych…
Polacy z odwagą eksplorują nowe
obszary, oto w maju 1923 r. statek szkolny Wyższej
Szkoły Morskiej „ Lwów” wyruszył w swój pierwszy rejs
do…Brazylii.
W maju 1930 r. S. Skarżyński i A.
Markiewicz kończą udany lot dookoła Afryki-26 tys. km
polskim samolotem PZL Ł- 2.
Rozwijają się różnego rodzaju
placówki badawcze. I tak w maju 1922 r. powstaje w
Polsce Instytut Meteorologiczny.
Wielkim polskim sukcesem naukowym
było wydarzenie, które miało miejsce 10 lat później, w
maju 1932 r. w obecności M. Skłodowskiej-Curie oraz
prezydenta Polski otwarto Instytut Radowy.
A w maju 1901 r. wyszło we Lwowie,
nakładem aż 20 tys. egzemplarzy pismo pod tytułem „Wiek
Nowy”’. Był to pierwszy polski brukowiec , sensacyjną
tematyką i niezbyt wygórowany poziomem zyskał szybko
szerokie grono czytelników.
Agnieszka Rurak-Żeleźny