Majowe kalendarium

 

Matury, matury… Maj kojarzy się naturalnie z egzaminem dojrzałości i kwitnącymi kasztanami. Jednak nie tylko…naturalnie podstawowym skojarzeniem jest święto uchwalenia Konstytucji z roku 1791.

ROCZNICE

3 maja 1791 r. był dniem pogodnym, ciepłym i raczej szczęśliwym dla wielu Polaków. Przyjęta ustawa zasadnicza mogła zmienić ustrój kraju i dawała szansę na naprawę ustroju Rzeczpospolitej. Nic dziwnego więc, że w okresie zaborów wiele przedsięwzięć inicjowano właśnie 3 maja. Nie był to przypadek, lecz raczej chęć podkreślenia wagi wydarzenia.

3 maja 1819 r. Walerian Łukasiński założył Wolnomularstwo Narodowe, którego celem było „utrzymanie odrębności narodowej wzajemna pomoc”.

Prawie 80 lat później 3 maja 1894 r. powstało we Lwowie Towarzystwo Demokratyczne.

Towarzystwo było kuźnią kadr dla ruchu ludowego, należeli do niego późniejsi założyciele partii chłopskich - B. Wysłouch czy gospodarz J. Bojko.

3 maja 1912 r. wybrali polscy skauci na swoje pierwsze publiczne wystąpienie, które miało miejsce w Krakowie na Błoniach.

W 1918 r. Polska odzyskała niepodległość, przez następnych kilka lat budowała swój ustrój oraz granice. Ale już w 1919 r., sejm podjął decyzję, że 3 maja będzie świętem państwowym. Pierwsze obchody miały miejsce już 3 maja 1919 r. Warto zauważyć, że Święto Niepodległości zostało uchwalone dopiero w latach 30-tych, do tego czasu 3 maja był najważniejszym świętem w Polsce.

Święto 3 maja w 1923 r. wybrano na moment odsłonięcia pomnika księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie.

Jak wiadomo, komuniści po II wojnie światowej zakazali obchodów Święta Konstytucji

3 maja. Nie oznacza to jednak, dzień ten został zapomniany.

Nie przypadkowo przecież pierwsza audycja Radia Wolna Europa została nadana 3 maja 1952 r.

Zaś 3 maja 1966r. miały miejsce centralne uroczystości Milenium Chrztu Polski na Jasnej Górze. Mszę św. celebrował metropolita krakowski Karol Wojtyła. Na pustym fotelu umieszczono portret papieża Pawła VI, na którego przyjazd nie wyraziły zgody władze PRL, a rolę legata pełnił prymas Stefan Wyszyński.

WYSTAWY KRAJOWE

Co jeszcze działo się w pięknym i ważnym dla Polaków miesiącu maju?

Oto w maju 1894 r., w setną rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej zorganizowano Powszechną Wystawę Krajową, prezentującą dorobek gospodarczy Galicji. Pojawiają się także wystawcy z innych zaborów i wystawa staje się wielką manifestacją jedności narodowej. Pokazane zostaje wówczas po raz pierwszy wspaniałe dzieło Jana Styki i Wojciecha Kossaka – panorama „Racławice”, obecnie eksponowana w muzeum we Wrocławiu.

W niepodległej już Polsce postanowiono zaprezentować dorobek dziesięciolecia II RP. W maju 1929 r. , w Poznaniu otwarto Powszechną Wystawę Krajową. Na 134 ha wybudowano 110 budynków i pawilonów. Wtedy też odbył się II Zlot Narodowy Harcerzy. Wzięło w nim udział 6700 osób.

W maju 1938r. we Lwowie postanowiono zorganizować Krajową Wystawę Lotniczą.

IDZIE NOWE…

W maju 1901 r. na ulice Krakowa wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny. 24 maja 1930 r. uruchomiono w Raszynie najsilniejszą w Europie stację radiofoniczną, która swym zasięgiem obejmuje całą Polskę. Liczba radioodbiorników rośnie lawinowo a w prasie pojawiają się dyskusje, czy radio wyprze koncerty w salach symfonicznych…

Polacy z odwagą eksplorują nowe obszary, oto w maju 1923 r. statek szkolny Wyższej Szkoły Morskiej „ Lwów” wyruszył w swój pierwszy rejs do…Brazylii.

W maju 1930 r. S. Skarżyński i A. Markiewicz kończą udany lot dookoła Afryki-26 tys. km polskim samolotem PZL Ł- 2.

Rozwijają się różnego rodzaju placówki badawcze. I tak w maju 1922 r. powstaje w Polsce Instytut Meteorologiczny.

Wielkim polskim sukcesem naukowym było wydarzenie, które miało miejsce 10 lat później, w maju 1932 r. w obecności M. Skłodowskiej-Curie oraz prezydenta Polski otwarto Instytut Radowy.

A w maju 1901 r. wyszło we Lwowie, nakładem aż 20 tys. egzemplarzy pismo pod tytułem „Wiek Nowy”’. Był to pierwszy polski brukowiec , sensacyjną tematyką i niezbyt wygórowany poziomem zyskał szybko szerokie grono czytelników.

Agnieszka Rurak-Żeleźny