Wypadki przy pracy w świetle Orzecznictwa Sądu Najwyższego

 

Uwagi wstępne

Problematykę wypadków przy pracy reguluje ustawa z dnia 30 października 2002 roku o ubez­pieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199 poz. 1673). Nowe uregulowanie nie obej­muje wypadków jakim ulec mogą pracownicy w drodze do pracy lub z pracy do domu. Pracownikowi który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy nie przysługuje żadne świadczenie z ustawy wypadko­wej

Przysługuje mu natomiast sto­sowne świadczenia z ustawy o rentach i emeryturach z FUS

oraz z ustawy świadczeniach pie­niężnych z ubezpieczenia spo­łecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jednym z istotnych elementów definicji wypadku przy pracy jest istnienie przyczyny zewnętrznej.

W kwestii tej istnieje bogate Orzecznictwo Sądu Najwyższe­go, które w sposób rozszerzający interpretuje pojęcie przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy.

II Niżej prezentuję tezy niektó­rych orzeczeń Sądu Najwyższe­go poświęcone tej problematyce:

- przyczyną sprawczą zewnętrzną zdarzenia może być każdy czynnik zewnętrzny zdol­ny   wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki (uchwała składu 7 sędziów SN sygn. III PO 15/62)

- wysiłek fizyczny powodujący w czasie pracy uszkodzenie orga­nu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samo­istnym może uzasadniać uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy jeżeli skutek ten będący zdarzeniem zewnętrznym w sposób istotny przyspieszył lub pogorszył istniejący juz stan cho­robowy. (wyrok SN z 10 lutego 1977 sygn. Akt III PKN 194/76)

- poronienie jako następstwo wysiłku fizycznego pracownicy w związku z pracą jest wypadkiem przy pracy (uchwała SN z 10 stycz­nia 1979 sygn. Akt III PZP 19/78)

- dopuszczenie do pracy pra­cownika dotkniętego schorze­niem samoistnym które w danym dniu (dniu wypadku) uczyniło go niezdolnym do pracy stanowi przyczynę zewnętrzną stanowią­cą przesłankę uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (wyrok SN z 13 grudnia 1977 sygn. akt III PRN 49/77)

- nadmierny wysiłek podczas pracy, który z największym prawdopodobieństwem wespół z samoistnym nadciśnieniem tętniczym wywołał u pracowni­ka udar mózgu stanowi przyczy­nę zewnętrzną wypadku przy pracy (wyrok SN z dnia 29 stycznia 1997 sygn. akt II UKN 70/96).

Zwrócić należy uwagę że początkowo przyczynę

zewnętrzną utożsamiano wyłącz­nie z działaniem siły fizycznej z zewnątrz. Później pojęcie to roz­szerzono również na nadmierny wysiłek psychiczny.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1980 sygn. akt III PRN 53/79 sąd uznał że zawał serca może być uznany za wypa­dek przy pracy jeżeli został spo­wodowany silnym przeżyciem psychicznym pracownika wsku­tek nawarstwienia się szczególnie krzywdzących okoliczności mają­cych związek z pracą.

Reasumując należy stwierdzić że pojęcie przyczyny zewnętrz­nej ujmowane jest przez orzecznictwo bar­dzo szeroko. Może nią być nie tylko działanie siły fizycznej, nad­mierny wysiłek ale ponadto zastosowanie ich przez praco­dawcę do wskazań wynikających z badań lekarskich, nieudzielenie pracownikowi pomocy który zasłabł w czasie pracy, nieprzeprowadzenie w terminie badań kontrolnych gdy ze względu na charakter wykonywanej pracy byty one obowiązkowe.

Tematyka związana z wypad­kami przy pracy w tym przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego będzie tematem kolejnych publi­kacji.

 

Edward Chmiel