Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika
Zgodnie z art. 55 kodeksu Pracy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez
wypowiedzenia jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające
szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie
przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do inne pracy
odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacji zawodowych.
Druga podstawa rozwiązania przez pracownika stosunku pracy w trybie
natychmiastowym została wprowadzona przez ustawodawcę w 1996 roku.
Zgodnie z treścią art. 55§1? pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez
wypowiedzenia także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia
podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Przesłankami rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia ze względu na ciężkie
naruszenie obowiązków wobec pracownika i uzyskanie odszkodowania są: wina
umyślna i rażące niedbalstwo pracodawcy.
Aby uznać konkretne działania lub zaniechani za ciężkie naruszenie obowiązków
wobec pracownika musi ono łącznie spełniać przesłanki dwojakiego rodzaju.
Z jednej strony musi ono być sprzeczne z przepisami regulującymi obowiązki
pracodawcy, które są zawarte w art. 94 Kodeksu Pracy oraz w art. 207-209 tegoż
Kodeksu.
Z drugiej strony działanie lub zaniechanie pracodawcy musi wyrządzać szkodę
pracownikowi lub narazić go na utratę korzyści.
Należy uznać, że do kategorii ciężkiego naruszenia obowiązków wobec pracownika
będzie można zaliczyć zawinione przez niego naruszenie podstawowych zasad prawa
pracy takich jak ochrona godności i innych dóbr osobistych pracownika (art. 11?
KP), zakaz dyskryminacji (art. 11? KP), naruszenie równości praw z tytułu
jednakowego wypełniania tych samych obowiązków, a szczególnie zasad jednakowego
traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie pracy.
Przyczyną uzasadniającą rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez
wypowiedzenia z winy pracodawcy będzie również sytuacja, gdy pracodawca nie
wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia chociażby z przyczyn
niezawinionych nie uzyskał na ten cel środków finansowych (wyrok SN z 5.07.2005
r. I PK 276/04).
Ponadto za podstawowe obowiązki pracodawcy trzeba dodatkowo uznać te z nich,
które stanowią o istocie stosunku pracy, a zatem obowiązek zapewnienia realnego
zatrudnienia czy też obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia
społecznego.
Oświadczenie woli pracownika o rozwiązaniu stosunku pracy w trybie
natychmiastowym powinno być dokonane w formie pisemnej z podaniem przyczyny,
która dała podstawę do podjęcia tej czynności.
Rozwiązanie nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez
pracownika wiadomości o powodach, które w jego mniemaniu uzasadniają rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia (np. jeżeli pracodawca nie wypłacał
wynagrodzenia za m-c styczeń 2007, a termin wypłaty minął 10 lutego to
rozwiązanie umowy o pracę z tego tytułu może nastąpić najpóźniej do 10 marca
2007 chyba, że pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia za następne miesiące).
Pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę z powodu dopuszczenia się przez
pracodawcę ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych przysługuje
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (od 2 tygodni do
3 miesięcy w zależności od stażu pracy).
Jeżeli pracodawca nie wypłaci dobrowolnie tego odszkodowania (co jest regułą)
wówczas należy dochodzić go przed Sądem Pracy.
Pracodawca może zakwestionować przyczyny rozwiązania przez pracownika umowy o
pracę ze skutkiem natychmiastowym (art. 61? KP). W takim wypadku pracodawca może
wystąpić do Sądu o zasądzenie odszkodowania od pracownika.
O odszkodowaniu orzeka Sąd Pracy, który oceni czy przyczyny rozwiązania przez
pracownika umowy o pracę były uzasadnione.
Na zakończenie wypada podkreślić, że rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę
przez pracownika pociąga za sobą skutki jakie przepisy prawa wiążą z
rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 55 KP daje możliwość skorzystania ze
wszystkich tych świadczeń, które są uzależnione od rozwiązania stosunku pracy z
przyczyn dotyczących pracodawcy (np. z zasiłku dla bezrobotnych bez oczekiwania
czy też ze świadczenia przedemerytalnego).
Opracował
Edward Chmiel