Czas pracy w 2008 roku
Norma ogólna zawarta w art. 129 Kp określa, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesiące z zastrzeżeniem zawartym w § 2 tego przepisu oraz w przepisach art. 135 – 138, 143 i 144 zawartych w rozdziale IV Systemy i rozkłady czasu pracy.
Przyjęty okres rozliczeniowy powinien być ustalony w układzie zbiorowym pracy, a jeżeli u pracodawcy nie obowiązuje układ, w regulaminie pracy.
Obliczenie obowiązującego pracownika czasu pracy zgodnie z art. 130 Kp ustala się w następujący sposób:
Liczbę tygodni przypadającą w okresie rozliczeniowym mnoży się przez 40 – godzinną tygodniową normę czasu prac, a następnie liczbę dni po pełnych tygodniach okresu rozliczeniowego od poniedziałku do piątku mnoży się przez 8 – godzinną normę dobową. Od tak ustalonej wielkości odejmujemy każde święto przypadające w innym dniu niż niedziela.
Przykład:
Styczeń 2008 – 4 tygodnie x 40 godzin = 160 plus 3 dni po 8 godzin (29,30,31 stycznia) = 184 godziny minus 8 godzin (dzień 1 stycznia) = 176 godzin.
W powyżej uchwalony sposób ustalamy wymiar czasu w miesięcznych okresach rozliczeniowych 2008 roku i wynosi:
Styczeń - 176 godzin
Luty - 168 godzin
Marzec - 160 godzin
Kwiecień - 176 godzin
Maj - 152 godziny
Czerwiec - 168 godzin
Lipiec - 184 godziny
Sierpień - 160 godzin
Wrzesień - 176 godzin
Październik - 184 godziny
Listopad - 144 godziny
Grudzień - 168 godzin
W sposób wyżej wymieniony ustalamy wymiar czasu w dwu, trzy i czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym.
Wymiar czasu pracy w dwumiesięcznym okresie rozliczeniowym:
Styczeń - luty - 344 godziny
Marzec - kwiecień - 336 godzin
Maj - czerwiec - 320 godzin
Lipiec - sierpień - 344 godziny
Wrzesień - październik - 360 godzin
Listopad - grudzień - 312 godzin
Wymiar czasu pracy w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym:
Styczeń - marzec - 504 godziny
Kwiecień - czerwiec - 496 godzin
Lipiec - wrzesień - 520 godzin
Październik - grudzień - 496 godzin
Wymiar czasu pracy w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym:
Styczeń - kwiecień - 680 godzin
Maj - sierpień - 664 godziny
Wrzesień - grudzień - 672 godziny.
Ogólną zasadą wynikającą z Kodeksu pracy jest zachowanie 8 godzinnej dobowej i przeciętnie 40 – godzinnej tygodniowej normy czasu pracy ( poza przypadkami określonymi w Kp dopuszczającym przekroczenie normy 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu) system równoważnego czasu pracy oraz pracy w ruchu ciągłym.
Przepisy art. 132 i 133 Kp zapewniają pracownikowi co najmniej 11- godzinny dobowy okres odpoczynku i co najmniej 35-godzinny tygodniowy okres odpoczynku. Odstępstwem od powyższych ustaleń możliwa jest w ściśle określonych kodeksowo przypadkach.
Wszyscy pracownicy, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najwyżej 6 godzin mają prawo do przerwy trwającej co najmniej 15 minut, wliczonej do czasu pracy.
Przy zachowaniu 11 godzinnego dobowego okresu odpoczynku dobowy limit godzin nadliczbowych nie może przekroczyć, co do zasady, pięciu godzin. (8 godzin plus 5 godzin plus 11 godzin = 24 godziny).
Limit roczny godzin nadliczbowych:
Roczny limit pracy w godzinach nadliczbowych jest wprost określony w przepisach kodeksu pracy. Wynosi on dla każdego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Taki limit obowiązuje w związku z poleceniami pracy nadliczbowej uzasadnionymi szczególnymi potrzebami pracodawcy. Limit ten może być modyfikowany, a więc zarówno podwyższany, jak i obniżany, w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, bowiem zatrudnia mniej niż 20 pracowników.
Natomiast roczny limit pracy nadliczbowej w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii - można ustalić jedynie w oparciu o łączny tygodniowy czas pracy. Teoretycznie limit ten wynosi dla każdego pracownika 416 godzin (52 tygodnie x 8-godzinny limit pracy nadliczbowej przeciętnie w każdym tygodniu). Przepisy nie przewidują możliwości jego przekroczenia, poza przypadkiem pracowników zaliczonych do zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Dla tych pracowników przewidziano bowiem możliwość pracy ponad łączny tygodniowy czas pracy.
Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe:
Pracodawca zlecający pracownikom prace w godzinach nadliczbowych musi pamiętać, że za wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje podwyższone wynagrodzenie. Zgodnie z przepisami art. 1511 k.p. za pracę w godzinach nadliczbowych przysługują dwa składniki wynagrodzenia, tj.:
· normalne wynagrodzenie,
· dodatek.
Wysokość dodatku jest uzależniona:
· od pory, w której pracownik wykonuje pracę w godzinach nadliczbowych (pora dzienna lub pora nocna),
· od dnia, w którym taka praca jest wykonywana (dzień roboczy lub dzień wolny dla pracownika),
· od rodzaju pracy nadliczbowej (praca nadliczbowa na dobę lub praca nadliczbowa z przekroczenia normy średniotygodniowej).
Przekroczenie normy dobowej
Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej na dobę (czyli za pracę powyżej osiem godzin) przysługuje w razie wykonywania takiej pracy:
· w porze nocnej,
· w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami wolnymi od pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
· w dni wolne od pracy udzielane pracownikowi w zamian za pracę wykonywaną w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy.
Dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej na dobę (czyli za pracę powyżej ośmiu godzin) przysługuje w razie wykonywania takiej pracy:
· w dniu roboczym dla pracownika (także wówczas, gdy dniem roboczym jest niedziela lub święto),
· w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
Dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia przysługuje także w razie wykonywania pracy ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy w danym dniu (np. wykonywanie pracy przez 12 godzin w dniu, w którym pracownik miał pracować 10 godzin). W takim przypadku praca w 11 i 12 godzinie będzie dla tego pracownika pracą w godzinach nadliczbowych na dobę, za którą przysługuje mu dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia
Przekroczenie normy średniotygodniowej
Za pracę nadliczbową z przekroczenia normy średniotygodniowej, czyli 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy, zawsze przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia.
Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia w przypadku przekroczenia normy średniotygodniowej przysługuje wyłącznie w przypadku, gdy do przekroczenia tej normy nie doszło w wyniku pracy nadliczbowej na dobę, za którą pracownik otrzymał odpowiedni dodatek. Nie można bowiem za tą samą godzinę pracy nadliczbowej wypłacać pracownikowi dwóch dodatków.
Obliczenie normalnego wynagrodzenie za pracęw nadgodzinach
Normalne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych to wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Obejmuje ono zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli system wynagradzania w zakładzie takie dodatkowe składniki pracownikowi przyznaje (wyr. Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1986 r., I PRN 40/86, OSN 1987/9/140).
Oby obliczyć wartość wynagrodzenia za 1 godzinę pracy nadliczbowej, należy normalne wynagrodzenie pracownika podzielić przez liczbę godzin, wynikającą z nominalnego czasu pracy (np. 2570 zł : 160 = 16 zł).
Obliczenie dodatku za pracę w nadgodzinach
Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za 1 godzinę pracy nadliczbowej.
Dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania określonego stawką miesięczną - wartość tego wynagrodzenia należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w miesiącu, w którym wystąpiła praca nadliczbowa (np. 1200 zł : 168 godzin = 7 zł 14 gr).
Dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową - wartość tej stawki to wartość 100 proc. dodatku za 1 godzinę pracy nadliczbowej (np. 6 zł i 50 gr).
Dla pracownika, któremu nie wyodrębniono ani godzinowej, ani miesięcznej stawki osobistego zaszeregowania - podstawą do obliczenia dodatku za pracę nadliczbową jest 60 proc. wynagrodzenia tego pracownika ustalonego jak za urlop wypoczynkowy.