21 lutego 2023 r. wchodzą w życie przepisy kodeksu pracy dotyczące kontroli trzeźwości, które umożliwią pracodawcy przeprowadzenie samodzielnej kontroli obecności w organizmie pracownika alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. Przepisy te zostały dodane do kodeksu pracy (art. 221c-221f,, art. 221g oraz art. 221h Kodeksu pracy).
Pracodawca może wprowadzić w zakładzie pracy kontrolę trzeźwości pracowników lub kontrolę na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Poza pracownikami kontroli trzeźwości mogą podlegać także wszystkie osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę na innej podstawie niż stosunek pracy, o czym stanowi art. 221h k.p. W uzasadnieniu do projektu ustawy wyjaśniono, że celem nowelizacji jest umożliwienie pracodawcom – w uzasadnionych przypadkach – wprowadzenia prewencyjnej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu (zob. uzasadnienie do projektu, druk sejmowy 2335).
Pracodawca zamierzający kontrolować trzeźwość pracowników powinien wprowadzić odpowiednie rozwiązania w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli nie jest on objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. W powyższych uregulowaniach ustala się: postanowienie, z którego wynika prawo pracodawcy do przeprowadzenia kontroli, grupę pracowników objętych kontrolą trzeźwości lub obecności w organizmie pracownika środków działających podobnie do alkoholu, sposób przeprowadzenia kontroli, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli obecności alkoholu oraz czas i częstotliwość jej przeprowadzenia. O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
– Organizacje związkowe mają zatem do spełnienia ważną rolę w procesie wprowadzania zakładowych uregulowań w zakresie kontroli trzeźwości w zakładach pracy na podstawie nowych przepisów kodeksu pracy. Ich zadaniem jest nie dopuścić do tego, aby kontrole miały charakter nadmiernych i, aby nie naruszały godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Z brzmienia przepisów wynika, że wprowadzając kontrolę trzeźwości w zakładzie pracy nie powinno się rozszerzająco interpretować przesłanek określonych w kodeksie pracy. Nie będzie zatem możliwe przeprowadzanie kontroli trzeźwości w razie zaistnienia innych powodów niż określone w art. 221c § 1 k.p. – mówi dr Anna Reda–Ciszewska z działu eksperckiego KK NSZZ Solidarność.
Biuro Eksperckie KK NSZZ „Solidarność” / kzd